დღეს ბევრი მითქმა მოთქმაა იმის შესახებ, რომ დასავლეთმა გაგვყიდა, ამერიკამ შეგვეშვა.... თავად ამ ფრაზების მიღმა იმალება ის, რაც თავად ამ ფრაზებს ენობრივ დატვირთვას უკარგავს. ამ ენის დისკურსი ფეთქდება. რას ვგულისხმობთ ამ ფრაზაში. გარკვეულწილად ქვეცნობიერეის დონეზე მაინც არის შეთვისებული ის მოვლენა, რომ საქართველო დღეს მსოფლიოში ერთერთი გეოპოლიტიკური მოთამაშეა. ასეთად იქცა და ეს არის რეალობა. თუმცა ამის დაჯერება თავად ქართველებს უძნელდებათ. რატომ? საინტერესო კითხვაა და მასზე პასუხი აუცილებლად გასაცემია. ამიტომ შევეცდებით ამ შეკითხვას გავცეთ პასუხი. დავიწყოთ.
როგორ შეიძლება გახდეს სახელმწიფო იგივე მსოფლიო სუბიექტი გეოპოლიტიკური მოთამაშე?
1. უნდა მოახერხო, რომ მოიპოვო გავლენა სხვა სახელმწიფოებზე.
2. უნდა გახდე დიდი სახელმწიფოების მოკავშირე და გააძლიერო შენი არსებობით მათი ინტერესი და გაზარდო შენი მნიშვნელოვანება ანუ გახდე გეოპოლიტიკური მოთამაშე.
3. შესაბამისი გეოგრაფიულ პარალელში ყოფნა, რომელიც იქსელება გეოპოლიტიკური რუკით.
ვფიქრობ ბოლო ორ პუნქტს საქართველოს დღევანდელი მდგომარეობა აკმაყოფილებს. რაშიც ვგულისხმობთ შემდეგს, რომ ამ ქვეყნის მიმართ ინტერესი დიდია. დღეს რომ ეს ასეა მემგონი ამაზე კამათი არ ღირს. ასევე, ჩვენი გეოგრაფიული მდებარეობა ამის საშუალებას იძლევა, რომ დაინტერესება ჩვენი სახით ჰქონდეთ.
თავად გეოპოლიტიკური მოთამაშის სტატუსი არის ის დაზღვევა, რამაც საქართველოს, როგორც გეოპოლიტიკური მოთამაშის დაცვა მოახერხა აგვისტოს რუსეთ- საქართველოს ომის დროს. როგორადაც არ უნდა შევხედოთ მოვლენებს ვერსად გავექცევით ამ გეოპოლიტიკური მოთამაშის სტატუსს. მოვიყვანოთ მაგალითი, რომელიც აბსოლუტურად განასხვავებს ჩვენს მდგომარეობას, როდესაც გვაქვს ეს სტატუსი და როდესაც არა გვქონდა ეს სტატუსი.
1992წ., როდესაც საქართველოს ომი ჰქონდა რუსულ-აფხაზურ კავშირთან, ის არ წარმოადგენდა გეოპოლიტიკურ მოთამაშეს. მას არ ჰქონდა ეს სტატუსი. შესაბამისად ამ ომით, საქართველო დარჩა რუსული ცინიკური გეოპოლიტიკის გავლენის ქვეშ. ცინიკური იმდენად, რამდენადაც ისიც ვერ შევძელით, რუსულ ცინიზმს დავპირისპირებოდით, იმით მაინც, რომ მათი სამშვიდობო ძალები არ შეგვეყვანა კონფლიქტის ზონებში. აფხაზების ე.წ. ”გამარჯვება” 1992-93წწ ომში რუსული დახმარებით იყო განპირობებული და ირიბად ვებრძოდით რუსეთის სამხედრო მანქანას, რომელმაც გადამწყვეტი როლი შეასრულა ამ ომში და შემდეგ თავხედურად, ცინიკურად მოახდინა ჩვენთვის თავსმოხვევა თავისი ”სამშვიდობო” მანდატის, რამაც მას მისცა საშუალება სული მოეთქვა და კავკასიაში მომავალი, საბოლოო დაბრუნებისათვის შეექმნა მყარი ნიადაგი.
დღეს კავკასიაში რუსეთის დაბრუნების ბოლო ფაზაში ვიმყოფებით. ანუ გადამწყვეტი ნაბიჯები გასაკეთებელია მისი მხრიდან, რომ საბოლოოდ კავკასია დაუბრუნოს თავის გეოპოლიტიკურ ორბიტას. ამ შემთხვევაში რუსეთი უზრუნველყოფს თავის შემდგომ ნაბიჯებს:
1. განმტკიცებას პოსტ საბჭოთა სივრცეში
2. განმტკიცებას ვარშავის ბლოკში.
