Wednesday 28 December 2011

საქართველოს ნატოში ინტეგრაცია და შესაძლო გეოპოლიტიკური ძვრები

2011წ. ნოემბერში, რუსეთის პრეზიდენტმა დიმიტრი მედვედევმა განაცხადა, რომ 2008წ. აგვისტოს ომით და რუსეთის მიერ საქართველოში შემოჭრით, რუსეთმა ნატოს გაფართოება შეაჩერა. ეს რომ არ მომხდარიყო ეხლა განსხვავებული გეოპოლიტიკა იქნებოდა და რამდენიმე ქვეყანა ნატოს წევრი იქნებოდა. აღნიშნულ განცხადებაზე ბევრი აზრი გამოითქვა, მაგრამ მე პირადად არ შემხვედრია იმის ანალიზი, თუ რა მოხდებოდა და რას გულისხმობდა ბატონი მედვედევი გეოპოლიტიკური რეალობის შეცვლაში, ან როგორ შეიცვლებოდა ეს გეოპოლიტიკა და როგორ დალაგდებოდა სიტუაცია.

სწორედ ეს საკითხი მინდა განვიხილო წინამდებარე წერილში. ვისაუბროდ იმაზე, თუ რა პოლიტიკურ და ეკონომიკურ ძვრებს გამოიწვევს ნატოს გაფართოება რეგიონში, ასევე საქართველოს ნატოში შესვლა რუსული პოლიტიკისათვის რა საფრთხეს წარმოადგენს. ამის გაანალიზების შედეგად შესაძლოა უფრო გარკვეული და გასაგები იყოს მედვედევის განცხადება, თუ რას გულისხმობდა ის თავის განცხადებაში. ასევე გაცილებით გასაგები გახდება 2008წ. აგვისტოს ომი, რომელიც ისევ დიდი კამათის და ინტერპრეტირების საგანია დღესაც.
რუსეთის პრეზიდენტის გულწრფელ განცხადება მოიცავს სხვადასხვა ასპექტებს. ეს მოიცავს, როგორც ეკონომიკურ, ასევე პოლიტიკურ ასპექტებს. ვფიქრობ საინტერესო იქნება თითოეულის განხილვა ცალცალკე და შემდეგ ერთიანი დასკვნის გაკეთება. დავიწყოთ პოლიტიკური ასპექტით.

საქართველოს ნატოში გაწევრიანება, სრულიად შეცვლის გეოპოლიტიკურ ვითარებას კავკასიის რეგიონში. პირველ რიგში უნდა აღინიშნოს, რომ რუსეთი, რომელიც ერთადერთ გეოპოლიტიკურ მოთამაშედ მოაზრებს თავს კავკასიაში, პრაქტიკულად თავისსწორ გეოპოლიტიკურ სუბიექტს, საქართველოს (რომელიც იქნება ნატოს წარმომადგენელი რეგიონში) მიიღებს. ეს გამოიწვევს, რუსეთის გეოპოლიტიკური როლის შესუსტებას და იმ ბერკეტების განეიტრალებას, რომლითაც ცდილობს ის კავკასიაში სიტუაციის დაჭერას და თავისი პოლიტიკის გატარებას. რა არის ეს ბერკეტები?
შავ ზღვაზე თითქმის ერთპიროვნული კონტროლი.
ოკუპირებულ ტერიტორიები და იქ განთავსებული (აფხაზეთი,ცხინვალის რეგიონი) ბაზები.
ამიერკავკასიის ქვეყნების და განსაკუთრებით სომხეთის სტრატეგიული ურთიერთობები რუსეთთან.
დროში ამიერკავკასიის ქვეყნების აზერბაიჯანი, სომხეთის კონფლიქტი ყარაბაღში.
რაც შეეხება შავ ზღვაზე რუსეთის დომინირებულ არსებობას, საქართველოს ნატოში შესვლა პრაქტიკულად მოშლის 1938წ. მონტროს ხელშეკრულებით დადგენილ რეგულაციებს. საერთაშორისო საზღვაო სამართლით ამ საკითხის დაყენება საქართველოს თავისუფლად შეუძლია. ახალი რეალობა, რაც იქნება საქართველოს ნატოში გაწევრიანება, ნათელს გახდის, რომ მონტროს ხელშეკრულების რეგულაციამ თავისი თავი ამოწურა. შავ ზღვაზე გაჩნდება კიდევ ერთი ნატოს წევრი სახელმწიფო, რომელსაც სრული უფლება ექნება მოითხოვოს ვთქვათ, ნატოს საზღვაო ბაზის განთავსება თავის აკვატორიაში.

ჯაჭვური რეაქციით ეს გადაედება რუსეთის მიერ 20 წლის განმავლობაში ჩამოყალიბებული ბერკეტების, (საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაცია) განეიტრალებას და ხელს შეუწყობს დეოკუპაციის პროცესს, რომელიც უნდა განხორციელდეს ოკუპაციის აბსურდად ქცევით.
საქართველოს ნატოში ინტეგრაცია პრაქტიკულად აბსურდად აქცევს რუსეთის მიერ ამ ტერიტორიების ოკუპაციის მიზანშეწონილობას. გეოპოლიტიკური რეალიების შეცვლაა ერთადერთი საშუალება, რომ მოხდეს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიების ინტეგრაციის პროცესის დაწყება საქართველოს შემადგენლობაში. ასეთი გეოპოლიტიკური ცვლილება შესაძლოა იყოს მხოლოდ საქართველოს ნატოში ინტეგრაცია, რაც რუსეთის დომინირებულ გეოპოლიტიკას შეცვლის რეგიონში. შესაბამისად ის ბერკეტები, რომელიც რუსეთმა 2008წ. გამოიყენა ამ ტერიტორიების სრული ოკუპაციით, აზრს კარგავს, აბსურდი ხდება. სწორედ ამის შემდეგ ჩნდება საშუალება რომ დავიწყოთ ინტეგრაციული პროცესები აფხაზეთთან და ცხინვალის რეგიონთან.

გეოპოლიტიკური რეალიების შეცვლის გარეშე, რუსეთთან ვერც ურთიერთობის დალაგება მოხერხდება და ვერც ოკუპირებულ ტერიტორიებთან რეალური ინტეგრაციული პროცესი. ეს იქნება კვლავ თავის მოტყუება, რაც 11 წლის მანძილზე გრძელდებოდა 2003 წლამდე ე. შევარდნაძის დროს. სწორედ ამ გეოპოლიტიკური რეალობის შეცვლას გულისხმობდა რუსეთის პრეზიდენტი თავის განცხადებაში.

აქვე უნდა ავღნიშნო, რომ რუსეთის სამართლებრივი რეჟიმი ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ძალიან მყიფეა, ვინაიდან არაღიარების პოლიტიკამ და ოკუპირებული ტერიტორიების სამართლებრივმა ინტეგრაციამ საერთაშორისო ორგანიზაციებში რუსეთის შანსები, რომ როგორმე მოახდენა ამ ტერიტორიების საერთაშორისო აღიარება პრაქტიკულად ნულს გაუტოლა. საქართველოს ნატოში ინტეგრაცია კი, სრულიად აბსურდად აქცევს რუსეთის 2008წ. ოკუპაციას, ისევე როგორც ერთ დროს აბსურდად იქცა სსრკ-ს მიერ ავღანეთის და აღმოსავლეთ ევროპის ოკუპაცია. ესეც გეოპოლიტიკური რეალიების შეცვლის შედეგად განხორციელდა 80-იანი წლების ბოლოს და 90 იანი წლების დასაწყისში.

საქართველოს ნატოში ინტეგრაცია ბიძგს მისცემს ამიერკავკასიის ქვეყნებს, სომხეთს და აზერბაიჯანს უფრო მჭიდრო ინტეგრაცია დაიწყონ ნატოსთან შემდგომში მათი სრული გაწევრიანებით ბლოკში. ასევე გაანეიტრალონ რუსეთის ფაქტორი ყარაბაღის კონფლიქტთან დაკავშირებით და შუამავლად გაცილებით ობიექტური მხარეები ჩართონ, რაც ამ კონფლიქტის დასრულებას საბოლოოდ შეძლებს, რომელიც რუსეთმა მოახვია თავს ორივე მხარეს, ისარგებლეს რა ამ ქვეყნების პოლიტიკური უმწიფარობით 90-იან წლებში. ჯაჭვური რეაქციით უნდა გაძლიერდეს ამ ქვეყნების დაახლოება და შემდეგ სრული ინტეგრაცია ევროკავშირთან. რაც რუსეთის გეოპოლიტიკის სრული კრახი გახდება კავკასიაში. აი ამას ებრძოდა რუსეთის ფედერაცია 2008წ. აგვისტოში. ამასვე გულისხმობდა ბატონი მედვედევი როდესაც ამბობდა რომ არა ომი, გეოპოლიტიკური რეალობები შეიცვლებოდაო და ეს რუსეთისთვის ძალიან ცუდი იქნებოდაო.

