Thursday 28 May 2009

26 მაისი და 26 მაისის შემდეგ

საინტერესოა განვიხილოთ მოვლენების განვითარება 2009წ. 26 მაისამდე და მის შემდეგ. ბევრი საინტერესო ნიუანსი გამოჩნდა. ის ნიუანსები რაზედაც ადრეც ვწერდით, რიტორიკაზე, მითზე და თამაშზე. აღნიშნული საკითხები განვიხილეთ ჩვენს წერილებში ”ავანსცენაზე ჰამლეტის მამის აჩრდილი, იგივე სსრკ”.
26 მაისს ამ ყოველივეს კულმინაცია იყო. გარეგნულად ჩანდა, რომ ეს იყო საოცარი მუხტი, ბევრი ხალხი, დამოუკიდებლობის დღის ორიგინალურად აღნიშვნა, თუმცა ამ დღეს სწორხაზოვნად გასდევდა და მის ჯაჭვის რგოლებს წარმოადგენდა რიტორიკა, მითი და თამაში. შესაძლოა ბევრი არ დაგვეთანხმოს ჩვენს ამ მოსაზრებაში, მაგრამ წინასწარ ვიტყვი, რომ არასოდეს ვაკვირდები მოვლენებს გარეგნულად. ერთჯერადი ხედვით. მისი შინაარსი, კონტექსტი უფრო საინტერესოდ მეჩვენება.
პრაქტიკულად 26 მაისს ნათლად გამოჩნდა, რომ მთელი 40 დღის წინ დაწყებული (9 აპრილიდან დღემდე) მოთხოვნა “გადადგეს სააკაშვილი”, უკვე რიტორიკად იქცა. ამაზე ბევრმა მოვლენამ, რაც ამ პერიოდში და მანამდე მოხდა სერიოზული ზეგავლენა მოახდინა. რიტორიკად ქმედებას აქცევს ტექსტები და მათი სიუჟეტები, ასევე სუბიექტური დამოკიდებულებები, მოვლენების მიმართ, რომელშიც ღრმად არის ჩართული წარმოდგენები და სურვილები.
საკმაოდ ბევრი მოვლენა და ტექსტი, რამაც რიტორიკად აქცია პროტესტის მთავარი მოთხოვნა : ”გადადგეს სააკაშვილი” მას გამოაცალა ის ძირითადი ბაზისი, რასაც მოთხოვნა ქმედებად უნდა ექცია. რიტორიკულად ქცეულმა მოთხოვნამ ვერ შეძლო რეალიზება და შესაბამისად განიცადა და ჯერჯერობით კიდევ განიცდის მარცხს.
2009წ. 9 აპრილამდე, სანამ მოთხოვნის რეალიზების პროცესები დაიწყებოდა ის უკვე რიტორიკად იყო ქცეული, ვინაიდან მოთხოვნის დაანონსების შემდეგ მის რეალიზაციამდე (9 აპრილამდე) მასზე დაიხარჯა რიტორიკის იმხელა ნაწილი, რომ პრაქტიკულად რიტორიკა გადავიდა ქმედებაში, შექმნა ისეთი ქმედება, რომელიც აბსოლუტურად ნეგატიური იყო. ეს ნეგატიური ქმედებებიც, მაგალითად: ნინო ბურჯანაძის პარტიის წევრების მიერ იარაღის შესყიდვის გადაფარვის მცდელობაც რიტორიკული იყო და ვერ დაინგრა იმ წამიერად შექმნილი მითი, რომ ეს ყველაფერი იყო ”დადგმული” (სცენურ თეატრალური ვარიანტით) და ტყუილი. ანუ რიტორიკას, უნდა ჩანაცვლებოდა ქმედება, რომელიც მოახერხა ხელისუფლებამ და რიტორიკას ”გადადგეს სააკაშვილი”, რომელსაც მისი შემქმნელების მიერ ქმედებები დაერთო (იარაღის შესყიდვის მცდელობა), ეს ქმედება გაბათილდა. ანუ რიტორიკა ”გადადგეს სააკაშვილი” დარჩა რიტორიკად. აღიკვეთა ამ რიტორიკის რაიმე გზით რეალიზაციის საშუალებები. შესაბამისად დათქმულ დროსა და ადგილას 2009წ. 9 აპრილს ჩვენს წინაშე წარსდგა წმინდა რიტორიკა, ყოველგვარი ქმედების გარეშე, რომელსაც ამ მოთხოვნის რეალიზაცია უნდა მოეხდინა. არსებობდა სხვა ქმედებები, მაგრამ არადინამიური, დაფარული, გაუხსნელი და პრაქტიკულად შეუძლებელია მასზე მსჯელობა. ეს არის ვენის კონგრესი, ალექსანდრე ებრალიძის მიერ მოწყობილი ასევე სოჩის კონგრესი.
გარეგნულად კონგრესი, უფრო კულუარული იყო, ვიდრე ღია. ნეგატიურობის მომენტები აქაც ძალიან თვალშისაცემია, თუნდაც ის, რომ 30 წლის უკან საქართველოდან წასული, რუსეთის ხელისუფლებისადმი ლოიალურად განწყობილი ადამიანების კრებული, რატომ გადაიქცა მამულიშვლილობის გამოვლინებად უცნაურია. ამ პორეცესების რევიზია ნაკლებად აინტერესებს მავანს, თითქოს რაღაც აპრიორია, მაგრამ რა? დაერქვა ყველაფერს თავისი სახელი? მე ვფიქრობ, არა. მაგრამ ეს მოხდება აუცილებლად და ამის მოწმენი გავხდებით.
აქვე აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ იმდენად მწირია ეს რიტორიკა, იმდენად ნეგატიური, რომ შეთავაზება, რომელიც ხორციელდება არჩევანის წინაშე აყენებს ადამიანებს. ეს არჩევნი არ არის ცნობიერი, უფრო არაცნობიერია. თუმცა ეს თავის სიტყვას იტყვის და მოვლენების რაღაც ეტაპზე, ის აუცილებლად გამომჟღავნდება.
აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ძალიან საინტერესოა თავად მთავარი მოთხოვნის საბაზისო პოსტულატები. სწორედ ამ პოსტულატებში იმალება შიშველი რიტორიკის მარცხი, რომელიც უკვე ჩვენს წინაშე ზედაპირზე ამოვიდა და ძალიან ბევრს არ სჯეროდა, რომ ეს ასე იქნებოდა. რა არის ეს პოსტულატები:
1. საქართველოს დადანაშაულება 2008წ. რუსეთ-საქართველოს ომში, მაშინ როდესაც ერთის მხრივ, პრაქტიკულად გამართლება ხდება რუსული აგრესიის და საქართველოს დადანაშაულება.
2. შეშინებული, ჰალსტუკიღეჭია სააკაშვილის პორტრეტი.
3. სისტემური ცვლილებები, რომელზედაც ძალიან ცოტას საუბრობენ, ძირითადი აქცენტები პირველ ორ პოსტულატზეა გადატანილი.
4. შემდეგ მოდის მცირე პოსტულატები, რომელიც ამ ცარიელი რიტორიკის შესავსებად ძალიან მწირია და შედეგებსაც ვერ აღწევს, უბრალოდ ეს ყოველივე კონცენტრიდება ზოგად ფორმულაში დაანგრია საქართველო.
ნებისმიერი ეს პოსტულატები ნამდვილად ვერ შექმნის იმ რიტორიკულ სიძლიერეს, რომელსაც მოელის ოპოზიცია და მისი მხარდამჭერები, ვინაიდან იქმნება ფასადური რიტორიკა და რეალობას მოწყვეტილი ანალიზი. არამარტო დღევანდელ რეალობას, არამედ მომავალ რეალობაში, რომელიც შესაძლოა დადგეს. ამას ჩვენ მივუძღვენით წერილი ”საშიში ლოგიკა”, რომელიც განთავსებულია ჩემს ბლოგზე www.joaoscorner.blogspot.com , რომელიც ეხება სწორედ იმ პირველ და მთავარ პოსტულატს, რაზედაც აგებულია ეს ოპოზიციური რიტორიკა და შეიძლება ითქვას მთავარ საბაზისო პოსტულატს წარმოადგენს. ”სააკაშვილმა წააგო ომი”, თუმცა სრულიად დავიწყებული და იგნორირებულია ის წინაპირობები, ის გეოპოლიტიკური სიტუაციები, რაც ამ ომს ახლდა და მის ძირითად წარმომშვებ მიზეზებს წარმოადგენდა დაწყებული 1993 წლიდან დღემდე.
განსაკუთრებული სიძლიერით მიმდინარეობს მეორე პოსტულატით რიტორიკული მანიპულაციები, თუმცა არ სჩანს ის სურათი, რაც ამ რიტორიკის შემქმნელების პირად გაბედულებას წარმოაჩენს, თუ არ ჩავთვლით გიორგი გაჩეჩილაძე უცნობის გადავლებას თბილისის პოლიციის გალავანზე, ეს არის საკმარისი? თუმცა შეიძლება ითქვას გარკვეულ წილად მას უპირატესობა მიენიჭა, მაგრამ უფრო გარეგნული, ვიდრე რაიმე რეალური. მცირე მითოსია, რომელიც გამომჟღავნდა მახინჯ ფორმაში, რომ ის წმინდა გიორგია, რომელიც მას სატელეფონო საუბრით ერთერთმა რესპოდენტმა უთხრა. ეს რამდენად რეალურია და რამდენად არჩევანის შემთხვევაში წარმატების მომტანი, მკითხველისთვის მიმინდია.
ჯერჯერობით, ოპოზიციური მუხტი დარჩენილია შიშველ რიტორიკად. ამის დასტურია საკანში 25 მაისს გამართული საუბარი, სადაც სტუმრად იმყოფებოდა გუბაზ სანიკიძე, რომელმაც გულწრფელად განაცხადა, რომ მას აღარ ჰყოფნის რიტორიკა თუ რა უნდა თქვას მიტინგზე, მაშინ როდესაც 15 წელი უნივერსიტეტში კითხულობდა ლექციებს. ვფიქრობ ჩვენი მსჯელობის ლოგიკურ დასტურს გამოსახავს ბატონი გუბაზიის აღნიშნული განცხადება, თუმცა სადღაც ეს განცხადება დაიფარა კიდევაც, როდესაც მან აღნიშნა, რომ მთავარი არის რეგიონები და იქ უნდა წავიდეს ოპოზიციური მუხტის ასაწევად. ბუნებრივი კითხვა ჩნდება, იქ მას ეყოფა რიტორიკა? არ ვიცი, ამას ალბათ მომავალი გვაჩვენებს, თუმცა ის, რომ მთავარი რიტორიკის უქონლობაა, ამის დასტური მისი საერთო ოპოზიციური კრებულიდან გამონცალკავებაა. რატომ უნდა უშლიდეს ხელს ოპოზიციურ საერთო კრებულში მონაწილეობა რეგიონებში ოპოზიციური მუხტის გაღვიძებას ჩემთვის გაუგებარია. დარჩენილიყო კრებულში და წასულიყო რეგიონებში, განა ამით რამე დაირღვეოდა? არც არაფერი. მაშ რაშია საქმე? ხომ არ შენიშნა, რომ რიტორიკა გაშიშვლდა და ეულად იმყოფება უკვე საპროტესტო აქცებზე? აღარ ჩავუღრმავდები. ფაქტია, რომ რიტორიკა ქმედების გარეშე არსებობს და ეს შენიშნა ბატონმა გუბაზმა. ვფიქრობ ეს ვერსია უფრო გამართლებულია, ვიდრე სხვა, რეგიონები, მისი მუხტი და მასზე დიდი ზრუნვა. მომავალი ამასაც გვაჩვენებს.