რა უპირისპირდება ამ რუსულ გეგმას? საქართველო და აზერბაიჯანი კავკასიაში, ხოლო უკრაინა აღმოსავლეთ ევროპაში, რომელთა უკან დგას ამერიკა და ევროკავშირი. ასევე ნიშანდობლივია, რომ რუსეთის სისუსტის დროს 1990-2002წწ. დასავლეთმა მოახდინა აღნიშნულ სივრცეებზე თავისი ინტერესების ლობირება, რაც გამოიხატება ენერგო რესურსების გარკვეული ნაწილის ათვისებაში კასპიის რეგიონიდან (შახდენიზი, ბაქო, თბილისი, ჯეიხანის ნავთობსადენი) და მომავალი ენერგო რესურსების ინვესტირების პროგრამის დაგეგმვა, იგულისხმება ”ნაბუკოს” პროექტი, რომელიც მოიცავს არამარტო კავკასიას, არამედ ცენტრალურ პოსტსაბჭოთა აზიას. დღევანდელ ევრაზიულ გეოპოლიტიურ რუკაზე მონიშნულია სამი აუცილებელი წერტილი, რომლის დაკავებაც უზრუნველყოფს გეოპოლიტიკურ წარმატებას დასავლეთისთვის (ამერიკა, ევროკავშირი). მნიშვნელოვანია სამი მიმართულება, უკრაინა, კავკასია და ავღანეთი. ეს სამივე წერტილი უზრუნველყოფს, რუსეთის, როგორც გეოპოლიტიკური ერთეულის შესუსტებას და შესაბამისად დროში მის დაშლას, ვინაიდან რუსეთი, როგორც სახელმწიფო, გეოპოლიტიკური რუკის გარეშე განწირულია დასაშლელად. შესაბამისად უნდა ვივარაუდოთ, რომ ევრაზიაში ბოლო ათწლეულში განვითარებული ამერიკული გეოპოლიტიკა სწორედ რუსეთის დაშლას უზრუნველყოფს, ვინაიდან ის აცლის რუსეთს გეოპოლიტიკური განვითარების საყრდენს, რომელიც აუცილებლად გამოიწვევს მის იმ დონეზე შესუსტებას, რომ მისი პოლიტიკური არაეფექტური სტრუქტურის მქონე ქვეყანა ვერ შეძლებს შეინარჩუნოს ტერიტორიული მთლიანობა. ამაში ვგულისხმობთ შემდეგს:
რუსული პოლიტიკური სტრუქტურა აგებულია სხვა ქვეყნების ექსპანსიაზე. ის არ არის აგებული ისეთი სტრუქტურით, რომ შეძლოს თავისუფლად არსებობა ჩვეულებრივ კონკურენტულ გარემოში. შესაბამისად, თუ მას გამოეცლება ექსპანსიური გავლენა, მისი პოლიტიკური სტრუქტურა ემხობა. რუსეთმა მისი არსებობის განმავლობაში ვერ შეძლო ქცეულიყო ერთ სახელმწიფოებრივ მთლიანობად, მიუხედავად იმისა, რომ ჯერ ცარიზმის რუსეთი და შემდეგ საბჭოთა კავშირი ცდილობდა ეროვნული თვითმყოფადობის ასიმილირებას. შემთხვევითი არ არის 1978წ. 14 აპრილის თბილისში გამოსვლების მთავარი იდეა. ესეც სწორედ ჩვენს ასიმილირებას გამოიწვევდა დროში, ანუ ეს ბოლო მცდელობა იყო რუსეთის მხრიდან. სწორედ ეს არის მათი აქილევსის ქუსლი. რუსეთი ვერ უზრუნველყოფს თავის ტერიტორიულ მთლიანობას ექსპანსიური პოლიტიკის გარეშე. დღეს ამერიკის მხრიდან სწორედ ამ აქილევსის ქუსლზე მიდის დარტყმის მიყენება, რომელიც რუსეთის, როგორც სახელმწიფოს არსებობის საფუძველი და არსია. თუ რუსეთს გამოეცალა ეს საყრდენი, ის აუცილებლად დაიშლება. ის გეოპოლიტიკის გარეშე არსებობას ვერ შეძლებს, როგორც ერთიანი სახელმწიფო. ეს რუსეთმა იცის. სხვათა შორის ამას ამოიკითხავთ დუგინის ნაშრომებში. დაკარგავს რუსეთი უკრაინას და კავკასიას, რასაც მიჰყვება ცენტრალკური პოსტსაბჭოთა აზიაც და რუსეთი როგორც იმპერია კი არა, როგორც სახელმწიფო დადგება დაშლის პირას. სწორედ ამიტომ არის რუსეთის მხრიდან ესეთი მწვავე რეაქციები საქართველოს და უკრაინის მისამართით. მათ იციან, რომ ამ გეოპოლიტიკური სუბიექტების გარეშე მისი, როგორც სახელმწიფოს არსებობა დგას კითხვის ნიშნის ქვეშ.