გარდა პოლიტიკური ასპექტისა, საქართველოს ნატოში ინტეგრაცია გამოიწვევს საკმაოდ უკუეფქტს რუსეთის ეკონომიკური სიტუაციისათვის. გაცილებით თამამი გახდება ევროკავშირი ალტერნატიული ენერგომომარაგების კუთხით და კასპიის ენერგო რესურსების ათვისების შესაძლებლობებით. რამაც შესაძლოა გამოიწვიოს პოსტსაბჭოთა შუა აზიაში (თურქმენეთი, ყზბეკეთი, ყაზახეთი) ნავთობისა და გაზის ექსპორტის მიმართულების (რომელიც ამჟამად საკმაოდ იაფად რუსეთის გავლით გადის ევროპაში) შეცვლა ტრანსკავკასიური მიმართულებით და შესაბამისად ევროპული სახელმწიფოებიდან გაცილებით დიდი თანხების მიღება, ხოლო ევროპაში კი გაზზე რუსული მონოპოლიური ფასის დაწევა და კონკურენციის გაჩენა, რაც რუსეთის ინტერესებზე, რომლის ბიუჯეტის ძირითადი შევსების წყარო გაზის და ნავთობის რეალიზაციაა ძალიან ცუდად იმოქმედებს.

კავკასიაში გავლენის დაკარგვა გარკვეულწილად აამაღლებს პოსტსაბჭოთა შუააზიის ქვეყნების დამოუკიდებლობის ხარისხს, რაც რუსეთის ინტერესებში ნადვილად არ შედის, ვინაიდან რუსეთს, დღემდე საკმაო გავლენა აქვს ამ ქვეყნებზე. თავის მხრივ დროში ეს გამოიწვევს რუსეთის ეკონომიკური (გაზისა და ნავთობის რეალიზაციის) ინფრასტრუქტურის ძირეულ ცვლილებას და დიდ დანახარჯებს. რუსეთის ეკონომიკისთვის და ზოგადად ქვეყნის არსებობისათვის კი ეს კატასტროფის ტოლფასი იქნება.

იმ პატარა განცხადებაში, რომელიც პრეზიდენტმა მედვედევმა გააჟღერა, ჩატეულია ძალიან დიდი კონტექსტი. ხოლო საქართველოს საკითხი და საქართველოს დასავლეთთან ინტეგრაცია მოიცავს ძალიან დიდ თემებს. შესაბამისად რუსეთის გაბედულება, დაეწყო 2008წ. აგვისტოს აგრესია სრულიად გასაგებ ლოგიკურ ჩარჩოში ჯდება.
რაც შეეხება რუსეთთან სიტუაციის დალაგებას, რომელიც დღეს ქართულ პოლიტიკურ სპექტრში მოდაშიც კი შემოვიდა, მოიცავს მთელი ამ საკითხების, რაზედაც ზემოთ ვისაუბრეთ გადაწყობას და გადალაგებას. არ მგონია დღეს ბუნებაში არსებობდეს ისეთი პოლიტიკოსი, რომელიც რუსეთს ამ ყოველივეს ნებით გააკეთებინებს. ამიტომ დროა დასრულდეს პოლიტიკური სპეკულაციები ამ თემებზე და უფრო რეალურ პოლიტიკურ საკითხებზე წარიმართოს მსჯელობაც და სტრატეგიული სწორებაც, ვინაიდან საქართველოს შანსი, გახდეს საერთაშორისო გეოპოლიტიკის ქმედითი წევრი, სამწუხაროდ რუსეთთან საკმაოდ მტკივნეულ წერტილშია გადაკვეთილი.

ირაკლი მარგველაშვილი
27.12.2011წ.

Monday 19 December 2011

ნატო საქართველოს ურთიერთობები 2008-2011წწ.
ამ წერილით, ვფიქრობთ გარკვეულწილად ნათელს მოვფენთ იმ დაფარულ დიპლომატიას, რაც დაიგეგმა 2008წ. დეკემბერში ნატოს სამიტზე. ასევე სურვილი გვაქვს შევამჩნიოთ პროგრესი, რომელიც საქართველო ნატოს ინტეგრაციის კუთხით მიმდინარეობდა ამ წლების განმავლობაში. გვსურს დასრულდეს რიტორიკა, რომ საქართველო ისე დაცილდა ნატოს, რომ იქ გაწევრიანების პერსპექტივამ ძალიან გადაიწია.... აღნიშნული განცხადების ავტორები საკმაოდ ცუდად ერკვევიან ამ საკითხებში. თემის ასე დაყენება იმ ინფორმაციების ფონზე, რაც 2008წ. გავრცელდა და მითუმეტეს დღეს ვრცელდება ვფიქრობ საკმაოდ არაადეკვატურია.
ამიტომ შევეცდებით საქართველო-ნატოს ურთიერთობის საკითხი განვიხილოთ 2008 წლის დეკემრიდან, რომელიც ვფიქრობ ახალი ეტაპის დასაწყისი იყო საქართველო ნატოს ურთიერთობაში. 2008წ. 2-3 დეკემბერს ნატოს საგარეო მინისტრების სამიტი ერთერთი ძალიან საინტერესო სამიტი იყო. მაშინ ბევრი რამ გადაწყდა საქართველოსთვის, თუმცა საზოგადოებისათვის არაფერი ყოფილა შემჩნეული და ახალი. 4 დეკემბერს ჩვენს მიერ დაიწერა სტატია „ნატო საქართველოს ურთიერთობა სკივრში ჩაიკეტა,“ რომელიც ბლოგზე განვათავსეთ.

http://joaoscorner.blogspot.com/2008/12/saqartvelo-nato3122008.html

თუ გავიხსენებთ იმ პერიოდის სიტუაციებს და მსოფლიო პრესას, საკმაოდ საინტერესო საკითხის მომსწრენი გავხდებით დღეს. მაშინდელ პრესაში, ბევრი საუბარი იყო, რომ საქართველოსთვის მოიფიქრეს ახალი გეგმა ნატოში გასაწევრიანებლად. არსებული მაპის საკითხი კი დაიხურა მისი პოლიტიზირების გამო. იმისათვის, რომ საკითხი უფრო თვალნათელი გახდეს იქნებ მაშინდელ პრესას გადავხედოთ.

http://www.kommersant.ru/doc/1088068
http://www.materik.ru/country/detail.php?ID=2308
http://lenta-itar-tass.ru/373000/373893.php
http://www.materik.ru/rubric/detail.php?ID=2261
http://www.materik.ru/rubric/detail.php?ID=2270
http://www.materik.ru/rubric/detail.php?DATE_ACTIVE_FROM=13.10.2011&ID=2273