შეიძლება ითქვას, ოპოზიციურ ელექტორატს და მათ ლიდერებს ნაკლებად აინტერესებთ სისტემური ცვლილებები, რაზედაც კარგად შეიძლებოდა ნორმალური პოლიტიკური პროცესის პირობებში ხელისუფლების დაყოლიება და ვთვლი, რომ ეს აუციელებელი იყო. თუმცა ეს რატომღაც ძალიან ქვედა პოსტულატია ან მას ვიღაც ხელს უშლის.
რატომღაც მიჩნდება შთაბეჭდილება, რომ ისევ მითოლოგიზირებულ დემოკრატიის ღირებულებებთან გვაქვს საქმე, როგორც ეს პირველი სახელმწიფო გადატრიალების დროს იყო ძალაში. 1991წ. 6 თვეში პრეზიდენტს დასავლური დემოკრატია მოსთხოვეს საბჭოთა კავშირის შემადგენლობაში მყოფ ქვეყანაში. არ ვიცი, არის თუ არა მსგავსი რამ რეალობასთან ახლოს. ვფიქრობ არა და მისმა შემდეგმა მოვლენებამაც ეს დაადასტურა. მითოლოგიზირება დღევანდელი სიტუაციის ვფიქრობ ძალიან ნიშანდობლივია დღეს. სახეზეა შიშველი მითოლოგიზირებული რიტორიკა, რომელზეც დღეს მთავარ მოთხოვნასთან ”გადადგეს სააკაშვილი” არის სინქრონირებული.
ეს ორი მიმართულება მითი და რიტორიკა განსაკუთრებულად არის ყურადღებამისაქცევი. შეიქმნა უამრავი მითი.
ეს მითი გამომდინარეობს სხვა მითისგან, რომელშიც საქართველო ცხოვრობს დიდი ხანია.
ყოველგვარი პირობა, თუნდაც სიტყვიერი ამ მითში დაკარგულია. რა არის თავად მითი დღეს. ეს არის სიტყვა, გამოთქმა. მიუხედავად იმისა, რომ მითი არ არის ნებისმიერი გამოთქმა, არამედ ის არის კომუნიკაციური სისტემა, ინფორმაცია, ის არ არის საგანი, ან მოვლენა, ან იურიდიული ფაქტი. ის აღნიშნავს "რაღაცას", რომელიც შესაძლოა ერთ მშვენიერ დღეს ფაქტი იყო, ან მოვლენა შეიძლება ყოფილიყო, დაეკარგა მხოლოდ კომუნიკაციური ფორმა. საქართველოში ისევ იქმნება.
როგორც ვთქვი, მითს ეძლევა ფორმა. სწორედ ფორმების შექმნის მცდელობაა ყველა ის მითი, რომელიც იქმნება დღეს. მაგალითად 2009წ. თებერვალ მარტში არსებობდა მითი, რომ სააკაშვილმა მოწამლა პატრიარქი, რომ პატრიარქი სწორედ ამიტომაა ავად. მითი იყო ისიც, რომ არსებობს დაპირისპირება სააკაშვილსა და პატრიარქს შორის და ასე შემდეგ. ეს მითური რიტორიკა ახდენდა ზემოქმედებას ადამიანებზე, თუმცა მსგავსი მითები კვლავ მითებს ქმნიდნენ. გარდა ამ მითებისა შეიქმნა მითოლოგიზირებული გადაცემა საკანი #5 ტელეკომპანია ”მაესტროზე”, სადაც გიორგი გაჩეჩილაძე ვირტუალურ საკანში განასახიერებს საქართველოს სიმბოლოს, ანუ სააკაშვილის მიერ მთლიანი საქართველოს საკანში მოქცევას. გიორგი გაჩეჩილაძე სიმბოლურად არის საქართველო, რა თქმა უნდა არაცნობიერ პლანში, ხოლო გიორგი გაჩეჩილაძე-საქართველო სააკაშვილმა ჩასვა საკანში, შეუზღუდა მას თავისუფლება და ამის თეატრალიზებულ ვარიანტს ყოველდღიურად უკვე თითქმის 3 თვეა ეს ტელეკომპანია სთავაზობს ხალხს. რა თქმა უნდა არ დააყოვნა შედეგმა. ადამიანი მიდრეკილია მითებისაკენ, შესაბამისად გაისმა ადამიანთა ზარები საკანში, სადაც მითოლოგიზირებულ სიმბოლიზირებული ეპითეტებით შეამკეს საკანი #5-ის მთავარი პერსონაჟი, მას უწოდეს ილია ჭავჭავაძე, წმინდა გიორგი....
საინტერესო ის არის, რომ სწორედ მსგავს მითოლოგიზირებულ-სიმბოლიზებულ პლანში წარიმართა აბსოლუტურად რეალისტური, პოლიტიკური აქციაც. უამრავი საკანი დაიდგა საქართველოს დედაქალაქში. პრაქტიკულად თეატრალიზებულიმმა სიმბოლიზმმა გადმოინაცვლა რეალურ სამყაროში, ქუჩაში. მასში ჩაჯდნენ პატარა გიორგი გაჩეჩილაძეები, პატარა სიმბოლური საქართველოები, რომელიც სააკაშვილმის რეჟიმმა გამოამწყვდია საკანში. ტელევიზიის სივრცე, თეატრის სივრცე, რეალურ ცხოვრებაში, პოლიტიკაში, ალბათ შოკისმომგვრელ სიზმარშიც კი წარმოუდგენელია მსგავსი რამ.
რა არის ეს? არტისტული გადატრიალების მცდელობა თუ კარგად დადგმული ესთეტიკურად ლამაზი გადატრიალება? თუ რაიმეს ვერ გაცნობიერება, ვერ გაგება? აშკარაა, რომ თეატრალიზებულ-მითოლოგიზიებული უფრო სჭარბობს ამ სიტუაციაში, ვიდრე რეალური პოლიტიკა, რომელიც ქვეყნის საჭირბოროტო საკითხების გადაწყვეტას ემასახურება. რომელიც ქვეყანაში, რომელსაც ამხელა საგარე საფრთხე აქვს და შეიძლება ითქვას ბეწვის ხიდზე გადის პოლიტიკურ რეალობაში ახალი თამაშის წესების დამკვიდრებას უნდა ემსახურებოდეს, რომელიც თაობებს გადაეცემა.
ჩამოყალიბდება პოლიტიკური ღირებულებები, რომლის ბაზისი იქნება ქართული სახელმწიფო, ერთგვარი წითელი ზოლი, რომლის გადაბიჯება არავის ეპატიება. ამის მაგივრად, რაღაც სუციდურ-მანიაკალურ სინდრომით შეპყრობილ სივრცეს ვიღებთ. საშინლად მითოლოგიზირებულს, სადაც მითები ერთმანეთს ენაცვლებიან, ხელები ცაშია ატოტინებული, ადამიანები ხელში აყვანილი, პატრიარქის სიტყვა, რომელიც რაღაც პოზიციას არ ემთხვევა ძალდატანებით ნათქმევინებია..... მითები ენაცვლებიან ერთმანეთს და ეს ყველაფერი ძალას იკრებს, შესაბამისად მითებით იქმნება არაობიექტური თვალთმაქცური სამყარო, სადაც ადამიანები ცხოვრობენ და ეჩვენებათ, რომ ვიღაცაში წმინდა გიორგი შევიდა, თავისუფალი მედიის მოთხოვნა, რეალურად ამ მითოლოგიზირებულ სივრცეში მხოლოდ ოპოზიციური აზრის გახმოვანების სურვილია.
ეს ახალი რეალობაა, საპროტესტო პოლიტიკური მოთხოვნების ფონზე და არავინ აქცევს ყურადღებას რუსულ თამაშს, რომელიც მიმდინარეობს. თამაში, რომელიც თამაშობს თავის თამაშს და თავად არის სუბიექტი ამ თამაშის.
ამ რუსულ თამაშში კარგად ჩანს, მოვლენები ფაქტები, უახლესი ისტორიიდან. ეს თამაში დღეს გვთავაზობს იგივეს. ჩვენ დღესაც სუბიექტურ რეფლექსიაში მყოფები, ყოველგვარი რევიზიის გარეშე ვმონაწილეობთ იგივე თამაშში და არ ვითვალისწინებთ გამოცდილებას, ვინაიდან როგორც ვთქვი, სუბიექტივიზმი, რომლითაც ამ თამაშში ვმონაწილეობთ გვაკარგვინებს რევიზიის უნარს. ჩვენ ვერ ვახერხებთ გავიაზროთ ის, რომ ჩვენი სუბიექტივიზმი საერთოდ შორს არის თავად თამაშის სუბიექტური ხასიათიდან. შესაბამისად ამ თამაშში მოცემული რისკი არის ამოსახსნელი ამოცანა, რომელიც დასვა თავად თამაშმა სუბიექტმა. ჩვენ ამ ამოცანას ვერ ამოვხსნით, არადა ვცდილობთ, რომ ამოვხსნათ და ვიმედოვნებთ იქნებ 201 წელი მაინც იყოს კარგი ამ თამაშში.
სწორედ ამ ყველაფრის (რაზედაც ზემოთ ვისაუბრეთ) გაუთვალისწინებლობაში, ცარიელ რიტორიკაში, მითოლოგიზირებულ-სიმბოლურ ყოფაში და რუსული თამაშის არგათვალისწინებაში ჩაფლულები ვართ. ამიტომ ვფიქრობ ხოლმე, რომ რაღაც საშინელი სუიციდურ-მანიაკალური სინდრომით შეპყრობილი ერი ვართ და თითქოს გამოსავალი არ არსებობს, ან რაღაც ურყევი ნებით, ძალით და დაჟინებით უნდა იძლიოს ეს, მთელი ერის დაჟინებით, რომ ეს ყველაფერი არის ანაქრონიზმი, ეს ყველაფერი არის წარსული და დღეს ოცდამეერთე საუკუნეში მსოფლიოს არ უნდა ვანახოთ მსგავსი თეატრი, საშინელი თეატრი, რომელიც გასცდა დახშულ სივრცეს, თეატრის კედლებს და სცენა ქუჩაში გადმოვიდა. უნდა გავიგოთ, პოლიტიკა რა არის, თეატრი რა არის, მითი რა არის, რიტორიკა რა არის, თამაში რა არის. მხოლოდ აქ ვხედავ გამოსავალს.