ძალიან საინტერესოა საქართველოს ნაბიჯები ამ გეოპოლიტიკურ განლაგებაში. შეიძლება ითქვას, რომ სამკუთხედი (უკრაინა, კავკასია ავღანეთი), რომელიც ზემოთ ვახსენეთ, არის მთავარი წერტილები ამ გეოპოლიტიკურ თამაში. რაც შეეხება კავკასიას, ის არის მეორე ბალკანეთი, რომლის საბჭოთა სტრუქტურის დაშლა დასავლეთმა დაასრულა 1998წ. სერბეთის ომით და პრაქტიკულად მოახდინა რუსეთის ბალკანეთიდან გაძევება, რომელიც რუსეთის ხელში წარმოადგენდა ხანჯალს ევროპის გულში. დღეს კავკასიაა მეორე ბალკანეთი. ალბათ ლოგიკურია, რომ საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, დასავლეთმა დაიწყო ვარშავის ბლოკის ათვისება, რომელიც კავკასიაზე მნიშვნელოვანი იყო ევროპის ელემენტარული უსაფრთხოებისათვის. სერბეთის დამარცხება იყო ბოლო წერტილი ამ გეოპოლიტიკურ განლაგებაში. ეხლა ჯერი დადგა კავკასიაზე და უკრაინაზე, ანუ უშუალოდ პოსტსაბჭოთა სფეროზე. აქ რუსეთი იქნება დაუნდობელი, რატომ? ამაზე ზემოთ ვისაუბრეთ. ვერ გამოვრიცხავთ საქართველოს ახალ სამხედრო ანექსიის მცდელობას რუსეთის მხრიდან, ვინაიდან საქართველო საფრთხეს უქმნის რუსეთის სახელმწიფოს ტერიტორიულ მთლიანობას. ძალიან ნიშანდობლივია დიმიტრი მედვედევის მიერ აგვისტოს ომის შემდეგ გაჟღერებული ტერმინი საქართველოს მისამართით: საქართველო რუსეთისათვის არის ”პრიორიტეტულად სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ტერიტორია”. ეს ტერმინი შემთხვევით არ გაჟღერებულა. რაც შეეხება საქასრთველოს, ჩვენ მოვახერხეთ, რომ გავმხდარიყავით გეოპოლიტიკური თამაშის ნაწილი. სხვა შემთხვევაში ჩვენი ხსნა შეუძლებელი იყო. ჯერ კიდევ ბევრი რამ დგას კითხვის ნიშნის ქვეშ. გეოპოლიტიკურ მოთამაშედ ქცევა უზრუნველყო, ჩვენმა დაუზარელმა მცდელობამ ევროსტრუქტურებში და ჩრდილო ატლანტიკურ ალიანში გაწევრიანებისკენ გზაზე. ამ ყველაფერმა უზრუნველყო ჩვენი ქცევა გეოპოლიტიკურ მოთამაშედ, რომელმაც უზრუნველყო აგვისტოში საქართველოს დაცვა, სხვა შემთხვევაში ვიყავით განწირული, ისევე როგორც 1921წ. და 1992წ. აფხაზეთის ტრაგედიაზე, რომელიც 1992-93 წლებში დატრიალდა დამსოფლიოს არც უგრძვნია, არადა შეიძლება ითქვას, რომ ეს არანაკლები ტრაგედია იყო, ვიდრე სერბების მიერ კოსოვოს სამხედრო ოპერაცია, მიუხედავად იმისა, რომ შინაარსობრივად სრულიად განსხვავებული მოვლენები იყო. ანუ რადიკალურად განსხვავევბული თავისი შენაარსით. საქართველო დღეს არის თავისი თვითგადარჩენის ისტორიულ ფორმულაში, ის არის გეოპოლიტიკური მოთამაშე დღევანდელ ევრაზიის გეოპოლიტიკურ სივრცეში. ამიტომ სრულიად გადაუჭარბებლად ვიტყვი, რომ მას ისეთივე მნიშვნელობა აქვს გეოპოლიტიკურ თამაშში, როგორც უკრაინას და როგორც ავღანეთს, ან თუნდაც ერაყს.