ძალიან აქტიური იყო საუბარი იმის შესახებ, რომ მაპი გახდა პოლიტიზირებული თემა, რომ არსებობს ნატოში ქვეყნების გაწევრიანების სხვა გზებიც. ამ თემებს ბევრი საუბარი მიეძღვნა და პრაქტიკულადაც განხორციელდა. იმის ნაცვლად, რომ საქართველოს მიეღო მაპი, საქართველოსთვის განისაზღვრა ნატო-საქართველოს კომისიის ფარგლებში ე.წ. „წლიური სამოქმედო გეგმის“ შესრულება. დღეს უკვე შიეძლება ვიმსჯელოთ იმ საკითხზე, რომ აღნიშნული გეგმის მშესრულება არის ერთგვარი განსხვავებული ფორმულა, რომლის მეშვეობითაც უნდა განხორციელდეს საქართველოს ინტეგრაცია ნატოში. სხვათა შორის მინდა გავიხსენო რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის ლავროვის სიტყვები, ომის შემდე: იმ შემთხვევაშიც კი 2008წ. აპრილში ბუქარესტში საქართველოსთვის მიეცათ „წევრობის სამოქმედო გეგმა“-მაპი, ეს ვერ დააბრკოლებდა რუსეთს განეხორციელებინა 2008წ. აგვისტოს ქმედებები. ანუ რუსეთის ქმედებები გაცილებით მაღლა იდგა, ვიდრე მაპი, რომელიც საქართველოს 2008წ. ომში ვერ დაიცავდა. ეს 2011 წელსაც დაადასტრურა რუსეთის პრეზიდენტმა, რომ 2008წ. საომარი მოქმედებები გამოწვეული იყო გეოპოლიტიკური რეალობებით და იმის გამო, რომ ეს რეალობები არ შეცვლილიყო.
რუსეთის ძალიან მტკივნეული რეაგირება გახდა საქართველოს ნატოში ინტეგრაციის საკითხზე იმის მთავარი წინაპირობა, რომ 2008წ. დეკემბერში საქართველოს ნატოსთან ინტეგრაციის საკითხის ერთგვარი განსხვავებული ფორმულა შეიქმნა. „გაწევრიანების სამოქმედო გეგმის“ (MAP) ნაცვლად საქართველო ასრულებს “წლიურ სამოქმედო გეგმას”, რომელიც მოიცავს საზოგადოების დემოკრატიზაციას, სიტყვის თავისუფლების უზრუნველყოფას, მედიის თავისუფლებას, დამოუკიდებელ სასამართლო სისტემას, გამჭვირვალე არჩევნებს და საარჩევნო კანონმდებლობას და სამხედრო რეფორმებს. შინაარსობრივი განსხვავება „გაწევრიანების გეგმასა“ და „წლიურ გეგმას“ შორის პრაქტიკულად არ არსებობს. შესაბამისად ეს თემა აბსოლუტურად დახურულ რეჟიმში მიმდინარეობდა საქართველო-ნატოს კომისიის ფორმატში.
სავარაუდოდ უნდა დამდგარიყო ისეთი მომენტი, როდესაც ეს ყოველივე (2008წ. ნატოს სამიტის გადაწყვეტილება) მზის სინათლეს იხილავდა და გამჟღავნდებოდა, ასეც მოხდა. არის რამდენიმე საკითხი, რომელიც ამას ადასტურებს. 2011წ. 9 ნოემბერს თბილისში გამართულ ნატოს სხდომის შემდეგ ნატოს გენერალურმა მდივანმა ანდრეს ფონ რასმუსენმა განაცხადა, რომ საქართველო ძალიან ახლოსაა ნატოსთან, რომ აუცილებელია გაგრძელდეს რეფორმები და ჩატარდეს დემოკრატიული არჩევნები, რაც შეუქცევადს გახდის საქართველოს ინტეგრაციას ნატოსთან. ამის შემდეგ საკმაოდ ნიშანდობლივი იყო ნატოს 2011წ. სამიტზე საქართველოს დასახელება იმ ასპირანტი (ნატოს წევრობის კანდიდატი ქვეყნები) ქვეყნების რიგში, რომელთაც მიღებული აქვთ „გაწევრიანების სამოქმედო გეგმა“ (MAP). ეს გვაძლევს საშუალებას ვივარაუდოთ, რომ 2008წ თუ ჩვენსავე ციტატას მოვიშველიებთ „მაპით პოლიტიკური სპეკულირების თემა გარკვეულწილად დაიხურა. საქართველოს ნატოში გაწევრიანების საკითხი ჩაიკეტა სკივრში. თავად ეს სკივრი არის, ნატო-საქართველოს კომისია. საკითხის გასაიდუმლოება მოხდა. შესაბამისად ცნობილი მაპის სიბრტყე ჩანაცვლდა სხვა სიბრტყით და თემაც ბურუსით მოცული გახდა. ანუ ნატოს საკითხმა თემატურ დროში გადაინაცვლადა რას გვთავაზობს ერთ მშვენიერ დღეს ის სიუჟეტური დრო, რომელიც ამ სკივრის გახსნას მოჰყვება, რამდენიმე წელში გამოჩნდება“.
2011წ. სიუჟეტურ დროში უკვე ნათლად ჩანს, თუ რას გულისხმობდა ამ საკითხის დაფარვა 2008წ. შესაბამისად ვარაუდები, რომ საქართველოსთვის მოიფიქრეს ახალი გეგმა ნატოში მისაღებად გარკვეულწილად მართლდება. არსებობს იმის ნიშნებიც, რომ დაკვირვებულმა თვალმა თარიღიც კი გამოიცნოს, რომელსაც ამჯერად არ დავასახელებთ.
ვფიქრობ საინტერესო უნდა იყოს იმაზე მსჯელობაც, თუ რატომ შეიძლებოდა ყოფილიყო ეს საკითხი ასეთი დაფარული და დახურული. 2008წ. ომის შემდეგ ძალიან ძნელი გასარკვევი იყო და პრაქტიკულად არ იყო საშუალება ფართო მასები გარკვეულიყო თუ რა იყო ამხელა რუსული აგრესიის მიზანი. აქ საუბარი არ გვაქვს უბრალო საზოგადოებაზე. რჩებოდა შთაბეჭდილება, რომ არც საქართველოს პოლიტიკური სპექტრის დიდ ნაწილს ჰქონდა გაცნობიერებული ამ ომის ნამდვილი შინაარსი. არც ის, რომ ეს ომი სცდებოდა საქართველოს ტერიტორიების მიტაციების მცდელობას და გააჩნდა სხვა ასპექტები, რომელიც გამოწვეული იყო სწორედ გეოპოლიტიკური მოტივებით. ამის შესახებ ეხლა პრაქტიკულად ცნობილია, როდესაც ნატოში რუსეთის ელჩმა როგოზინმა პირდაპირ განაცხადა, რომ ამ ომის მიზანი იყო საქართველოს ნატოში ინტეგრაციის შეჩერება, რაც შემდეგ დაადასტურა თავად რუსეთის პრეზიდენტმა დიმიტრი მედვედევმა, რომ 2008წ. ომის მიზანი იყო ნატოს გაფართოების ხელისშეშლა. 2011წ. გადასახედიდან საკითხები გაცილებით ნათელია. ასევე ნათელია ფონიც, რომელიც ნატოს გაფართოებას შეესაბამება. ვგულისხმობთ დასავლეთის ძალიან მწვავე განცხადებებს რუსეთის დუმის 2011 წლის 4 დეკემბრის არჩევნების თაობაზე. რუსეთის პოლიტიკური ისტებლიშმენტის საკმაოდ არაადეკვატურ რეაქციებს. მრჩება შთაბეჭდილება, რომ „ფურუნკული-რუსეთის იმპერიის აღდგენა მწიფდება“ დასასრულისკენ. აღნიშნულ საკითხებზე მსჯელობას კიდევ გავაგრძელებთ.
17.12.2011წ.

ირაკლი მარგველაშვილი

Monday 12 December 2011

ოკუპირებული ტერიტორიები თუ ეთნოკონფლიქტები?!