ირაკლი მარგველაშვილი

28.05.2009წ.

Thursday 21 May 2009

სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობა და პარალელები 1991წ. სახემწიფო გადატრიალებასთან

ვფიქრობ საინტერესო იქნება შევეცადოთ იმ გორდიის კვანძის გახსნას, რომელიც საქართველოში შეიქმნა სახელმწიფო გადატრიალების მცდელობის თვალსაზრისით. ასევე საინტერესო იქნება მოვახდინოთ, ჩვენს ხელთ არსებული ინფორმაციის ანალიზი და შეიქმნას ვერსია, რომელიც საკმაოდ ლოგიკურად გვეჩვენება.
ყველაფერი დაიწყო 2009წ. 9 აპრილის დაანონსებით. 2009წ. 9 აპრილს უნდა დაწყებულიყო საპროტესტო აქციები, რომელიც მოახდენდა ხელისუფლების შეცვლას. ჩვენს მიერ იმთავითვე ეჭვი გაჩნდა, რომ ეს ყოველივე არ იქნებოდა საკმარისი ხელისუფლების შესაცვლელად. ჩვენს მოკლე პროგნოზში ამის შესახებ ვისაუბრეთ, მაგრამ იქ ძირითადად ზოგადი ფორმულირებით შემოვიფარგლეთ. შეიძლება ითქვას, დროში ჩვენს პროგნოზს ბევრი რამ დაემთხვა.
რატომ არ იქნებოდა საკმარისი? შეიძლება გაჩნდეს ეს კითხვა. სიამოვნებით ვუპასუხებ. ხელისუფლების შეცვლას ჭირდება მინიმუმ სამი კომპონენტი. 1. საპროტესტო აქციები. 2. ხელისუფლების ვერტიკალის მოშლა, რაც ძირითადად გულისხმობს სამხედრო ნაწილების (პოლიცია ჯარი) დაუმორჩილებლობას. 3. საგარეო მხარდაჭერა, ფულით და სხვა რესურსით, თუ საჭირო გახდა. თუ რომელიმე მათგანის ამოვარდნა მოხდა, საერთო ჯაჭვიდან, სერიოზულად ნეიტრალდება სიტუაცია.
განვიხილოთ შექმნილი სიტუაცია და მცირე ანალიზი ჩავატაროთ, რაც მოგვცემს საშუალებას გარკვეული წარმოდგენა შეგვექმნას შექმნილ მოვლენებთან დაკავშირებით. საინტერესოა 4 მოვლენა მთელი ამ ორი თვის განმავლობაში. მხოლოდ მშრალ ფაქ2ტობრივ ანალიზს გთავაზობთ მხოლოდ განსჯისათვის, აქცენტების დონეზე.

1. იარაღის შესყიდვების საკითხი, 2009წ. 25 მარტის ინფორმაცია, რომელიშიც ნინო ბურჯანაძის პარტიის წევრები მონაწილეობდნენ.
2. მუხროვანის ამბოხი.
3. 2009წ. 21 მაისის სპეცოპერაცია, სადაც სამწუხაროდ გარდაიცვალა ერთი პირი (კრიალაშვილი) და ორი ოთანაძე და ამირიძე დაჭრილები, არიან. წინასწარი ინფორმაციით საბედნიეროდ მათ სიცოცხლეს საფრთხე არ ემუქრება.
4. საპროტესტო აქციები, ფონი, რომელიც ამ ყოველივეს შეავსებდა. თავისი საკნური ინფრასტრუქტურით.
რა კავშირი შეიძლება არსებობდეს ამ სამ მოვლენას შორის? ვფიქრობ ამის გარკვევა საკმაოდ საინტერესოა. ამ მოვლენებს შორის არსებობს ლოგიკური კავშირები.
მოვლენების დაგეგმვა რამდენიმე ეპიზოდად დაიყო. შესაბამისად მათი დროში დაკავშირება უნდა მომხდარიყო. პირველი ეპიზოდი, ბურჯანაძის პარტიის წევრების მიერ იარაღის შეძენა, და დაახლოებით 100 კაცის შეიარაღება იქნებოდა საერთო მოვლენების ერთი გრგოლი, რომელიც ლოგიკურ გაგრძელებას ჰპოვებდა მოვლენების შემდეგ განვითარებაზე. ძნელად სავარაუდოა და ალბათ ვიფიქრებთ, რომ 100 კაცს რა უნდა ექნა იმ საკმაოდ კარგად მომზადებული სპეცნაზის წინააღმდეგ, რომელიც გააჩნია სახელმწიფო სამართალდამცავ სტრუქტურებს. ეს იქნებოდა საერთო გეგმის პირველი ნაწილი, ანუ სამოქალაქო ომის ინსპირაცია, სიტუაციის სერიოზული დაძაბვა და სწორედ აქ ერთვებოდა უკვე მეორე რგოლი მუხროვანის და სხვა ნაწილების ამბოხი და გამოსვლა სახელმწიფოს წინააღმდეგ, რომელიც საკმაოდ მაღალი მაშტაბის საომარ მოქმედებებს გამოიწვევდა. თუ კარგად გავიხსენებთ 2009წ. მარტის ვიდეო ჩანაწერებს, იქ საუბარი არის სამხედროების ჩარევაზე, სადაც მონაწილეობას საომარ მოქმედებებში მიიღებდა უკვე საჯარისო შენაერთები, რომ მიდიოდა მუშაობა ამ ყველაფერზე. შეიძლება ითქვას, რომ პირველ რგოლში, სადაც მონაწილეობდა ბურჯანაძის პარტიის წევრები და ასევე მალხაზ გველუკაშვილი, იმ ჯგუფში რამდენიმე პიროვნებას სრულ მაშტაბიან ოპერაციაზე ინფორმაცია ჰქონდათ. ასევე უნდა ვიფიქროთ, რომ სწორედ ამ პიროვნებებიდან მოხდა მუხროვანის რგოლის აღმოჩენა და მათზე გასვლა. ინფორმაციის წყარო ის ხალხია, ვინც პირველად იქნა დაჭერილი იარაღის შესყიდვის ფაქტზე.
თუ ვიმსჯელებთ საერთო მიზანზე, რასაც წარმოადგენს სააკაშვილის ხელისუფლებიდან ჩამოცილება და საპროტესტო აქციების ძირითადი მიზანი სწორედ ეს არის, მაშინ უნდა ვივარაუდოთ, რომ ამ საერთო პროცესში (სააკაშვილის გადადგომა, დამხობა) რამდენიმე ეპიზოდის (იარაღის შესყიდვა, მუხროვანის ამბოხი) დამოუკიდებლად არსებობა, ყოველგვარ ლოგიკას მოკლებულია, ვინაიდან არცერთი ეპიზოდი, მიზნის მისაღწევად საკმარისი არ არის. შეიძლება ითქვას ეს ორი რგოლიც არ იქნებოდა საკმარისი, ხელისუფლების დასამხობად, ვინაიდან რჩებოდა საკმაოდ დიდი რისკები, რომ აბუნტებული სამხედრო ნაწილების გარდა არსებობს ბევრი სამხედრო ნაწილი, რომელიც სახელმწიფოს მხარეს იქნებოდა და 100%-იანი გარანტია იმისი, რომ ამ ორი რგოლის მეშვეობით მოხდებოდა ხელისუფლების დამხობა ნამდვილად არ იყო.
ვფიქრობ მივალთ იმ წერტილამდე, რომ ამ ორივე რგოლის მიერ წარმატებით ოპერაციის ჩატარების შემთხვევაში მათ აუცილებლად დასჭირდებოდათ სხვა რგოლი, რომელზედაც ინფორმაცია არსებობს, ეს არის რუსული ძალა, რომლის ჩარევის ალბათობა საკმაოდ მაღალი იქნებოდა. შეიძლება ეს ჩაგვითვალონ საკმაოდ ხმამაღალ განცხადებად, მაგრამ ყურადღება უნდა მიექცეს ერთ საკმაოდ სერიოზულ ფაქტს. 9 აპრილამდე ჩატარდა ვენის კონგრესი, სადაც საკმაოდ ბევრი ხალხი იყო ჩასული საქართველოდან და მისი ინიციატორი იყო ვინმე ებრალიძე, რუსეთში ქართველი ოლიგარქი. ამის შემდეგ ჩატარდა სოჩის კონფერენცია, სადაც აღნიშნული პირი კვლავ აქტიურად წარმოჩინდა. ამ კაცის ბიოგრაფია დაკავშირებულია რუსეთის ხელმძღვანელ პირებთან. მათ შორის ვლადიმერ პუტინთან და საკმაოდ მჭიდრო მეგობრული ურთიერთობები არსებობს მათ შორის. ვფიქრობ საგულისხმო მომენტია.
თითოეული რგოლი საერთო სიტუაციაში თავის ფუნქციებს ასრულებდა. შესაბამისად მათი ერთმანეთთან კოორდინაცია არ მოხდებოდა პირადად, არამედ უნდა ყოფილიყო სხვა პირი, რომელიც ამ ყველაფერს ერთიან კოორდინაციას გაუწევდა. ვფიქრობ ეს პირი არის პოლიტიკოსი. ის კოორდინაციას უწევდა როგორც საპროტესტო აქციებს, ასევე იარაღის შესყიდვებს, ასევე მუხროვანის ამბოხს და მას ექნებოდა (აქვს კავშირი) კავშირი რუსულ ლობთან, რომელიც ქართველი ოლიგარქებისგან შედგება. თუმცა უნდა ითქვას, რომ ჩვენს მიერ ჩამოთვლილი ეპიზოდები სრულყოფილი არ არის, არსებობს კიდევ სხვა ეპიზოდი, რომელიც კვლავ უნდა გამოჩნდეს დღის სინათლეზე. ჯერ არაფერიც არ დასრულებულა. სამკუთხედი ბოლომდე შეკრული არ არის. ის საბოლოოდ შეიკვრება და ეს ალბათ ივნისის პირველ ნახევარში მოხდება. სამკუთხედი დაახლოებით ასე გამოიყურება. 1. საპროტესტო აქცები, იარაღის შესყიდვები, 2. მუხროვანის ამბოხი. 3. რუსული ლობი, რუსული სამხედრო ძალა.
ბევრი ჭორი, ეჭვი არსებობს იყო თუ არა ეს ყველაფერი ”დადგმული”, ამაში გულისხმობენ სპექტაკლს, რომ ვიღაცამ დაწერა სცენარი და ეს ხალხი მასში როგორც მსახიობები ისე მონაწილეობდნენ. ძირითადი ვერსია ამ სიტუაციების ეს არის. მე ვიტყვი, რომ დიახ, ყველაფერი დადგმული იყო. თუმცა ეს დადგმა, რაც მე ვახსენე, აბსოლუტურად არ გულისხმობს იმ ”დადგმას” რასდაც ზოგადად ამ ყველაფერში გულისხმობს მავანი. დანაშაულის პრევენცია, არის დადგმა. დადგმა თავისთავად არის დანაშაულის გამოვლენა და მისი აღკვეთა მანამდე, სანამ ის განხორციელდება. ეს არის დანაშაულის პრევენცია, მისი განხორციელებისათვის ხელის შეშლა. მასში მონაწილეობს სამართალდამცავი სტრუქტურები, მაგრამ არავინ არ ფიქრობს, რამხელა სამუშაო ტარდება ამ ყველაფრის გასაკეთებლად. წარმოდგენა დანაშაულის პრევენციაზე არის შემდეგი, რომ ვირაცას თეატრი აქვს. ხოლო ჩვენ მაყურებლები ვართ. ეს ასე, რა თქმა უნდა არ არის. ჩვენ არ ვუყურებთ თეატრს, ჩვენ ვუყურებთ დანაშაულის პრევენციულ დადგმას, მის გამოვლენას და არ ვზივართ ლოჟაში, პარტერში ან იარუსზე. დიახ, დანაშაულის პრევენცია, გულისხმობს მის დადგმას, მასში სამართალდამცავების მონაწილეობას და არა მის სცენაზე წარმოებას. მითუმეტეს თუ ვინმე წარმოიდგენს რამხელა ენერგია, რამხელა ინფორმაცია და სიფრთხილე სჭირდება ამ საქმეს. საბოლოო ჯამში ასეთი პრევენციების ხილვა სწორედ მსგავს ეჭვებს წარმოშობს, რომ ეს იყო თეატრი, მაგრამ მოდი გავითვალისწინოთ და გავიხსენოთ ის მოვლენა, რომელიც არაპრევენცირებული იყო, რომელიც მოხდა და ჩვენს ზურგზე გადავიტანეთ ეს ყველაფერი. დარწმუნებული ვარ ამ მოვლენის პრევენცირება რომ მომხდარიყო, მაშინაც იტყოდნენ, რომ ეს იყო დადგმული და ჩვენ ვიხილეთ თეატრი.
1991-1992წ, მოვლენების მცირე ანალიზს შემოგთავაზებთ, რომელიც არაპრევენციულ სიტუაციას ძალიან კარგად გამოხატავს.
სიტუაციის ესკალაცია 1991წ. 2 სექტემბრის მიტინგის ასე ვთქვათ ”დარბევით”. დასავლეთიდან სამხედრო გადატრიალების და რუსეთის ჩართულობისათვის მწვანე შუქის ანთება. ბუშის გამოსვლა უკრაინაში ”გამსახურდია დინების წინააღმდეგ მიდის”. გამსახურდიას ხელისუფლების ვერტიკალის რღვევა, სამხედრო შენაერთის ”გვარდია” ამბოხი. რუსეთში, ბურბულისის ჯგუფის მუშაობა. ამ ყოველივეს ფონი საპროტესტო აქციები. ანუ მაშინაც არსებობდა სამი რგოლი. საპროტესტო აქციები, სამხედრო დაჯგუფება (გვარდიის ნაწილი, მხედრიონი), და რუსული მხარდაჭერა, რომელიც საბოლოოდ იმ სითავხედემდე მივიდა, რომ პუტჩისტთა შტაბი ზაკვოს შენობაში გადავიდა ომის დღეებში. ეს რგოლები მაშინდელი გადატრიალების შემთხვევაში დამოუკიდებალად არსებობდა საერთო კოორდინატორთან ერთად. მემგონი არ არის დიდი სიბრძნე საჭირო გამოვიცნოთ ეს კოორდინატორი.
რა მოხდებოდა, ამ დიდი დანაშაულის პრევენცირება რომ მომხდარიყო? ვიტყოდით ”დადგმულია”. გამსახურდიამ თეატრს გვაყურებინა. ვიტყოდით და მას ექნებოდა არსებობის უფლებაც, თუმცა დღეს რეალობაში გვაქვს არაპრევენცირებული დანაშაული, 1991-1992წწ. სამხედრო გადატრიალება, ამიტომ ამაზე დაფიქრება საჭიროა. საკმაოდ ნიშანდობლივი მაგალითია.
გაგრძელება იქნება.