მიუხედავად, იმისა, რომ გარკვეულ წილად არსებობს თითქოსდა იმედგაცრუბა, ვფიქრობ ყველაფერი არის ძალიან ლოგიკური. დღეს ფაქტია, რომ ამერიკის პოლიტიკური ისტაბლიშმენტი აკეთებს ტაქტიკურ გადანაცვლებებს თავის პოლიტიკაში, თუმცა გენერალური ხაზი შენარჩუნებულია. სამკუთხედის გეოპოლიტიკა არსებობს და იქედან გადახვევა არ ხდება. მცირე განმარტებების და დიპლომატიური ლაბირინთების ამოხსნას თუ შევეცდებით მივიღებთ შემდეგ სურათს.
ბოლო ხანებში ძალიან მნიშვნელოვანი რაც მოხდა იყო მიუნხენის კონფერენცია., სადაც ამერიკის ვიცეპრეზიდენტმა, ერთმნიშვნელოვნად განაცხადა, რომ ამერიკა საქართველოთი და უკრაინით არ ივაჭრებს. შემდეგ ქ-ნ კლინტონის მოხსენება ნატოს არაგეგმიურ სამიტზე, რომელმაც ასევე ერთგვარი ნიჰილიზმი გამოიწვია. ამ დროს, კლინტონმა მთელს თავის გამოსვლაში აპელირება გააკეთა ჯო ბაიდენის მიუნხენის კონფერენციაზე გამოსვლის აქცენტებზე. რომელმაც საქართველოს სრული მხარდაჭერა დადფასტურა. ნიჰილიზმის საფუძველი გახდა ნატო რუსეთის კომისიის მუშაობის განახლება. ჩვენ ვისაუბრეთ რუსული სახელმწიფოს საშიშროებაზე, თუ ის დაკარგავს გეოპოლიტიკურ საყრდენებს უკრაინას და კავკასიას, ის დადგება დაშლის საფრთხის წინაშე. შესაბამისად მისი აგრესიის განმეორების ალბათობა, რომ ეს საკითხები ძალისმიერი მეთოდებით გადაწყვიტოს ძალიან მაღალია.სწორედ ამის პრევენციაა ნატო რუსეთის კომისიის მუშაობის აღდგენა და არა გაგვყიდეს, გავცვალეს, გადაგვცვალესი. გარდა ამისა, რუსეთს ითანხმებენ ატომური იარაღის შემცირების ხელშეკრულებაზე, რომლითაც ვფიქრობ რუსეთის თავდაცვისუნარიანობა უფრო შემცირდება, ვიდრე ამერიკის.
რუსეთის ახალი საფრთხის შესახებ იციან ამერიკაში და ევროკავშირში, მაგრამ ეს არ იციან საქართველოში, ვინაიდან გულარხეინად უყურებენ თბილისიდან 40 კმ-ში რუსულ ტანკებს. შესაბამისად არც იმის უნარი აქვთ, რომ გაისუსონ და უარი თქვან სახელმწიფოს რყევაზე, მაგრამ არასწორი აქცენტების და ამ არასწორ აქცენტებზე დამყარებული პრ-ტექნოლოგიის მეშვეობით ცდილობენ მოახდინონ სახელმწიფოს რყევა. არასწორი აქცენტი არის რუსეთზე მეტად საქართველოს დადანაშაულება აგვისტოს ომში, თუ ვინმეს ამაზე შეკითხვა გაუჩნდება ვურჩევ ტექსტის კითხვა დაიწყოს თავიდან. ბოლო დროინდელი მიუნხენის კონფერენცია და ნატოს სამიტი მიუთითებს ჩვენზე, როგორც გეოპოლიტიკურ მოთამაშეზე.
ნებისმიერ შემთხვევაში აფეთქდება იმ ენის დისკურსი, რომელიც ჩათვლის, რომ გაგვყიდეს, გვანაცვალეს....., რომელიც არ დაიჯერებს, რომ საქართველო დღეს ძალიან მნიშვნელოვანი გეოპოლიტიკური მოთამაშეა ამერიკის მხარეს. თავად ეს ფრაზები, გავყიდეს, გვანაცვალეს.... აფეთქებს დისკურსს, რომ საქართველო არ არის გეოპოლიტიური მოთამაშე. თუ ის არ არის ასეთი მოთამაშე, მაშინ როგორ გავყიდეს, როგორ გვანაცვალეს? როგორ ხდება მაშინ ეს ყველაფერი? ეს არის შეკითხვა, რომელზეც პასუხი არის ერთმნიშვნელოვანი, რომ საქართველო ძალიან მნიშვნელოვანი გეოპოლიტიკური მოთამაშეა. სხვა დანარჩენი არის ჭრელი საკერებელი ერთფეროვან ქსოვილზე, მათ შორის ქართველების გულარხეინობა და ქვეყნის შერყევის სამზადისი და მიზეზებიც, რისთვისაც ამ რყევას აპირებენ.
ირაკლი მარგველაშვილი
11.03.2009წ.