ქართულ პოლიტიკურ რიტორიკაში ამ ბოლო დროს მწვავე კამათი მიმდინარეობს, ოკუპირებულ ტერიტორიებთან დაგავშირებით. ძირითადად ეს კამათი ზოგად სამართლებრივ თემებზეა, კერძოდ იმაზე, უნდა იყოს თუ არა კონფლიქტის მხარე აფხაზეთი და ცხინვალის რეგიონი. გარდა ამ თემისა არსებობს ისეთი პოზიციებიც, რომელიც უზრუნველყოფს ამ ანკლავების მხარედ წარმოჩენას არსებულ კონფლიქტში. 2008წ. ომის შემდეგ, საქართველოს პარლამენტმა მიიღო კანონი „ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ“. აღნიშნული კანონით განისაზღვრა ოკუპირებული ტერიტორიების სამართლებრივი რეჟიმი. საერთაშორისო ფორმატში შეიქმნა სამხრივი კომისია-ჟენევის ფორმატში. აღნიშნულ ფორმატში მონაწილეობს რუსეთი, საქართველო და დასავლეთის საერთაშორისო ორგანიზაციები. ქართული მხარის პოზიცია არის ის, რომ კონფლიქტის მონაწილე მხარე არის არა აფხაზეთი და ცხინვალის რეგიონი, არამე რუსეთი.
საკითხის ასე დაყენებას აქვს მთელი რიგი საფუძველი. კონფლიქტის ისტორია არა 1991 წლიდან, არამედ საქართველოს გასაბჭოებიდან უნდა ავითვსალოთ. ამ შემთხვევაში ყველაფერი წესრიგში ჩადგება.
1921წ. 21 მაისს შეიქმნა აფხაზეთის დამოუკიდებელი საბჭოთა რესპუბლიკა. 1922წ. მარტში სამაჩაბლოს ტერიტორიაზე შეიქმნა სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქი. იმთავითვე ცხადი იყო, რომ ორივე ეს რესპუბლიკა თავის შინაარსით და მომავლის პერსპექტივით შეიქმნა სწორედ იმისათვის, რომ იქ სეპარატიზმი გაღვივებულიყო მოცემულ დროსა და სივრცეში. უახლესი ისტორიული გამოცდილება სწორედ ამის დასტურს იძლევა. სწორედ ამ იტორიული წარსულისა და თანამედროვე რეალობების გათვალისწინებით მთელი ამ კონფლიქტის წახალისება და დაგეგმვა სწორედ რუსეთის იმპერიის ხელშეწყობით განხორციელდა და არ მგონია ეს თემა სადავო იყოს.
კონფლიქტების „დარეგულირების“ დროს 1992წ. 24 ივნისს და 1994წ. აგვისტოში რუსეთი მოგვევლინა სამშვიდობო ძალად მისსავე ინიცირებულ კონფლიქტებში. შესაბამისად აღნიშნული კონფლიქტების სამართლებრივ სტატუსად განისაზღვრა ეთნოკონფლიქტური ხასიათი. რუსეთისათვის ეს იდიალური მდგომარეობა იყო. აღნიშნულ ტერიტორიებზე ხორციელდებოდა ფაქტობრივი ოკუპაცია და ანექსია, სტატუსად ის სამშვიდობო მხარეს წარმოადგენდა, ხოლო საქართველო, აფხაზეთი და სამხრეთ ოსეთი ეთნოკონფლიქტურ მხარეებს. სინამდვილეში კი ყველაფერი პირიქით იყო. რუსეთი ფაქტობრივი ოკუპანტი იყო.
2008წ. ომის შემდეგ, რუსეთმა თავის ქმედებით პრატიკულად დაასრულა სამშვიდობო მისია ამ კონფლიქტურ რეგიონებში. 2008წ. 26 აგვიტოს მოახდინა ამ კვაზი სახელმწიფოების დეიურე ცნობა, ჩაატარა ეთნოწმენდა შიდა ქართლში და მოახდინა ტერიტორიების იურიდიული და ფაქტობრივი (რაც ომამდეც ჰქონდა) ოკუპაცია. ანუ რუსეთმა სამშვიდობო მისიის სამართლებრივი რეჟიმი შეცვალა საოკუპაციო რეჟიმით, რასაც ქართულმა მხარემ უპასუხა შესაბამისი კანონით. კონფლიქტური რეგიონები, რაშიც რუსეთი 2008წ. ომამდე მოიაზრებდა ეთნოკონფლიქტებს და ასეც იყო შეფუთული საერთაშორისო საზოგადოებისათვის იქცა ოკუპირებულ ტერიტორიებად, ანუ მათ შეეცვალა სამართლებრივი რეჟიმი.
რუსეთი 2008 წლიდან დღემდე ცდილობს, არ აღიაროს ეს სამართლებრივი რეჟიმი და საერთაშორისო საზოგადოებას სთხოვს აღიარონ ე.წ. „ახალი რეალობა“. ამისთვის ის იყენებს რამდენიმე ბერკეტს. მისი სურვილია მოახდონოს ამ კვაზი სახელმწიფოების ჩართულობა საერთაშორისო სამართლებრივ სივრცეში, რათა კვლავ დააფიქსიროს, რომ კონფლიქტის მხარე რუსეთი და საქართველო კი არ არიან, არამედ აფხაზეთი, სამხრეთ ოსეთი და საქართველო. შესაბამისად ამით აფიქსირებს, რომ ეს კონფლიქტები არის ეთნოკონფლიქტები საქართველოს შიგნით, ხოლო მისი როლი არის არა ოკუპაცია, არამედ მცირე ერების მხარდაჭერა მისი სახელმწიფოებად გამოცხადების გზით. აღნიშნული საკითხის დაფიქსირებას რუსეთი ცდილობს სხვა გზითაც. მისი რიტორიკა წლების განმავლობაში იყო, რომ საქართველოს აფხაზეთთან და ცხინვალის რეგიონთან გაეფორმებინა თავდაუსხმელობის ხელშეკრულება. აღნიშნულ საკითხებს ის აყენებდა არამარტო ომის შემდეგ, არამედ ომამდეც. საქართველოს პოზიცია ამ მიმართულებით არის საკმაოდ ნათელი, რომ ვინაიდან რუსეთმა მოახდინა საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაცია, ასეთი ხელშეკრულება შესაძლოა გაფორმდეს მხოლოდ რუსეთთან. რაზედაც რუსეთი სასტიკი წინააღმდეგია. ამ ხელშეკრულების გაფორმების შემთხვევაში რუსეთი ფაქტობრივად და იურიდიულად დაადასტურებს, რომ ის არის მხარე და არა აფხაზეთი და ცხინვალის რეგიონი.
სწორედ ამის გამო, არის გაუგებარი, ზოგიერთი ქართველი პოლიტიკოსის, მოსაზრება და დაჟინება, რომ ამ კონფლიქტში აფხაზეთს და ცხინვალის რეგიონს მიენიჭოს მხარის სტატუსი, ან გაფორმდეს მათთან თავდაუსხმელობის ხელშეკრულებები, რაც ასევე რუსეთის მოთხოვნაა. ორივე შემთხვევაში აფხაზეთი და ცხინვალი მიიღებს მხარის სტატუსს, ოკუპირებული ტერიტორიები მიიღებს კონფლიქტური რეგიონების სტატუსს, რაც გულისხმობს ეთნოკონფლიქტს საქართველოს შიგნით და პრაქტიკულად რუსეთის, როგორც ოკუპანტი ქვეყნის სტატუსის შეცვლას. ეს კიდევ საკმაო საფრთხეებს შეიცავს საქართველოს მიერ წარმოებული არაღიარების პოლიტიკისათვის. დღეს ხდება პირიქით. საერთაშორისო ორგანიზაციებში რუსეთი ფიქსირდება როგორც ოკუპანტი, ხოლო აფხაზეთი და ცხინვალის რეგიონი როგორც ოკუპირებული ტერიტორიები.
მოსაზრება თითქოს ამ კვაზი სახელმწიფოების მხარეებად აღიარება მათთან ურთიერთობების დალაგებას შეუწყობს ხელს არის ძალიან პოპულისტიური განცხადება, ვინაიდან რეალობა ბსოლუტურად სხვაგვარია. რუსეთმა 1993 წლიდან იზრუნა, რომ მომხდარიყო ეთნოწმენდით გამოდევნილ ადამიანებსა და დარჩენილ მოსახლეობას შორის სოციალური წყვეტა და გაუცხოება. არავინ დავობს იმაზე, რომ ადამიანური ურთიერთობები უნდა აღდგეს, მაგრამ დღეს ამის შესაძლებლობა ნულს უტოლდება, ვინაიდან სამართლებრივი რეჟიმი იმდენად განსხვავებულია, შეუძლებელია რაიმე ურთიერთობის აღდგენა რომელიმე მხარესთან. დღეს ჩვენ იძულებული ვართ მკაცრად დავიცვათ იურიდიული სივრცე, რათა მოხდეს საბოლოოდ დაფიქსირება იმისა, რომ ეს ტერიტორიები არის ოკუპირებული. ოკუპაციის შესუსტებისთანავე შესაძლებელია ამ ტერიტორიაზე მცხოვრებ ადასმიანებთან ურთიერთობის აღდგენა. დღეს კი ეს მხოლოდ პოპულისტური განხადებაა და მეტი არაფერი. ამ კვაზი სახელმწიფოების მხარეებად აღიარება მხოლოდ იმ შედეგს მოიტანს, რაც რუსეთს სჭირდება, რომ ეს ოკუპირებული ტერიტორიები კი არ იყოს, არამედ ეთნოკინფლიქტური რეგიონები საქართველოს შიგნით, თავად კი არაოკუპანტი.
გარდა მხარედ აღიარებისა უკვე საკმაოდ ხმამაღლა იქნა გაცხადებული მაგალითად ბატონი ირაკლი ალასანიას მიერ, რომ საქართველოს „კონფლიქტური რეგიონებით ნატოში არ მიიღებენ“.
დღევანდელი სამართლებრივი მდგომარეობით საქართველოს არ გააჩნია კონფლიქტური რეგიონები. არამედ ჩვენ გაგვაჩნია ოკუპირებული ტერიტორიები. შესაძლოა ბევრმა ვერ განასხვაოს აღნიშნული სტატუსი თუ რა მნიშვნელობა ენიჭება მას და შესაძლოა ზოგმა გააიგივოს. თუმცა ეს ასე არ არის. ბატონი ირაკლი ალასანიას ლოგიკას თუ მივყვებით საკმაოდ საინტერესო სურათს შევხედავთ. ის და მისი მოკავშირეები აცხადებენ:
1. აფხაზეთი და ცხინვალის რეგიონი უნდა იქცეს მხარეებად ამ კონფლიქტში.
2. უნდა გაფორმდეს მათთან თავდაუსხმელობის ხელშეკრულება
ორივე ეს შემთხვევა მოიცავს საქართველოს ცხინვალსა და აფხაზეთთან ეთნოკონფლიქტის აღიარებას, რასაც რუსეთი 2008 წლის ომამდე ახორციელებდა და 2008 წლის ომის შემდეგ აქტიურად ითხოვს. თუ ეს განხორციელდება და ეს კვაზი სახელწიფოები მხარეებად იქცევიან საქართველოში დაფიქსირდება ეთნოკონფლიქტური რეგიონები, ხოლო ეთნოკონფლიქტებით ნატოში არავინ მიიღებს საქართველოს. რას შვებიან ქართველი პოლიტიკოსები? ცდილობენ ოკუპირებული ტერიტორიების სტატუსის შეცვლას ეთნოკონფლიქტური რეგიონებით? ჩემის აზრით ეთნოკონფლიქტურ რეგიონებად ამ კვაზი სახელმწიფოების აღიარება რუსეთის ცისფერი ოცნებაა. ის დაჟინებით ითხოვს ამ კონფლიქტების არა ოკუპაციად არამედ საქართველოს შიდა ეთნოკონფლიქტად მონათვლას. რაც შეეხება ოკუპირებულ ტერიტორიებს, ოკუპირებული ტერიტორიით ნატოში მიღებული სახელმწიფოს მაგალითი არსებობს, გერმანიის სახით.
სხვათა შორის ოკუპანტი ქვეყანაც არის ნატოში -თურქეთი.
ასე რომ ვფიქრობ პოლიტიკოსები ძალიან უნდა დაუკვირდნენ თავიან განცხადებებს რომელიც სხვადასხვა დროს ლოგიკურ ჯაჭვს ქმნიან და ისეთ ჯაჭვებსაც სერიოზულ ეჭვებს რომ დაბადებს. არ ვფიქრობ, რომ მტრის განცხადებების იდენტური განცხადებები რაიმე შედეგს მოიტანს.