21.05.09წ.

გლობალური კრიზისი და ეკონომიკური რეფორმების შედეგები საბანკო სფეროში.

2004წ. 1 იანვრიდან ძალაში შევიდა ახალი 'საგადასახადო კოდექსი, რომელიც შეიძლება ითქვას, საკმაოდ გამკაცრებული საგადასახადო ადმინისტრირებისა და რიგი ხარვეზების მიუხედავად, ახალი ეკონომიკური რეფორმების დასაბამი გახდა. ბუნებრივია, ახალი საგადასახადო კოდექსი ყველა სფეროს, მათ შორის ბანკებსაც შეეხო და ალბათ გასაკვირიც არ იქნება, თუკი საქართველოს უახლეს საგადასახადო კანონმდებლობაში საკმაოდ პროგრესულ მოვლენად შეფასდება
შეიძლება თამამად ითქვას, რომ საქართველოს პოსტსაბჭოთა სივრცეში ყველაზე განვითარებული საბანკო სისტემა აქვს. აქედან გამომდინარე, ახალი ეკონომიკური რეფორმები ყველაზე მეტად საბანკო სფეროზე აისახა. 2005 წლიდან საბანკო სფეროში დაკრედიტების ლიბერალური პოლიტიკის გატარება დაიწყო. ამის პიონერი საქართველოს უდიდესი კერძო საბანკო ინსტიტუტი სს "საქართველოს ბანკი" იყო. დაკრედიტების ლიბერალურმა პოლიტიკამ ბიზნესის წახალისება გამოიწვია. ამის მიზეზი გახდა ინტენსიური ეკონომიკური რეფორმები, რომლებიც 2007 წლის ჩათვლით მიმდინარეობდა, კერძოდ კი: დაიხვეწა და გამარტივდა სამეწარმეო და საგადასახადო სისტემების საკანონმდებლო ინიციატივები, განხორციელდა რეფორმები იუსტიციის სფეროში, (საჯარო რეესტრი, სამოქალაქო რეესტრი) პოლიციის, თავდაცვის, განათლების, ჯანდაცვის და სოციალური დაცვის სისტემებში. რასაკვირველია, ამ რეფორმების დასრულებისათვის საკმაო დრო და ძალისხმევა არის საჭირო.
ჩამოთვლილი რეფორმების შედეგად ქვეყნის ეკონომიკამ დინამიური განვითარება იწყო და 2007წ. ბოლოს 12 %-ს მიაღწია. რასაკვირველია, ზრდის ასეთი ტემპი არ შეიძლებოდა არ დატყობოდა საბანკო სექტორსაც, რომელმაც ზემოთ აღნიშნულ ძვრებს ლიბერალური დაკრედიტების პოლიტიკით უპასუხა და ამით მიმდინარე რეფორმებზე წამახასებლადაც კი იმოქმედა. ამ ყველაფერში როგორც საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებიდან, ასევე ადგილობრივი ბაზრიდან კერძო ბანკებისათვის მოზიდულმა სახსრებმაც მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა.
ზემოთ ჩამოთვლილმა ფაქტორებმა კერძო ბანკების საკრედიტო პოლიტიკაზე საკმაოდ დიდი გავლენა მოახდინა _ კრედიტების რიცხვი გაიზარდა, ხოლო მათი გაცემა ადრინდელთან შედარებით გაცილებით გამარტივდა. ამ პროცესებმა ხელი შეუწყო როგორც ზოგადად ბიზნესის განვითარებას, ასევე მოთხოვნის ზრდას სხვა საბანკო პროდუქტებზე. შეიძლება ითქვას, ყოველივე ამან საშუალო ფენის მკვეთრი ზრდა გამოიწვია. ეს განსაკუთრებით დაეტყო როგორც საცალო საბანკო მომსახურებას და განვადების სისტემის სერიოზულ განვითარებას, ასევე იპოთეკური და სალომბარდო (ავტომობილების იმპორტი) დაკრედიტების ზრდას.
მაგალითად, იპოთეკური სესხის ლიბერალიზაციამ ბიძგი მისცა დეველოპერული ბიზნესის განვითარებას. იპოთეკური და დეველოპერული ბიზნესის დაკრედიტების ლიბერალურმა პოლიტიკამ უძრავი ქონების ბაზრის საკმაოდ სწრაფი და ეფექტური განვითარება გამოიწვია. უძრავ ქონებაზე მოთხოვნილება და შესაბამისად ფასიც გაიზარდა, რამაც კულმინაციას 2008წ. პირველ ნახევარში მიაღწია. უნდა აღინიშნოს, რომ ზემოთ აღწერილ პროცესებს საკმაოდ სერიოზული ხარვეზებიც ახლდა. ბანკებმა რისკები არასწორად, ზედმეტად ოპტიმისტურად შეაფასეს. დღევანდელი გადასახედიდან შეიძლება დავინახოთ შემდეგი ტენდენცია: საბანკო რისკების გათვლა მოკლევადიანი პროგნოზით მიმდინარეობდა, რამაც პერსპექტივაში სერიოზული ხარვეზები გამოაჩინა. ამ პროცესების მთავარ ნაკლად იპოთეკური სესხების და დეველოპერული ბიზნესის დაკრედიტების ლიბერალიზაციის არა დინამიური, არამედ გარკვეულწილად ხელოვნური განვითარება მიგვაჩნია. დღეს დაკრედიტების ლიბერალიზაციის ასეთმა ხელოვნურმა განვითარებამ და ზედმეტმა წახალისებამ ბანკების წინაშე სერიოზული პრობლემები წარმოშვა, რაც მსოფლიო ეკონომიკურმა კრიზისმა კიდევ უფრო გააღრმავა, რადგან საქართველოს ეკონომიკაში საბანკო სექტორი სხვა სფეროებთან შედარებით მსოფლიო ეკონომიკურ სივრცეში ყველაზე მეტად არის ინტეგრირებული.
დღეს საბანკო სფეროში მეტნაკლებად კრიზისული სიტუაციის გამომწვევ მიზეზებად არამარტო შექმნილი რთული პოლიტიკური ვითარება (2008წ. აგვისტოს რუსეთ-საქართველოს ომი), არამედ გარკვეულწილად ხელოვნურად განვითარებული ლიბერალური დაკრედიტებისა და საბანკო რისკების ზედმეტად ოპტიმისტური და მოკლევადიანი გათვლებიც შეიძლება დასახელდეს. ბანკი აკრედიტებდა როგორც მშენებელსაც და ბინის შემძენსაც აკრედიტებდა. ამ, ერთის შეხედვით, საკმაოდ შემოსავლიან ოპერაციას თავისი ხარვეზებიც გააჩნდა. ხშირი იყო შემთხვევები, როდესაც არ არსებობდა ალტერნატიული იპოთეკა, ანუ იპოთეკით მხოლოდ მსესხებლის მიერ შეძენილი მშენებარე ბინა იტვირთებოდა, თუმცა,ისიც უნდა ითქვას, რომ ასეთმა მიდგომებმა მოთხოვნა ახლად ასაშენებელ სახლებზე ძალიან გაზარდა.
იმის გამო, რომ კრედიტის მიღება ძალიან გაიოლებული იყო და ბანკების შემოსავალი მოცემულ სიტუაციაში ძალიან სწრაფად იზრდებოდა, ბანკებმა პრაქტიკულად მოადუნეს ყურადღება იმ საბანკო რისკებზე, რომელიც ამ პროცესს თან სდევდა. პროცესი მიმდინარეობდა ჯაჭვური რეაქციით _ უძრავ ქონებაზე დიდი მოთხოვნის და ფასების ზრდის გამო დეველოპერები სამშენებლო ბიზნესიდან იმ კაპიტალის გამოთავისუფლებას ცდილობდნენ, რომელიც მშენებლობას უნდა მოხმარებოდა, რათა შეეძინათ სხვა უძრავი ქონება იმ გათვლით, რომ კაპიტალის ნაკლულობას ახალი კრედიტით შეავსებდნენ. ცხადია, ამ ჯაჭვის გაწყვეტისათვის სულ მცირე ბიძგიც კი საკმარისი აღმოჩნდა, რამაც პირველ რიგში უარყოფითად ბანკებზე იმოქმედა. ზემოთ აღწერილი გარემოებები გვაფიქრებინებს, რომ საბანკო სფეროში ლიბერალური დაკრედიტების პოლიტიკა არადინამიურად განვითარდა. მას მოაკლდა ის კონსერვატიზმი, რომელიც საბანკო რისკების ზომიერად პესიმისტურად და ზომიერად ოპტიმისტურად შეფასებისათვის აუცილებელია. ჩვენი აზრით, ზემოთ აღნიშნული ხარვეზების თავიდან ასაცილებლად ბანკებს სესხის მიღების პირობები უნდა გაემკაცრებინათ, მაგალითად, უნდა მოეთხოვათ სესხის მაძიებელი კომპანიებისაგან ალტერნატიული უზრუნველყოფის საშუალებები, გაცილებით დეტალურად უნდა შეესწავლათ კომპანიების მენეჯმენტის საქმიანობა, რაც სავარაუდოდ სესხის აღების შემდეგ კრედიტის მიზნობრიობის დარღვევებს გამორიცხავდა, მაგრამ ასეთი ღონისძიებების არარსებობის გამო დარღევევი ხშირად ხდებოდა, ხოლო მათი აღმოფხვრის მიზნით ბანკები იძულებული იყვნენ კომპანიებისათვის სასესხო ვალდებულებები გაეზარდათ. ეს ბანკების მიერ გადადგმული იძულებითი ნაბიჯები იყო, რომლის თავიდან აცილება სესხის გონივრულად გამკაცრების შემთხვევაში, რასაკვირველია, შესაძლებელი იყო. ასევე ზომიერად ლიბერალური უნდა ყოფილიყო სესხების მიღება იპოთეკური სესხების მაძიებლებისათვის (იგივე ალტერნატიული უზრუნველყოფის მოთხოვნა, შემოსავლების უკეთესად შესწავლა), რაც ხშირ შემთხვევაში არ ხდებოდა.
იგივე შეიძლება ითქვას სამომხმარებლო საბანკო მომსახურებასა და წვრილი ბიზნესის განვითარებაზეც. მართალია, შეიქმნა განვადების სისტემა _ გაჩნდა ახალი საკრედიტო (ოვერდრაფტული) ბარათი, რომლის მიღება ადვილად შეიძლებოდა, მაგრამ საბანკო რისკების დაზღვევის კუთხით ბანკებმა აქაც სერიოზული შეცდომები დაუშვეს. დაკრედიტების კონსერვატიული პოლიტიკის უკიდურესად გალიბერალებამ დღეს უკვე სერიოზული დაბრკოლებები წარმოშვა, რაც ბანკებში პრობლემური სესხების მატებით გამოიხატება. ასეთი სესხების რიცხვმა ასი ათასს დიდი ხანია გადააჭარბა.
ჩვენი აზრით ამ შემთხვევაშიც ბანკების მიერ დეტალურად უნდა მომხდარიყო კლიენტების შემოსავლების შესწავლა და ამ პროცესის კონტროლი, რაც არ განხორციელებულა. საკრედიტო ბარათებმა დაკარგა თავისი მთავარი დანიშნულება. თავისი შინაარსით საკრედიტო ბარათი წარმოადგენს მოკლევადიან კრედიტს დროებითი საბრუნავი საშუალებების შესავსებად, ხოლო ჩვენს შემთხვევაში მან ეს ფუნქცია არ შეასრულა და სწორედ იოლი ხელმისაწვდომობის გამო მომხმარებლამდე დამახინჯებული ფორმით მივიდა. კლიენტების უმრავლესობისათვის საკრედიტო ბარათი არა დროებითი ფულადი უკმარისობის შევსების საშუალებად, არამედ ფულის მიღების იოლ წყაროდ იქცა, რომელსაც უმრავლეს შემთხვევაში ალტერნატიული დაფარვის წყარო ან არასაკმარისად ან სრულებით გააჩნდა.
ისიც უნდა ითქვას, რომ ბანკები მსესხებლების შემოსავალს ხშირად არ ამოწმებდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ყველაფერი სწრაფ მოგებას იძლეოდა (ამისათვის საინტერესოა საქართველოს ეროვნული ბანკის ელექტრონულ გვერდზე გამოქვეყნებული ინფორმაცია და ის დინამიკა რაც 2006-2008 წლებში ბანკებში კაპიტალის ზრდის კუთხით მიმდინარეობდა. ჰტტპ://წწწ.ნბგ.გოვ.გე/ინდეხ.პჰპ?მ=404), გრძელვადიან პერსპექტივაში წამგებიანი აღმოჩნდა. ეს საბანკო პროდუქტიც არა დინამიური, არამედ ხელოვნური განვითარების გზას დაადგა.
ეკონომიკური კრიზისის პირობებში ყველა ხარვეზმა თავი ერთბაშად იჩინა. ამოქმედდა ბანკის პრობლემური სესხის სამსახურები _ სესხის დაფარვის იძულებითი ღონისძიებებები და სხვა სამართლებრივი ბერკეტები, რამაც ადვილი მოსალოდნელია, კლიენტურა დიდი ხნით დააფრთხოს.
დაკვირვებული თვალისათვის შეუმჩნეველი არ დარჩენილა, რომ საბანკო პროდუქტებზე მოთხოვნა და თავად საბანკო პროდუქტები, რომლებსაც ბანკები მომხმარებელს სთავაზობდნენ, გარკვეულწილად არაადევატური იყო. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მსგავსი ლიბერალიზმი შექმნილ ვითარებას არ შეესაბამებოდა. განსაკუთრებით 2007წ. ნოემბრის მოვლენების შემდეგ შიდა პოლიტიკური და საგარეო პოლიტიკური დაძაბულობის (2008წ. აპრილიდან სექტემბრის ჩათვლით) გათვალისწინებით. თუმცა ამას სათანადო ყურადღება არავინ დაუთმო.
შეიძლება ითქვას, რომ ფართო გაგებით საქართველოში განხორციელებული ეკონომიკური რეფორმების ეფექტურობის გამომსახველია ის პროცესები, რომლებიც საბანკო სფეროში ბოლო 3 წელია მიმდინარეობს. მიუხედავად გარკვეული ხარვეზებისა, რომლებზეც ზემოთ ვისაუბრეთ, ამ პროცესმა საზოგადოების საშუალო ფენის ჩამოყალიბების საქმეში მეტად დადებითი როლი შეასრულა. ამჟამინდელი კრიზისი სწორედ ის მოვლენაა, როდესაც ზედაპირზე ამოდის რეფორმების დროს დაშვებული შეცდომები, მაგრამ ისიც უნდა ითქვას, რომ მათი გამოსწორება თავად ამ პროცესის ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილია. მთავარი ის არის, რომ საქართველოში ჩამოყალიბდა საზოგადოებისა და ბანკის ურთიერთობის ძალიან სერიოზული ინსტიტუტი, რაშიც დიდი როლი შეასრულა საქართველოში მიმდინარე ეკონომიკურმა რეფორმებმა. გარკვეული ჩავარდნების მიუხედავად, შეიძლება ითქვას, რომ საბანკო პრობლემების დიდი ნაწილი გადალახულია. დღევანდელი გამკაცრება სესხების გაცემის სფეროში, რომელიც ბანკების უკიდურესად კონსერვატიული პოლიტიკით არის გამოწვეული, რაც იმედია, უახლოეს მომავალში ლიბერალურ ნიშნებსაც შეიძენს იმ ხარვეზების გათვალისწინებით, რაზედაც ვისაუბრეთ.


7.05.09წ.

Wednesday 13 May 2009

საქართველოს გეოპოლიტიკური მომავალი

საქართველოში შიდა პოლიტიკური დაძაბულობა პიკს აღწევს. პრაქტიკულად პროგნოზირება ყველაზე უმადურ საქმედ იქცა. ეს შიდა პოლიტიკას ეხება, სადაც აბსოლუტურად გაურკვეველია, ორიენტაციები, მიმართებები საგარეო პოლიტიკის მიმართ, რომელიც უნდა აღინიშნოს, რომ ჩვენთვის სავალალოდ ნამდვილად არ ვითარდება. მხოლოდ წინა კვირის მოვლენებიც საკმარისია, რომ ამაზე ვისაუბროთ. ვინაიდან გრძელვადიან პერსპექტივაში მოქმედი მოვლენებია. ვგულისხმობთ ნაბუკოს პროექტის რეალიზაციას და ამერიკაში ლავროვის ვიზიტს. ორივე შემთხვევაში საქართველოს ინტერესების თანხვედრა ამ მოვლენებისადმი თვალშისაცემია.
მიუხედავად იმისა, რომ საკმაოდ ბევრი ვისაუბრეთ ამ ყველაფერზე, ჩვენს ადრინდელ წერილებში, საბოლოო ტექსტი ჩვენი ისტორიული ფუნქციის შესახებ არ არსებობს. გაურკვეველია და დეტალურად არ განხილულა. ამიტომ გადავწყვიტეთ ამაზე ვისაუბროთ.
სად გადის ის ძირითადი ხაზი, რომელიც ჩვენი ისტორიული ლოგიკის საუკუნეებთან თანხვედრას შემოგვთავაზებს? როგორ ხდება ამ ყველაფრის ისტორიულ ლოგიკაში მოხვედრა? აი ეს არის კითხვები, რომელიც გააზრებულ უნდა იქნას, რამეთუ მოხდეს იმ კურსის პოპულარიზაცია, რომელსაც დღევანდელი საქართველო ადგას. ვინ და რატომ უშლის ხელს ამ ყველაფრის გაკეთებას. ან რატომ ხდება ამ ყველაფერზე ხელისშეშალა და ნებისმიერი მეთოდებით მის წინააღმდეგ ბრძოლა? ამ შემთხვევაში არ ვგულისხმობთ მხოლოდ საგარეო პოლიტიკურ მტერს - რუსეთს. ვგულისხმობთ საშინაო პოლიტიკურ დაპირისპირებას, რომელიც იმდენად თანმზდევი პროცესია ამ ხელის შეშლის, რომ არ შეიძლება არ აღინიშნოს.
მცირე ისტორიულ ექსკურში რომ შევიდეთ ასეთი სურათი წარმოგვიდგება. 1801წ. ქართლ-კახეთის სამეფოს გაუქმებით, პრაქტიკულად ჩვენი ისტორიული ფუნქციაც დასრულდა. არ გამქრალა, ისტორიის რაღაც ეტაპზე დასრულდა. ამ ისტორიული ფუნქციის გაცოცხლების პირველი შანსი 117 წლის შემდეგ 1918წ. 26 მაისს გაჩნდა. თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ დამოუკიდებელი საქართველოს (1918-21წწ) მაშინდელ ხელისუფლებას, არათუ გაცნობიერებული არ ჰქონდა ეს ისტორიული ფუნქცია, მასზე ნაფიქრიც კი არ ჰქონდა, რაც გამოიხატა მის ნაბიჯებში. 1920წ. 7 მაისის ხელშეკლრულება რუსეთთან, რითაც პრაქტიკულად უარი ეთქვა ევროპას (ინგლისი) მომხდარიყო საქართველოს დაახლოება მასთან, რომელიც აბსოლუტურად არ ითვალისწიონებდა საქართველოს, როგორც ნეიტრალური ქვეყნის სტატუსს და მეორე შიდა პოლიტიკური დაპირისპირება, რომელიც გარე ძალასთან (რუსეთი) მჭიდრო კავშირში იმყოფებოდა, რამაც პრაქტიკულად მოახდინა 1921წ. 25 თებერვალს საქართველოს ისტორიული ფუნქციის აღდგენის მცდელობის დასამარება.
მეორე შანსი, გაჩნდა 1990წ. 28 ოქტომბერს, როდფესაც ეროვნული ძალები მოვიდნენ ხელისუფლებაში და ამ შემთხვევაში მივიღეთ, გარკვეულწილად საერთაშორისო შეთანხმების (1989წ. მალტის შეთანხმება) მიერ გაწნული სილა ახალგაზრდა სახელმწიფოზე და ისევ შიდა დაპირისპირება, რომელიც სავალალაო შედეგებით დასრულდა, თუმცა ბოლომდე, ისე როგორც ეს 1921წ. მოხდა არ დასრულებულა. უბრალოდ დროში გადაიდო ამ ისტორიული ფუნქციის შესრულება ან/და მასზე ზრუნვა. 2004 წლიდან პრაქტიკულად საქართველომ დაიბრუნა დასავლეთის მხარდაჭერა და დაიწყო მუშაობა, ჩვენი ისტორიული ფუნქციის გეოპოლიტიკური სუბიექტის ჩამოსაყალიბებლად. რასაც ისევ მოჰყვა საგარეო პოლიტიკური მტრის, რუსეთის გააქტიურება, რისი კულმინაციაც 2008წ, აგვისტო იყო. ისტორიულად ამის ფონად ისევ იქცა შიდა პოლიტიკური დაპირისპირება. რომელიც საერთო ინტერესს სერიოზული რისკის ქვეშ აყენებს. თუ გავითვალისწიონებთ იმ გარემოებებს, რომ შიდაპოლიტიკური პროცესები გაუცხადებელი ტექსტით მიმდინარეობს. გაურკვეველია, რა ბედი ეწვევა ჩვენს საერთაშორისო პოლიტიკურ მოთამაშის სტატუსს, რომლის მოპოვებაც არცთუ ისე იოლი იყო და ამ ყველაფერმა უკიდურესი დაპირისპირება გამოიწვია რუსეთის იმპერიასთან. მოხდა ღია დაპირისპირება და სრულმაშტაბიანი ომი 2008წ. აგვისტოში, რამაც რუსეთის მიერ საქართველოს ორი რეგიონის აფხაზეთის და ცხინვალის სრულმაშტაბიანი ანექსია გამოიწვია.
აუცილებელია ეს საკითხები განვიხილოთ გეოპოლიტიკურ ჭრილში, ვინაიდან უკვე ნათლად შეიძლება დავინახოთ დაპირისპირება ჩვენს გეოპოლიტიკურ ინტერესებსა და რუსეთის გეოპოლიტიკურ ინტერესებს შორის. ჩემი აზრით, საქართველოს განაცხადი, რომ მას სურს საერთაშორისო გეოპოლიტიკურ მოთამაშედ იქცეს, ეს პირდაპირ წინააღმდეგობაში მოდის რუსეთის გეოპოლიტიკურ ინტერესებთან. ამის დასადასტურებლად შეიძლება მოვიყვანოთ რუსეთის პოლიტიკური ისტებლიშმენტის ღია განცხადებები. პრეზიდენტი დიმიტრი მედვედევი: ”საქართველო რუსეთისთვის წარმოადგენს სასიცოცხლოდ აუცილებელ ტერიტორიას.” პრემიერ მინისტრი პუტინი: ”ნებისმიერ ფასად არ დავუშვებთ საქართველოს შესვლას ჩრდილოატლანტიკურ ალიანში”. პრემიერ მინისტრი ვლადიმერ პუტინი: ”ის, რაც რუსეთმა ვერ გააკეთა საქართველოში აგვისტოში, ამას გააკეთებს ქართველი ხალხი.” საგარეო მინისტრი ლავროვი: ”რუსეთი არ დაუშვებს საქართველოს ნატოში გაწევრიანებას”. ასევე სხვა მნიშვნელოვანი პოლიტიკოსების განცხადებები და ქმედებები.
ჩემი აზრით აბსოლუტურად გარკვევითაა ნათქვამი, რომ რუსეთი არდაუშვებს საქართველოსთვის საერთაშორისო გეოპოლიტიკური მოთამაშის სტატუსის შექმნას. სწორედ ეს იყო ამოსავალი წერტილი 2008წ. აგვისტოს ომის. ეს გრძელდება. საინტერესოა ვლადიმერ პუტინის განცხადება, რომ რაც ვერ შეძლეს აგვისტოში იმას გააკეთებს ქართველი ხალხი. ძნელი სათქმელია, რამდენად შინაარსობრივი თანხვედრაა დღევანდელ შიდაპოლიტიკურ პროცესებსა და პუტინის ამ განცხადებას შორის, მაგრამ ოპოზიციური პარტიების მიერ ტექსტის დაფარვა, რაც ჩვენს გეოპოლიტიკურ თამაში წესების ჩამოყალიბებას ეხება, სერიოზულ ეჭვებს თუმცა ამ თემაზე არ შევჩერდებით და არ განვავითარებთ.