ირაკლი მარგველაშვილი.
12.12.2011წ.

Thursday 24 November 2011

საქართველოს უსაფრთხოების სისტემა და რუსეთის გააქტიურება (ნაწილი მეორე)საქართველოს უსაფრთხოების სისტემა და რუსეთის გააქტიურება (ნაწილი მეორე)

წერილის პირველ ნაწილში განვიხილეთ რუსეთის მანევრების მიზეზები, რომელსაც სულაც არ აქვს ის დანიშნულება, რომ განცხადებები პირდაპირ ქმედებებად იქცეს. 2011წ. 23 ნოემბერს რუსეთის პრეზიდენტმა დიმიტრი მედვედევმა გააკეთა განცხადება და პასუხი გასცა ევროპაში ჰაერსაწინააღმდეგო თავდაცვის ზღუდის მშენებლობის ამერიკულ გეგმას. შესაბამისად მან კონტრ ზომების მიღების შესაძლებლობები ჩამოაყალიბა.

ვფიქრობთ მედვედევის ეს განცხადებაც ჯდება იმ კონტექსტში, რომელზეც საუბარი გვქონდა წერილის პირველ ნაწილში. ესაა: 1. არ გაფართოვდეს ნატო სამხრეთით (საქართველო) და 2. მოხდეს „ევრაზიის კავშირის“ წინაპირობების შექმნა. აღნიშნულ საკითხებთან ბევრი ტექნიკური საკითხიცაა დაკავშირებული.

ყველა მანევრს, რომელიც კი რუსეთმა განახორციელა უკანასკნელ პერიოდში გააჩნია ე.წ. ბლეფის შინაარსი. ადვილი წასაკითხია ეს შინაარსი. დეტალებში ჩაძიების შემთხვევაში ამას ნამდვილად დავინახავთ. მოვიყვანოთ მაგალითიები.
მაგალითი 1. გავრცელებული ინფორმაციით რუსეთის სამხედრო ხომალდები სირიის ნაპირებისკენ წავიდნენ. ამის პასუხად, Новейший многоцелевой ударный атомный авианосец ВМС США (USS) George H.W.Bush переброшен из района Персидского залива к берегам Сирии. сообщает британская радиостанция BBC. აქ საინტერესოა ერთი პასაჟი, მაშინ როდესაც რუსებს განსაზღვრული ჰქონდათ ქალაქ ტარტუსში შესვლა, ამის უფლებას მას „არ აძლევს“ სირიის პრეზიდენტი და აცხადებს რომ გემები ტარტუსში ღუზას არ ჩაუშვებენ, ისინი ჩამოვიდნენ მხოლოდ იმისთვის, რომ სირიაზე არ განხორციელდეს ის, რაც განხორციელდა ლიბიაზე. ანუ რუსეთის ხომალდები ტარტუსში არ შედიან, მათ ამის „უფლებას არ აძლევენ“? თუ ამერიკის ცურვაში მყოფ სამხედრო ხომალდს შევადარებთ რუსულ ძალას, აშკარაა რომ რუსული სამხედრო ხომალდები აშკარად არასაპირწონე მდგომარეობაში არიან. სწორედ ამის გამო „არ აძლევს“ სირიის პრეზიდენტი რუსეთის სამხედრო ხომალდებს ღუზის ჩაშვებას ტარტუსში. ეს არის რუსული ბლეფის ნიშანი და შინაარსიც. მათი მანევრები, სულაც არ არის სირიის დახმარება, არამედ ეს სხვა მიზანს ემსახურება, რომელზეც პირველ წერილში ვისაუბრეთ.

მაგალითი 2. რუსეთი აგრძელებეს მანევრირებას ანუ ბლეფს. 2011წ. 23 ნოემბერს პრეზიდენტმა მედვედევმა გააკეთა განცხადება და პასუხი გასცა ამერიკის პროს გეგმას ევროპაში:
Медведев ответил на ЕвроПРО
В специальном заявлении президента говорится, что российские военные усилят прикрытие объектов стратегических ядерных сил; стратегические баллистические ракеты будут оснащаться перспективными комплексами преодоления ПРО и новыми высокоэффективными боевыми блоками; на западе и на юге страны могут быть развернуты современные ударные системы вооружений, обеспечивающие огневое поражение евроПРО.
Первым делом Россия введет в строй радиолокационную станцию предупреждения о ракетном нападении в своем самом западном регионе — Калининградской области.
«Мною принято следующее решение: по моему поручению Минобороны России незамедлительно введет в боевой состав радиолокационную станцию системы предупреждения о ракетном нападении в городе Калининграде», — объявил Медведев.

Подробнее:http://news.mail.ru/politics/7411894/?frommail=1
ის დაიმუქრა, რომ განათავსებს ისკანდერის ტიპის ბალისტიკურ რაკეტებს უკიდურეს დასავლეთში-კალინინგრადში, რომელიც იქნება რუსეთის დამცავი ზღუდე. მეორე დღესვე 2011წ. 24 ნოემბერს სგავრცელდა ამერიკის ადმინისტრაციის განცხადება, სადაც პირდაპირაა ნათქვამი, რომ ისინი გეგმას არ გადაუხვევენ.
США ответили на заявление Медведева по ЕвроПРО

Выступление президента Дмитрия Медведева, разъяснившего, как будет реагировать Россия на появление американской ПРО в Европе, не заставит США изменить свои планы. Так прокомментировали представители Белого дома прозвучавшие со стороны Москвы угрозы, вновь повторив тезис о ненаправленности против России разворачиваемой системы и готовности продолжить с ней сотрудничество.

Подробнее: http://news.mail.ru/politics/7418097/
მცირე გადახვევა საკითხიდან. საქართველოსთან ომის შემდეგ, 2008წ. შემდოგომაზე, როდესაც დასავლეთის რეაქცია რუსეთის ქმედებებზე იყო ძალიან აქტიური ფაზაში, რუსეთის პრეზიდენტი მედვედევი დაიმუქრა იგივე ქმედებით, (რომ განათავსებდა ისკანდერებს კალინინგრადში) რაც გუშინ გააკეთა. ამის თაობაზე მაშინდელმა ამერიკის თავდაცვის მინისტრმა რობერტ გეიტსმა გააკეთა განცხადება:
„Гейтс не считает серьезным, предложение России отказаться от размещения ее ракет в Калининградской области в обмен на отказ США от размещения элементов ПРО в Восточной Европе. Как уточняет ИТАР-ТАСС, Гейтс отметил, что его страна не приемлет давления со стороны России в вопросе размещения в Восточной Европе элементов ПРО.“
http://palm.newsru.com/world/13nov2008/isterika.html
არ ვფიქრობთ, რომ სიტუაცია დღეს რადიკალურად შეცვლილი იყოს. 2008წ. შემოდგომაზე რუსეთის მთავარი საკითხი იყო მსოფლიო თანამეგობრობას ეცნო მათი შეთავაზებული „ახალი რეალობა“, რომ პოსტსაბჭოთა ქვეყნები მათი გავლენის სფეროს წარმოადგენდნენ, რომელიც მაშინაც და ეხლაც უარყოფილია მსოფლიო თანამეგობრობის მიერ. დღეს რუსეთმა ეს ახალი რეალობა ჩაანაცვლა ე.წ. „ევრაზიული კავშირის“ შექმნის იდეით, რომელიც უნდა იყოს „ევროკავშირის“ მსგავსი გაერთიანება, თუმცა ეს იდეა არაფრით განსხვავდება ე.წ. „ახალი რეალობის“ შინაარსისგან. შესაბამისად როგორც 2008წ. შემოდგომაზე, ეხლაც რუსეთის მიერ ტარდება მანევრები (ბლეფი) „ევრაზიის კავშირის“, იგივე „ახალი რეალობის“ შექმნის უზრუნველსაყოფად. გამოყენებულია იგივე მეთოდები, რაც 2008წ. თუმცა როგორც მაშინ, ასევე დღეს მათ მიიღეს ყველა ბლეფზე შესაბამისი პასუხი. აქვე საინტერესოა რუსეთის პასუხების კონტურები ამ ბლეფზე, რომელიც უკვე სჩანს:

1. სირიაში გაგზავნილ გემებს „არ აძლევს“ სირიის პრეზიდენტი ღუზის ჩაშვების საშუალებას, ვინაიდან ცურვაში ამერიკის მე-6 ფლოტია სირიის ნაპირებისკენ, და რუსებს არანაირი სურვილი არ აქვთ მათთან შეხვედრის.
2. აკალინინგრადში ისკანდერების განთავსების საკითხზე ჩანს რუსეთის პოზიცია და შესაბამისი პასუხიც. ამერიკის სახელმწიფო დეპარტამენტმა გარკვევით განაცხადა უარი შეცვალოს თავისი გეგმები ჰაერსაწინააღმდეგო ფარის განთავსებაზე ევროპაში, როგორც 2008წ. ასეევ 2011წ. რუსეთის ომახიან პასუხში სჩანს მისი ბლეფის შინაარსი:
Медведев поручил продолжать переговоры по ПРО
«Окончательно архитектура американской противоракетной обороны — а она американская, а не натовская, по большому счету, НАТО здесь только как ширма — будет сформулирована в мае следующего года на саммите Северо-Атлантического альянса в Чикаго. У нас есть прямое поручение президента России — у российских переговорщиков — продолжить консультации с американскими и натовскими партнерами до тех пор, пока США не пройдут “точку невозврата” в этом вопросе», — сказал Рогозин в среду на пресс-конференции в Москве.
http://news.mail.ru/politics/7412131/
2011წ. 23 ნოემბერს თუ ომახიანი საუბარი იყო კალინინგრადში რაკეტების განთავსებაზე, 2011წ. 24 ნოემბერს მოლაპარაკებების ითხოვენ ამერიკასთან ამ საკითხებზე, მიუხედავად იმისა, გარკვეული პასუხი უკვე მიიღეს, რომ ამერიკა გეგმებს არ შეცვლის ამ საკითხში. ეს არ არის ახალი რუსეთისათვის. მათთვის ეს 2009წ იყო უკვე ცნობილი.
ასეთია რუსული მანევრების (ბლეფის) შინაარსი და სახე. ამასვე ემსახურებოდა რამდენიმე დღის უკან გენშტაბის უფროსის გენერალ მაკაროვის განცხადება, რომ შესაძლოა გამოყენებულ იქნეს ბირთვული იარაღი, ნატოს გაფართოების წინააღმდეგ.
რუსეთისათვის ჯერ კიდევ 2008წ. გახდა ცნობილი, რომ მსოფლიო თანამეგობრობა არ მიიღებდა მის „ახალ რეალობას“, რომელიც თავისი შინაარსით სულაც არ არის ახალი, არამედ არის უკან გადადგმული ნაბიჯი და დაბრუნება მეოცე საუკუნის ორმოციან წლების გეოპოლიტიკურ კონტექსტში. რუსეთის გეოპოლიტიკური აცდენა თანამედროვე გეოპოლიტიკურ რეალობასთან შესაძლოა ითქვას ათწლეულებია. ამ მანევრების უკან მხოლოდ რუსეთის ერთი მიზანი იმალება. მოახდინოს ნატოს გაფართოების შეჩერება აღმოსავლეთით და შემოსაზღვროს საკუთარი გავლენის სივრცე, პოსტსაბჭოთა ქვეყნები-„ევრაზიული კავშირით“.
სწორედ ამ მანევრების ფონზე უნდა იქნას განხილული საქართველოს უსაფრთხოების სისტემა და მისი მომავალი. რუსული აქტივობის გაზრდა კიდევ მოსალოდნელია, მოიმატებს რუსული მანევრების (ბლეფის) რაოდენობაც, რომელიც ახალი სულაც არ არის, არამედ კარგად დავიწყებული ძველია. საქართველოს უსაფრთხოების სისტემა სწორედ ჩვენს გეოპოლიტიკურ აქტივობაში მოიაზრება. ამიტომ ნებისმიერი რიტორიკა თუ მცდელობა, საქართველო ამოვარდეს მსოფლიო გეოპოლიტიკური კონტექსტიდან, ნიშნავს საქართველოს ამოვარდნას მსოფლიო უსაფრთხოების სისტემიდან, რამაც საკმაოდ ცუდი გამოცდილება მოგვიტანა. ამ გეოპოლიტიკურ თავდაცვის სისტემაში მონაწილეობა გულისხმობს სწორედ იმ მისიებში მონაწილეობას, რომელიც მიმდინარეობს მსოფლიო გეოპოლიტიკური უსაფრთხოების ეგიდით, ავღანეთში, ერაყში. სწორედ რუსეთის ინტერესია, მოახდინოს საქართველოს იზოლირება ამ პროცესებიდან. მთელი ეს მანევრები სწორედ იმისთვისაა გათვალისწინებული, რომ მოახდინონ საქართველოს იზოლირება და ამოგდება მსოფლიო გეოპოლიტიკური თავდაცვის სისტემიდან, რაც ავტომატურად ნიშნავს რუსული ინტერესების გამარჯვებას საქართველოში.
დღეს ბევრი საუბარია იმასთან დაკავშირებით, რომ უნდა „დალაგდეს ურთიერთობა“ რუსეთთან. თუ განვიხილავთ ამ საკითხს გლობალურად, საკმაოდ დიდ და ბევრ კითხვის ნიშნების ჭიშკარს მივადგებით. საქართველოს უსაფრთხოების სისტემა ემთხვევა მსოფლიო უსაფრთხოების სისტემას, ჩვენ სხვა გამოსავალი არა გვაქვს. შესაბამისად ნებისმიერი „ურთიერთობის დალაგება“ რუსეთთან მხოლოდ ამ კონტესტში უნდა იქნეს მოაზრებული. ჩვენს მიერ განხილული თემები (რუსეთის აქტიურობა და მათი სტრატეგიული მიზნები) აშკარად მიუთითებენ, რომ (საქართველოს უსაფრთხოების სისტემა, რომელიც დასავლეთის მოკავშირეებთან მყარი ინტეგრაციული პროცესით არის უზრუნველყოფილი და შეიძლება ითქვას ჯერჯერობით საკმაოდ მყიფეცაა) რუსეთის ნაბიჯები აშკარად არ ემთხვევა ჩვენი უსაფრთხოების სისტემის მიმართულებას. შესაბამისად რუსეთთან ე.წ. „ურთიერთობების დალაგება“ საკმაოდ სათუო საქმე იქნება. ან აუცილებელია ქართულ საზოგადოებას ეცნოს იმ კონკრეტული რესურსის შესახებ, რომელიც რუსეთთან ასეთი ურთიერთობის დალაგებას ემსახურება. ხომ არ მოხდება ეს ყოველივე საქართველოს უსაფრთხოების სისტემის გეზის ცვლილებით. ამიტომ პოლიტიკოსებმა მეტი პასუხისმგებლობით უნდა მოეკიდნენ ამ საკითხების ლობირებას. იმ შემთხვევაში, თუ კონკრეტულად არ გაცხადდეება რუსეთთან „ურთიერთობის დალაგების“ რესურსთა პრიორიტეტული მიმართულებები, მსგავსი განცხადებები შეგვიძლია თავისუფლად მივიჩნიოთ პოლიტიკური სპეკულაციის საგნად, რომელსაც ადგილი აქვს ბოლო პერიოდში ქართულ პოლიტიკაში. ამ საკითხებზე დეტალურად აუცილებლად ვისაუბრებთ უახლოეს ხანში.

ირაკლი მარგველაშვილი
24.11.2011წ.

Tuesday 22 November 2011

საქართველოს უსაფრთხოების სისტემა და რუსეთის გააქტიურება.

ვფიქრობ საინტერესოა დღეს მსოფლიოში და კერძოდ ახლო აღმოსავლეთში შექმნილი სიტუაციის ანალიზი და ამ ფონზე საქართველოს უსაფრთხოების სისტემის მდგომარეობა განვიხილოთ. წინამდებარე სტატიაში შევხებით, საქართველოს გარშემო შექმნილ გეოპოლიტიკურ სიტუაციებს. იმის გათვალისწინებით, რომ საქართველოს როლი მსოფლიო გეოპოლიტიკურ ბრუნვაში, რეგიონალური მასშტაბით სულ უფრო თვალსაჩინო ხდება, შესაბამისად არამარტო რეგიონში (კავკასიაში), არამედ მეზობელ რეგიონებში (ახლო აღმოსავლეთი, ავღანეთი, ირანი...) შექმნილი გეოპოლიტიკური ამინდი გავლენას მოახდენს ჩვენს გეოპოლიტიკურ მდგომარეობაზე და უპირველესად ჩვენს უსაფრთხოების სისტემაზე.

მთავარი ინტერესი ამ სტატიის დაწერის გამოიწვია გუშინ 2011წ. 21 ნოემბერს რუსეთის პრეზიდენტის დიმიტრი მედვედევის მიერ გაკეთებულმა განცხადებამ 2008წ. აგვისტოს ომის თაობაზე გაკეთებულმა განცხადებამ, რომ ეს ომი თურმე აუცილებელი იყო იმისთვის, რომ საქართველო და სხვა ქვეყნები არ შესულიყვნენ ჩრდილო ატლანტიკურ ალიანსში. აღნიშნული მოსაზრება ჩვენს მიერ 2008წ. იქნა გახმოვანებული, როდესაც ვწერდით აგვისტოს ომის გეოპოლიტკურ მნიშვნელობაზე და კავკასიაში საქართველო რუსეთის გეოპოლიტიკურ დაპირისპირებაზე, რაც ამ ომის მიზეზი გახდა.