შეიძლება ითქვას იმ საკითხების განხილვისათვის, რომელსაც დღეს შევეხებით, საკმაოდ შესაფერი ტერმინია ჰერმენევტიკული გეოპოლიტიკური თამაში, ვინაიდან ეს გეოპოლიტიკური მიმართულებები დღეს არ დაწყებულა. ის მთელი საქართველოს ისტორიის მანძილზე მიმდინარეობდა. იყო პერიოდები, როდესაც ეს პროცესი ჩერდებოდა და პირიქით, იყო პერიოდები როდესაც აქტიურდებოდა. მიმდინარეობდა მხოლოდ პროცესი. ამ ჰერმენევტიკული თამაშის წესების დაცვა ყოველთვის გვიწევდა. ამ წესების დაცვის გარეშე ვერაფერსაც ვერ შევძლებდით. აქ შეცდომების დაშვება და წინააღმდეგობის გაწევას აზრი არ აქვს. ეს თამაში სრულიადაც არ გულისხმობს მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებს. ის არ არის ადამიანის მიერ დაგეგმილი, არამედ ეს თამაში შეიძლება ითქვას ყოფიერებიდან ჩვენსკენ და ჩვენგან ყოფიერებისაკენ მიმართული ინფორმაციის გაცვლაა. ამ ინფორმაციის გაცვლაში ხდება ამ თამაშის წესების დამუშავება და ზუსტად მისი დაცვა. ამიტომ არის ეს თამაში ჰერმენევტიკული თამაში, სადაც არ არსებობს პოლიტიკური სუბიექტები, დომინანტები პოლიტიკურ პროცესებზე და ზესახელმწიფოების ამბიციები. ამ თამაშში ყველა ობიექტია, თავად თამაშის გარდა, რომელიც თავად შემოგვთავაზებს მოქმედების წესებს და მოვლენების შეფასების კრიტერიუმებს. მიუხედავად იმისა, რომ საკითხი საკმაოდ ტევადია და შეიძლება ბევრი პარალელების გავლება, ჩვენი სურვილია ის განვიხილოთ საქართველოს უკანასკნელი თოთხმეტი წლის მოვლენების ფონზე. ამ შემთხვევაში აუცილებლად მიგვაჩნია საკითხი დავყოთ რამდენიმე ნაწილად.
ჩვენს წინაშეა ქართული ჰერმენევტიკული გეოპოლიტიკური თამაშის ფენომენი, სადაც თითოეული პოლიტიკური ფიგურა ასრულებს თავის როლს და გადის ჰერმენევტიკული ლოგიკიდან, ისე, რომ ეს ლოგიკა რჩება და მუშაობს.
პირველი საკითხი რომელიც განხილულ უნდა იყოს ეს არის 90-იანი წლების დასაწყისი, სადაც ძალიან ცვალებად და თითქმის ბუნდოვან ისტორიულ ლოგიკასთან გვაქვს საქმე, რომლის გარკვევა შესაძლებელია მხოლოდ დღეს. მანამდე ეს საკითხი იყო საკამათო და ბურუსით მოცული. აღნიშნული პერიოდი გამოირჩევა ძალიან მზარდი და ფეთქებადი მოვლენებით. რჩება შთაბეჭდილება, რომ რაღაც უნდა მოვასწროთ. რაღაც გვეჩქარება, მაგრამ არსებობს პატარა, მცირერიცხოვანი ერების განვითარების დინამიკა, სადაც არ შეიძლება აჩქარება.
მიუხედავად მოვლენების ასეთი განვითარებისა, საფუძველი ეყრება გეოპოლიტიკურ ჰერმენევტიკას, რომელიც საქართველოს მთელი ისტორიის მანძილზე თანაბრად და მწყობრად ყალიბდებოდა. ეს არის ჩვენი ტრადიცია. ამ ტრადიციის არ გათვალისწინება არ შეიძლება, რამეთუ ქართული და ზოგადად კავკასიური გეოპოლიტიკური სივრცით მთელი ჩვენი არსებობის მანძილზე სულ მცირე ორი გეოპოლიტიკური ამბიციის სახელმწიფო უპირისპირდებოდა ერთმანეთს. მთელი ისტორიის მანძილზე საქართველო იძულებული იყო გაეთვალისწინებინა ეს ამბიციები. უკეთეს შემთხვევაში შეეჯახებინა ეს ამბიციები, ან განთავისუფლებულიყო ამ ამბიციებისაგან. გამონაკლისი არც დღეს არის. დღეს სახეზეა ორი გეოპოლიტიკური ამბიცია რუსეთი და დასავლეთის დემოკრატიული სამყარო. ჩვენი ვექტორი დასავლეთისაკენ არის მიმართული.
მიუხედავად იმისა, რომ სახეზე გვაქვს აჩქარება, ქართულ ჰერმენევტულ გეოპოლიტიკის მეშვეობით ხორციელდება, არა მხოლოდ საქართველოს საშინაო და საგარეო პოლიტიკური კურსი, არამედ ყალიბდება ზოგადად კავკასიური საგარეო პოლიტიკური კურსი. აბსოლიტურად ლოგიკურია ის გარემოება, რომ სხვა სახელმწიფოს ამიერკავკასიაში ამის დაწყების და მითუმეტეს განხორციელების საშუალება არა აქვს. თითქოს ბუნდოვანია ეს პოლიტიკური კურსი, მაგრამ იგი არის ლოგიკური, რამეთუ უნდა შეიქმნას საქართველოს ჰერმენევტული გეოპოლიტიკა, აღსდგეს ჩვენი ისტორიული მისსია, რომელიც არ არსებობს კავკასიის გარეშე, ანუ საქართველოს დამოუკიდებლობის მოთხოვნას აზრი არა აქვს ჩვენი ისტორიული ზურგის _ კავკასიის გარეშე.
რატომ გახდა ეს ასეთი აუცილებელი, რომელიც პრეზიდენტ ზვიად გამსახურდიას მიერ გაცხადდა, თუმცა ამ ყველაფრის კონტექსტი ძალიან ბუნდოვანი გახდა მაშინდელი ქართული საზოგადოების მიერ. არცაა გასაკვირი, ვინაიდან დღესაც კი გაუგებარია ბევრი რამ და ვერც ისეთი პოლიტიკური ძალა ვერ ჩამოყალიბდა, რომლის ორიენტირიც ეს იქნება. ამ ისტორიულ ჰერმენევტიკული თამაშის გაგრძელება.
შეიძლება ითქვას, რომ 90 იანი წლების წყვეტის შემდეგ დაიწყო ქართული ჰერმენევტული გეოპოლიტიკის განხორციელების მეორე ეტაპი. აუცილებელია შენელდეს ქართველთა აჩქარება. ისტორიული თამაშის ველზე უნდა შეიცვალოს ფიგურათა განლაგება. აუცილებელია გავცეთ ხარკი (ეს ჩვენი ისტორიული ბედისწერაა): მთელი აფხაზეთის ტერიტორია, ქართველთა დაპირისპირების “ინსპირირება”, ქართველთა ეთნიკური წმენდა აფხაზეთის და სამაჩაბლოს ტერიტორიაზე სამასიათასი ლტოლვილით, რუსეთის მიერ ამ ტერიტორიების ცნობა, აგვისტოს 2008წ. ომი. საბოლოო ჯამში რუსეთისათვის წარმატების ილუზიის შექმნა, რაზეც დღესაც აღტაცებულნი არიან. თუმცა არაცნობიერად ეს აღტაცება ვფიქრობ მაინცდამაინც სახარბიელოდ არ გამოიყურება.
დარწმუნებული ვარ შესაძლებლობები ნაკლები აქვთ. უბრალოდ ერთ მცირე მაგალითს მოვიტანთ: რუსეთის საკონსტიტუციო სასამართლომ გამოიტანა გადაწყვეტილება, რომლის თანახმადაც შეუძლებლად მიიჩნია ე.წ. სამხრეთ ოსეთის რესპუბლიკის რუსეთის ფედერაციაში შესვლა. აქვე მინდა ერთი ფრაზაც გავიხსენო, რომელიც რუსეთის მიმართულებით იქნა ნათქვამი აფხაზეთის ტერიტორიის ოკუპაციის შემდეგ: ~რუსეთს ბუმერანგივით დაუბრუნდება აფხაზეთის შედეგები~. ეს იყო აბსოლუტურად იმ ბურუსითმოცული ქართული ჰერმენევტიკული გეოპოლიტიკური ~წერილის~ დადასტურება, რომელიც თანდათან ცხადდება, რომელსაც საბოლოოდ ფარდა აეხდება, ხოლო მისი წაკითხვა ბევრს გაუჭირდება.
დღევანდელი სიტუაცია, რომლის უახლესი ეტაპის ათვლის წერტილად 2008წ. აგვისტოს ომს მივიჩნევთ, პრაქტიკულად 90-იან წლების დასაწყისში შეწყვეტილი ჰერმენევტული გეოპოლიტიკის გაცხადებად უნდა მივიჩნიოთ. ვფიქრობ ბევრისთვის დღესაც ბუსუსითაა მოცული ის მომავალი, რაც შეიძლება ამ ყველაფერმა მოიტანოს. თუ განვიხლავთ ამ ტექსტებს, რომელიც გაცხადდა, მაგრამ მაინც ბურუსითაა მოცული. სურათი შემდეგია: რომელსაც რუკების სახით გთავაზობთ. ეს პირველი რუკაა, რომელიც ჩვენს დღევანდელ იურიდიულ და პოლიტიკურ მდგომარეობას გამოსახავს.

რუკა #1


მთავარი სირთულეები ქართული ჰერმენევტული გეოპოლიტიკის პირველ აჩქარებულ და მეორე დაკონსერვების ეტაპზე იყო ნიადაგის მომზადება უკვე გადამწყვეტი ბრძოლისათვის. ამის ეტაპი სწორედ 2008წ. აგვისტოს ომის შემდეგ დაიწყო. ვფიქრობ გადამწყვეტ ფაზაში გადავედით. მიუხედავად ამისა არ უნდა შევიქმნათ ილუზია, რომ ყველაფერი მარტივად გადაწყდება. ალბათ, ეს ბოლო ეტაპი ყველაზე რთული და წინააღმდეგობებით სავსე იქნება.
შეიძლება ითქვას, რომ პირველი და მეორე ეტაპი მეტნაკლებად ნორმალურად დასრულდა. რამდენიმე მნიშვნელოვანი ნაბიჯი გადაიდგა, რომელიც თავის ლოგიკურ შედეგებს ელოდება. კვლავ გრძელდება ჰერმენევტიკული თამაში. შეიქმნა ამ თამაშში სუბიექტის ილუზია. თამამად მიითვისა ეს როლი ჩვენმა მოწინააღმდეგემ (რუსეთმა). მიზანიც ეს იყო. მისთვის ამ თამაშში დანარჩენი ყველა მონაწილე ობიექტია და თვლის, რომ მისი ფუნქცია მნიშვნელოვანია. აქ უკვე მარცხის შესაძლებლობა იზრდება და გარკვეულ ეტაპზე პიკს მიაღწევს, რამეთუ ასეთი დამოკიდებულება ისტორიულ_ჰერმენევტული თამაშის შემთხვევაში გარდაუალია. რუსეთი ხომ თვლიდა და თვლის, რომ თავად არის სუბიექტი ამ თამაშის. აქვე იმალება მოულოდნელობა, რომელიც თავზე დაატყდება რუსეთს. პირველი შოკი 2008წ. აგვისტოს ომის რეაქცია იყო მსოფლიო თანამეგობრობის მხრიდან. შესაბამისად მას გაექცა ის მოვლენები, რომელზეც გაცილებით უკეთესად უნდა დაფიქრებულიყო. ამას ხელი შეუწყო იმ გარემოებებმა, რომ დროში, ჩვენი ნაბიჯები, გადადგმული საქართველოს გეოპოლტიკურ მოთამაშის ქცევის საკითხში გაცილებით სწრაფი და შედეგიანი აღმოჩნდა, ვიდრე ამას ელოდნენ. განცვიფრებაც სახეზეა. რუსეთი დროში ჩამორჩა. სწორედ ამაზე იყო გათვლილი ჩვენი გეოპოლტიკური აქტიურობა. ის, რომ რუსეთი ჩამორჩა მოვლენებს, ამაზე სწორედ აგვისტოს 2008წ. ომიც მიუთითებს. მათ, მოუწიათ ხელოვნურად მოვლენებზე დაწევა და ამის ერთადერთი საშუალება ომი იყო, რომელიც შედეგიანად ვერ ჩაითვლება. ეს მხოლოდ ძირითად პროცესების დროში ბარიერის შექმნას უფრო ჰგავს, ვიდრე რაიმე რეალური შედეგზე, დროში გრძლად გათვლილ მოქმედებას. მიუხედავად იმისა, რომ რუსეთმა ეს შეძლო, მან ვერ შეძლო პროცესის გაჩერება. ქართული გეოპოლიტიკური თამაში აქტიურ (მესამე) ფაზაში გადავიდა, რომლის შეჩერებაც უკვე რუსეთს, ისევ ხელოვნური გზით თუ შეუძლია, რომლის ალბათობაც არსებობს, თუმცა შესაძლებლობები სურვილებს ნამდვილად ვერ უსწორდება და აშკარად ჩამორჩება მას.
ჩვენი გეოპოლტიკური თამაშის მთავარი ასპექტი, და ასე ვთქვათ ტყუილი, პოლიტიკურ პროცესებში არის მტრის გამარჯვების ილუზიისათვის ხელისშეწყობა, რაც წარმატებით განხორციელდა. თუმცა ეს პროცესი დღესაც მიმდინარეობს. ვერავინ შეძლებს ამ ჰერმენევტიკული თამაშის შეცვლას. ის აუცილებლად თავისი მიმართულებით წავა. რაც შეეხება მასში მონაწილე მხარეებს, ის, ვინც დაუპირისპირდება მის ლოგიკას შესაბამისად ამ თამაშის პროცესის გაგრძელებას შეუწყობს ხელს. რუსეთმა დაარღვია ჰერმენევტიკული თამაშის სტრუქტურა მასში მონაწილე ობიექტების მიერ. შესაბამისად სახეზეა მარცხის პრობლემა, რომელსაც ეს პროცესი აუცილებლად შესთავაზებს რუსეთს. შესაბამისად იზრდება მარცხის ალბათობა და ნებისმიერი განძრევა ჭაობში უფრო მეტი ჩაფლობის საშუალებას იძლევა.
როგორც ზემოთ ვახსენეთ, საქართველოში დაიწყო ჰერმენევტიკული გეოპოლიტიკური თამაშის მესამე ეტაპი, რომელიც საკმაოდ გაწონასწორებული და სწორი მიმართულებით მიმდინარეობს. ამის გარანტია არის ის, რომ ჩვენი მხრიდან არ მომხდარა ამ თამაშის წესების დარღვევა. გამოცდილება ძალიან დიდია. მთელი ისტორია.
შეიძლება ითქვას, რომ გამოიკვეთა პირველი კონტურები, თუ როგორ უნდა განვითარდეს და საბოლოოდ დასრულდეს ეს გეოპოლტიკური თამაში, რომელიც ითვალისწინებს ჩვენს იმპერიისგან განთავისუფლებას.
მესამე ეტაპის მთავარი საკითხებია, იმ ალბათობის განეიტრალება, რაც რუსეთის ხელმეორე აგრესიის შესაძლებლობას უშვებს. სწორედ ამიტომ ფრონტის ხაზი უნდა გადავიდეს სხვა ტერიტორიაზე, ანუ რუსეთ საქართველოს კონფლიქტი გახდეს იმ ზოგადი გეოპოლიტიკური პროცესის მონაწილე, რომელიც აგვისტოს 2008წ. ომმა მსოფლიო გეოპოლიტიკის ზედაპირზე ამოიტანა და გააცხადა. შესაბამისად ეს იქნება საქართველოს ფიზიკური უსაფრთხოების უზრუნველყოფა-პრევენცია. ვფიქრობ ჩვენი გეოპოლიტიკური აქტიურობის მესამე ეტაპი, ყველაზე რთული პროცესი იქნება ამ გზაზე. რთულიც და გადამწყვეტიც. გამარჯვების შემთხვევაში შთამბეჭდავი შედეგებით. საერთოდ ცნობილია, რომ მცირე დეტალებს საკმაოდ დიდიდ ინფორმაციის გადმოცემა შეუძლიათ. მაგალითად ძალიან თვალშისაცემი იყო უკანასკნელ პრაღის სამიტზე, სადაც ნაბუკოს გაზსადენის პროექტის განხორციელების დეკლარაციაზე პოსტსაბჭოთა აზიური სახელმწიფოების, უზბეკეთის, თურქმენეთის და ყაზახეთის წარმომადგენლების მიერ უარის თქმა ხელმოწერაზე. მიუხედავად იმისა, რომ სკეპტიკოსების თვალში ეს ცუდად გამოჩნდა, აქ ხაზი გაესვა იმას, რომ საქართველოს გეოპოლიტიკურ მდგომარეობა აბსოლუტურად განმსაზღვრელია ამ ქვეყნების მომავლის. პირდაპირ გადაუჭარბებლად უნდა ითქვას, რომ მათი დამოუკიდებლობა, რუსული გეოპოლიტიკის გავლენისგან მიბმულია საქართვერლოს დამოუკიდებლობაზე და მის გეოპოლტიკურ მდგომარეობაზე. თვალსაჩინოებისათვის იხილეთ შემდეგი რუკა, რომელიც საქართველოს გეოპოლიტიკურ მომავალს კარგად გამოხატავს.