როგორც ცნობილია 2011წ. ოქტომბრის ბოლოს ვლადიმერ პუტინის მიერ ახალი სტრატეგიული მიმართულება გახმოვანდა. ეს არის ე.წ. „ევრაზიის კავშირის“ შექმნა, რომელშიც მოიაზრება პოსტსაბჭოთა ქვეყნების გაწევრიანება, ხოლო 2015 წლისთვის პუტინის პრეტენზიაა, რომ ამ „ევრაზიის კავშირს“ ერთიანი ვალუტაც კი ჰქონდეს. ეს საკმაოდ ამბიციური სტრატეგია სერიოზულ რესურს მოითხოვს. შესაბამისად რუსეთის საგარეო პოლიტიკური მიმართულებები გასცდა პოსტსაბჭოთა სივრცეს და დაინტერესდა ისეთი საკითხებით, როგორიცაა ახლო აღმოსავლეთი, ირანი, კოსოვოელი სერბები... თუ რამდენიმე წლის წინ რუსეთის საგარეო პოლიტიკური მიმართულებები მსოფლიო გეოპოლიტიკის მდგომარეობის თვალსაზრისით მხოლოდ განცხადებებით შემოიფარგლებოდა ეხლა ამ ყოველივემ მანევრების სახე მიიღო. თუ გავითვალისწინებთ პრეზიდენტ მედვედევის განცხადებას 2008წ. აგვისტოს ომზე, რომელმაც დაამსხვრია ყველა შექმნილი მითი ამ ომის წარმომავლობის და საფუძვლების შესახებ, ასევე პუტინის გაცხადებული „ევრაზიის“ კავშირის“ შექმნის სურვილი, გამოიკვეთა რუსული გეოპოლიტიკის შემდეგი პრიორიტეტები, რომელზეც იქნება კონცენტრირებული რუსული გეოსტრატეგია. ეს არის:
ნატოს გაფართოების შეზღუდვა, რომელიც პირდაპირ ეწინააღმდეგება საქართველოს ინტერესებს.
„ევრაზიის კავშირის“ შექმნა, რომელმაც უნდა უზრუნველყოს რუსეთის პრეტენზიის დაკმაყოფილება პოსტსაბჭოთა სივრცეზე ზეგავლენის მოპოვების.
ამ ორი პრიორიტეტის ერთმანეთთან დაკავშირება უპრობლემოდ შეიძლება. „ევრაზიის კავშირის“ უზრუნველყოფა პირდაპირ კავშირშია ნატოს გაფართოების შეზღუდვასთან კავკასიაში. შესაბამისად რუსეთის უმნიშვნელოვანესი პრიორიტეტი იქნება საქართველოს საკითხის გადაჭრა. რუსეთისთვის პოლიტიკურად საკმაოდ ძვირი სიამოვნებაა ნატოს გაფართოების შეზღუდვა. შესაბამისად ის ცდილობს შექმნას სხვა გეოპოლიტიკური პრიორიტეტები მსოფლიოსთვის (სინამდვილეში საფრთხეები), რომელიც გადაფარავს ნატოს გაფართოების თემას. შესაძლოა ეს საფრთხეები, რომლის შექმნასაც ის ხელს შეუწყობს მისთვისაც არ იყოს სახარბიელო, მაგრამ იმ სტრატეგიული ამოცანისათვის, რაზედაც ზემოთ ვისაუბრეთ, ის ყველაფერზე წამსვლელია. „ევრაზიული კავშირის“ გეოპოლიტიკური საზღვარი მისთვის სასიცოცხლოდ აუცილებელია ამოცანაა. ამის ვერგანხორციელება მისი დაშლის ტოლფასია. ამის ფონზე საკმაოდ საინტერესოა რამდენიმე მომენტი, კერძოდ:

2011. 18 ნოემბერს ნიკოლა სარკოზი ისევ გამოვიდა სირიის საჰაერო სივრცის დაკეტვის წინადადებით.
Франция предложила закрыть небо над Сирией
Материал предоставлен изданием Взгляд
Распечатать18 ноября 2011, 15:09 Франция Сирия
Запад фактически подтвердил свою готовность расправиться с режимом Башара Асада по ливийскому сценарию. В частности, Франция выступила с предложением ввести над Сирией бесполетную зону, что в свое время привело к началу бомбардировок территории Джамахирии силами НАТО. В России уверены, что западные страны твердо намерены развязать новый конфликт.

Подробнее:http://news.mail.ru/politics/7369952/?frommail=1

რუსეთიც არ ჩამორჩა ამ განცხადებას. მან გადაწყვიტა მანევრების ჩატარება ხმელთაშუაზღვაში. ეს უკვე განცხადებებს გასცდა. მიუხედავად იმისა, რომ რუსეთისთვის შესაძლოა ახლო აღმოსავლეთის კრიზისი საკმაოდ ცუდი იყოს, მაინც აკეთებს მანევრებს. მაგალითად, 2011წ. 21 ნოემბერს გემები შეიყვანა სირიის პორტში ქ. ტარტუსში, გადმოსცემს „ალ-არაბია“.

ДАМАСК, 21 ноября. Три корабля российского военно-морского флота вошли в территориальные воды Сирии в районе порта Тартус. Об этом телеканалу "Аль-Арабия" сообщил источник, приближенный к сирийским властям. По его информации, военные корабли не стали вставать на якорную стоянку.

Отмечается, что суда прибыли в Восточное Средиземноморье для того, чтобы собрать разведывательную информацию.

В свою очередь, иранская Tehran Times пишет о том, что цель акции заключается в предотвращении вооруженной интервенции в Сирии. Как сообщает издание, ссылаясь на свой источник в российском руководстве, решение направить боевые корабли призвано дать НАТО понять, что Москва не позволит развязать военную кампанию под предлогом гуманитарной миссии.

Напомним, что ранее премьер-министр России Владимир Путин назвал недопустимой реализацию в Сирии ливийского сценария. По его мнению, народ Сирии должен сам решить свою судьбу.

ამ მანევრებით ის ცდილობს ხელი შეუშალოს ახლო აღმოსავლეთის კრიზისის დასრულებას. გარდა ამისა ის არ ეთანხმება სირიისთვის სანქციების დაწესებას და ბლოკავს მას. მოცემულ ამონარიდში საკმაოდ საინტერესო ინფორმაციაა იმასთან დაკავშირებით, რომ ირანი საკუთარ სიმპატიებს აჩენს სირიის მისამართით და ეწინააღმდეგება ლიბიის მსგავსად სირიის საკითხის გადაწყვეტას. აქ რუსეთის და ირანის პოზიციების დამთხვევა ხდება და ეს შემთხვევით არ არის. რაც შეეხება რუსეთის მანევრს, ეს არის სიგნალი ნატოსთვის, რომ არ დაუშვებს ლიბიის სცენარის განვითარებას სირიაში. ეს პასუხია ნიკოლა სარკოზის განცხადებაზე დაიკეტოს სირიის სივრცე. შესაბამისად დასავლეთი საკმაოდ სერიოზული დილემის წინაშე დგას, თუმცა:

Авианосец George H.W. Bush прибыл в Средиземное море 21.11.2011 Авианосец George H.W. Bush прибыл в Средиземное море Ударная группа авианосца George H.W. Bush ВМС США 20 ноября прибыла в зону ответственности 6-го флота США.
სავარაუდოდ არაფრის დათმობასაც არ აპირებენ.
შეიძლება ითქვას, რომ რუსეთმა ნატოს გაფართოების შეზღუდვა გააცილა თავის საზღვრებს (კავკასია) და ამას უკვე ცდილობს სირიაში. კერძოდ, შეზღუდოს ნატოს ქმედებები, თუ გადაწყვეტს ნატო ჩაერიოს სირიის საკითხის გადაწყვეტაში. ნატოს მხრიდან რუსეთის მისამართით დათმობა, კიდევ ერთი წახალისება იქნება რუსეთისათვის, რომ მას შეუძლია ზეგავლენა მოახდინოს პოსტსაბჭოთა სივრცეზე. თუმცა აქ ძალიან საინტერესოა ირანის და რუსეთის პოზიციების დამთხვევა სირიის საკითხში. რუსეთი გარდა იმისა, რომ რეალურად ცდილობს სირიიდან საკუთარი თანხების გამოტანას, თან სავარაუდოდ იარაღით ამარაგებს სირიის მთავრობას, ასევე მისი მიზანია როგორმე მოახდინოს ნატოზე ზეგავლენა, რომელიც მას დივიდენდებს მიანიჭებს ნატოს გაფართოების შეზღუდვის საკითხში პოსტსაბჭოთა საზღვრებში, ის ასევე ცდილობს გააჭიანუროს დრო ირანის სასარგებლოდ, რათა ამ უკანასკნელმა დაასრულოს ატომური იარაღის შექმნა. გასათვალისწინებელია ისიც, რომ გენშტაბის უფროსი მარკოვი, ატომური იარაღის გამოყენებითაც კი დაიმუქრა, იმ შემთხვევაში, თუ რუსეთის ინტერესებს არ გაითვალისწინებენ.