რუკა #2




ყველა პროექტი, ნაბუკო იქნება ეს, თუ საქართველოს დასავლეთთან ინტეგრაცია (ნატოში შესვლა, ევროკავშირში შესვლა...) სწორედ ამ გეოპოლტიკას ემსახურება. საქართველო პრაქტიკულად ხდება იმ გეოპოლტიკური ტერიტორიის ცენტრი, რომელიც მოიცავს კავკასიის რეგიონს, კასპიის ზღვის რეგიონს და შუააზიის პოსტსაბჭოთა ტერიტორიას. ვფიქრობ ძნელი მისახვედრი არ უნდა იყოს რუსეთის რეაქციები ამ ყველაფრის განხორციელების გამო. არც აგვისტოს ომი არ უნდა იყოს გასაკვირი ამ ფონზე. საინტერესო იქნება ავხსნათ ამ ყველაფრის მიზეზები.
უნდა აღინიშნოს, რომ რუსული გეოპოლიტიკა ვითარდება და მიმდინარეობს 2 მიმართულებით.
1. სამხედრო პოლიტიკური გეოპოლიტიკა, რომელიც მოიცავს შავი ზღვის აუზს მასში შედის უკრაინა, საქართველო, აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებზე გავლენა, შავი ზღვის მეშვეობით.
2. შუააზიიის ენერგო რესურსებით გეოპოლიტკუირი ზეგავლენის მოპოვება ევროკავშირზე
ორივე შემთხვევაში, რუსეთის ამ მიზნებს ეწინააღმდეგება საქართველოს ფაქტორი. ვინაიდან პირდაპირ წინააღმდეგობაში მოდის რუსეთი გეოპოლიტიკურ ინტერესებთან. როგორც შავი ზღვის აუზში და კავკასიაში, ასევე შუააზიის პოსტსაბჭოთა სივრცეზე. პრაქტიკულად საქართველოს ამ გეოპოლტიკურ ფრონტზე წარმატების შემთხვევაში რუსეთის გეოპოლიტიკა განიცდის გამოუსწორებელ მარცხს. სწორედ ამის პრევენცირებაა რუსეთის მხრიდან აგვისტოს ომი და ასევე შემდგომი აგრესიული ნაბიჯები. უნდა ითქვას, რომ რუსეთმა ამ გეოპოლტიკურ ომში ამოწურა თავისი დიპლომატიური რესურსი. ამაში ვგულისხმობთ, იმას, რომ პრაქტიკულად რუსეთის მიერ გაცხადებულ გეოპოლიტკურ ამბიციებს აბსოლუტური წინააღმდეგობა შეხვდა მსოფლიოს თანამეგობრობის მიერ. შესაბამისად მას დარჩა მხოლოდ სამხედრო რესურსი, რომ ეს გეოპოლიტიკა აწარმოოს, რომელიც ვეღარ გამოირჩევა იმ სიძლიერით, რომ შეძლოს ამ პროცესების შეჩერება.
საქართველოზე განხორციელებული სამხედრო ანექსია აბსოლუტურად არ არის საკმარისი ამ პროცესების შესაჩერებლად. ამაში აგვისტოს ომის შემდგომმა პროცესებმა ნათლად დაგვარწმუნა. საოცრად უარყოფითი რეაქცია რუსეთის ამ ქმედებებზე, რომელიც აგვისტოს ომის დროს და მის შემდეგ გამოიხატა, რასაც მოჰყვა შემდეგი ნაბიჯები საქართველოსთან მიმართებაში: კერძოდ, აშშ საქართველოს ქარტია, ნატო საქართველოს კომისია, (რომელიც ვფიქრობ საკმარისი იქნება უახლოეს რამდენიმე წელში საქართველოს ნატოში გასაწევრიანებლად), რუსული დიპლომატიის მარცხი ევროკავშირის, ნატოს, ევროსაბჭოს დიპლომატიურ ველზე.
ჩვენი ზემოთდასახელებული რუსული გეოპოლიტიკური მიზნები, განიცდის სერიოზულ ზეწოლას. მისი დიპლომატიის განიარაღების პროცესი სწრაფი ტემპით მიმდინარეობს. ის პრაქტიკულად ვეღარ ჯდება იმ ახალი მსოფლიო წესრიგის დისკურში, რომელიც 1990 წლის შემდეგ დაიწყო მსოფლიოში. ნებისმიერ შემთხვევაში ამ დისკურსიდან ამოვარდნა, რაც რუსეთმა განიცადა იწვევს მარცხს. ვინაიდან რუსეთს არ შესწევს ძალა, ჩასვას საკუთარი გეოპოლტიკური მიზნები ახალ მსოფლი წესრიგის დისკურსში, ხოლო ამ ახალი წესრიგის არქიტექტორებს შესწევთ იმის ძალა, რომ არ ჩასვან რუსული გეოპოლიტიკის ამბიციები ახალი მსოფლიო წესრიგის სტრუქტურაში.ყოველ შემთხვევაში, თუ ჩემი ტონი ამ საკითხში კატეგორიულია, ამის საბაბს დღევანდელი სიტუაცია იძლევა, სადაც არ ხდება რუსეთის გეოპოლტიკურ მიზნებზე მსოფლიო თანამეგობრობის აზრის თანხვედრა.
რაც შეეხება საქართველოს, მისი გეოპოლტიკური მიზნები, სრულიად ჯდება ახალ მსოფლიო წესრიგის სტრუქტურაში, რაც ვფიქრობ ამ 18 წლის მანძილზე, რაც საქართველომ დამოუკიდებლობის დეკლარაცია გამოაცხადა, ყველაზე დიდი წარმატებაა. სწორედ ეს არის იმის გარანტია, რომ რუსეთის გეოპოლტიკა, არამარტო აქ განიცდის მარცხს, კავკასიაში, არამედ შუა აზიაშიც და სწორედ ეს პროცესები გააქტიურდა ახალი გაზსადენის და ევროპის გაზმომარაგების დივერსიფიკაციის აქტიური მხარდაჭერით ევროკავშირის მიერ.
შორს ვართ იმ აზრისაგან, რომ ეს ყოველივე იოლად მისაღწევი და მარტივად გასაკეთებელი იქნება. რუსეთს გააჩნია გარკვეული ბერკეტები ამ პროცესის ხელოვნურად შეჩერების კუთხით, მაგრამ ფაქტია დღეს, რომ აგვისტოს ომმა მოახერხა პროცესების ზემოთ ამოტანა, ღია პრეტენზიების დაფიქსირება და არაფრით არ ჯდება საქართველოს ტერიტორიების ანექსია, რუსეთის მიერ ტერიტორიების გაფართოების მცდელობაში, ვინაიდან ყოველგვარ აზრს გარგავს ეს ტერიტორიები რუსეთისთვის, იმ შემთხვევაში თუ მისი გეოპოლიტიკური მიზნები ვერ განხორციელდება. დღეს ფაქტია, რომ რუსეთ- საქართველოს ფრონტის ხაზი, რომელიც რუსეთს უნდოდა დაეტოვებინა საქართველოს ტერიტორიაზე, ის სცდება ამ ტერიტორიას. სწორედ ამიტომ ითხოვს რუსეთი, რომ საქართველოში დამყარდეს აგვისტოს ომის შემდგომი სტატუს-კვო, რაშიც პრაქტიკულად ვერავითარ წარმატებას ვერ მიაღწევს. ეს ფრონტის ხაზი უკვე აღარ გადის საქართველოს ტერიტორიაზე, არამედ ის გადატანილია იმ საზღვარზე, სადაც გადის რუსეთისა და მსოფლიო თანამეგობრობის გეოპოლიტიკის საზღვარი და სწორედ ამ საზღვრის დაფიქსირება მოხდა აგვისტოში, ღიად აშკარად და ყოველგვარი მიკიბ მოკიბვის გარეშე. აი ეს არის ის მიზეზები, რომელიც აგვისტოს ომს, მის შემდეგ გაცხადებულ გეოპოლტიკურ ინტერესებს და იმ პროცესებს შეეხება, რომელსაც რუსეთის გეოპოლტიკა ამ მიმართულებით დასასრულისკენ მიჰყავს. ამ ყველაფრის დასასრულის შემდეგ საქართველოში ყველა პოლიტიკური პროცესი პოლიტიკური თამაშის წესებით წარიმართება და არა ამორფული პოლიტკური პროცესებით. ხოლო ჩვენი გეოპოლტიკური საზღვარი მოიცავს როგორც კავკასიას, ასევე პოსტსაბჭოთა შუააზიურ ტერიტორიებს.

13.05.09წ.