როგორც ცნობილია, მსოფლიო ატომურმა სააგენტომ ნოემბრის დასაწყისში შეშფოთება გამოთქვა ირანის ატომური პროგრამის მიმართ და არც ისრაელია დამშვიდებული ამ საკითხით. რუსეთთან ერთად ირანიც ცდილობს გახანგძლივდეს ახლო აღმოსავლეთის კრიზისი და მას მიეცეს საშუალება ისარგებლოს შექმნილი სიტუაციით და როგორმე დაასრულოს ატომურ იარაღზე მუშაობა. ამ შემთხვევაში რუსეთის და ირანის ინტერესები ემთხვევა. ირანი ატომურ იარაღზე მუშაობს, რომლის შექმნით ის მთლიანად შეცვლის გეოპოლიტიკურ განლაგებას რეგიონში, რაშიც რუსეთი მას ხელს უწყობს, თუმცა ეს რუსეთისთვის სულაც არ არის სახარბიელო. ირანის რეგიონში წამოწევით საფრთხე შეექმნება რუსეთის მუსლიმანურ გავლენის სფეროებს, კერძოდ, პოსტსაბჭოთა შუა აზიას. მიუხედვად ამისა რუსეთისთვის საკუთარი პრიორიტეტების (ნატოს შეზღუდვა კავკასიაში და „ევრაზიის კავშირის“ შექმნა) განხორციელებაა საშური საქმე. ახლო აღმოსავლეთის კრიზისის გამოყენებთ, ის საკუთარი პრიორიტეტების განხორციელებას შეუწყობს ხელს. თუ ნატომ სირიის საკითხში რუსეთის წინაშე უკან დაიხია, არ არის გამორიცხული რუსეთმა ეს ჩათვალოს კარტბლანშად, როგორც 2008წ. ბუდაპეშტში მაპის მოუნიჭებლობა ჩათვალა, (რაც დაადასტურა დიმიტრი მედვედევმა) და საბოლოოდ დაიწყოს „ევრაზიის კავშირის“ ხელისშემშლელი ფაქტორის-საქართველოს საკითხის გადაწყვეტაზე ზრუნვა.

რუსეთის სირიული, მანევრები ვფიქრობ პირდაპირაა დამოკიდებული საქართველოს უსაფრთხოების სიტემის მოშლასთან საერთაშორისო პოზიციების შესუსტების ხარჯზე. თუ რუსეთი შექმნის დიდ კრიზისს მსოფლიოსთვის, და მის ყურადღებას მიაპყრობს ამ კრიზისებისკენ, მას ეხსნება ხელფეხი საკუთარი პრიორიტეტების შესასრულებლად. ამიტომ საქართველომ უნდა შეძლოს მაქსიმალური ჩართულობა მოახდინოს მსოფლიო გეოპოლიტიკურ პროცესებში, რამეთუ მოხდეს ჩვენი უსაფრთხოების სიტემის დაცვა, რომელსაც ჩვენი მოკავშირე ქვეყნები ქმნიან ჩვენს მიმართ.
გაგრძელება იქნება.

ირაკლი მარგველაშვილი
22.11.11.

Thursday 3 November 2011

ეს უნდა მეთქვა

მხოლოდ საგარეო პრიორიტეტებს და სტრატეგიებს ვჩივი. დიდი საქმეა ეს
რაც დაწყებულია და არ მინდა რომ გაფუჭდეს.
რთულად შეიძლება წარმოიდგინოთ ეს საქმე და მცდელობა, რას ვართ შეჭიდებული. საუკუნეების მანძილზე რომ ვნატრულობდით, იქ ვართ, კიდევ ცოტა სიჯიუტე გვინდა და გავჭრით ამ გორდიის კვანძს საუკუნეებმა რომ დაწნა და დაგრიხა ჩვენს წინ. აი ეს შანსი არ მინდა რომ გავუშვათ ხელიდან.
ეს მტკივა და მაწუხებს.
ამის გაგრძელება მინდა.
არ მინდა ეს იყოს დროებითი გამონათება ჩვენს პოლიტიკაში.
ეს შანსი თუ გავუშვით, რუსეთი არ გაგვახარებს, დაგვშლის
დაგვაქუცმაცებს, თავიდან შემოიყვანს ფსბ-ს და ყველაფერს ამოქოლავენ.
დედას გვიტირებენ, გაგვძაგრავენ ბოლომდე და ყველა შეცდომას გამოასწორებენ. სანდრო კარიძის არ იყოს, ისევ დავემსგავსებთ საძოვარზე მიშვებულ ნახირს. ეხლა გვაქვს შანსი და ეს უნდა გამოვიყენოთ, უნდა გავძვრეთ ამ იმპერიიდან, ბოლომდე შევერწყათ მსოფლიო გეოპოლიტიკურ ბრუნვას, რათა ვეღარასოდეს ამოგვაგდონ იქედან. თუ არადა ისევ საუკუნეებში ჩაისრისება ეს შანსიც.

რამდენიმე ეპიზოდი იყო ჩვენს უახლეს ისტორიაში, რომელმაც მიგვანიშნა, რომ ეს საქმე ძალიან ძნელია და რთული. არ ვიცი რამდენად ჰქონდა გაცნობიერებული ეს საზოგადოებას, რომელიც მაქსიმალისტური მიდრეკილებებით გამოირჩევა. უნდა გავაცნობიეროთ, რომ ჩვენ საქმე გვაქვს ძალიან დახვეწილ იმპერიასთან, რომელიც თავისი სიცოცხლის გახანგძლივებისათვის უამრავ მექანიზმს ამუშავებდა და ამისათვის ინსტიტუტებს ქმნიდა. შესაბამისად მასთან ბრძოლა ძალიან რთულია და ნერვების ფასად ჯდება. მოწყინდა ქართველობას და ეს კიდევ ერთხელ მიანიშნებს ადამიანის იგავურ ბუნებაზე. თანდათან ვრწმუნდები, რომ ჩვენ მარადიულ იგავურ სიუჟეტში ვცხოვრობთ. ამ შემთხვევაში ეს არის "გამოსვლის" ბიბლიური სიუჟეტი. თუ დავაკვირდებით ჩვენს განვლილ 20 წლეულს აღმოვაჩენთ, რომ სწორედ ამ სიუჟეტში ვცხოვრობთ. როგორც ებრაელებს მოსწყინდათ, ისე მოგვწყინდა ჩვენც. მოგვწყინდა ბრძოლა, არადა ეს იმპერიამ ყველაზე კარგად იცის. გვიცნობენ, ვინაიდან გვსწავლობდნენ, ჩვენს ყველა ხასიათობრივ დეტალს სწავლობდნენ და სწორედ იქ დაგვარტყამენ სადაც არ ველით. ჩვენ ვერ წარმოვიდგენთ ბევრ რაიმეს, მაგრამ არსებობს ეს ყველაფერი. დიახ არსებობს მოსკოვის ფარული ხელი და ის იგრძნობა ყველგან, ვინაიდან თუ გავაცნობიერებთ რამხელა თემაა საქართველოს დამოუკიდებლობა, ჩვენთვის და რუსეთისთვის, თემა, რომელსაც უზარმაზარი ცვლილებები მოჰყვება მთელს პოსტსაბჭოთა სივრცეზე, რომ მემგონი ჩვენს პოლიტიკოსევბს არა აქვთ გაცნობიერებული და მოსახლეობას რა უნდა მოსთხოვო.აქართველოს თემა ძალიან დიდი თემაა რუსეთისთვის. ეს მოიცავს საკითხების უზარმაზარ ნუსხას. დაწყებული პოლიტიკური, სამხედრო და ეკონომიკური, ასევე მორალურს.
საკითხავი ისაა, ეს ჩამონათვალი რამდენად აქვს თითოეულ პოლიტიკოსს გათვიცნობიერებული. რამდენად აქვს გათვიცნობიერებული საქართველოს გეოპოლიტიკური დანიშნულება, რომელიც მხოლოდ კავკასიის რეგიონით არ შემოიფარგლება, რომელიც ქმნის უდიდეს საშიშროებას რუსეთისათვის რათა მან დაჰკარგოს ენერგო რესურსების დიდი მარაგი პოსტსაბჭოთა შუა აზიაში. ეს ავტომატურად შუააზიის ქვეყნების სრულყოფილი პოლიტიკური დამოუკიდებლობის საკითხსაც დააყენებს. თქვენ ქართველო პოლიტიკოსებო, მზად ხართ ამისთვის? თქვენ მზად ხართ იმპერიას დაუპირისპირდეთ ამ ყველაფერში? არ მინდა დიპლომატიურ ფოლგაში შეხვეული ბოდვა, მითხარით კონკრეტულად და გარკვევით.
რამდენად შეგიძლიათ გაუძლოთ ამ ზეწოლას, თუ ამ, კითხვაზე გასცემთ პასუხს, მაშინ აღარ იტყვით არასოდეს, რომ ომი საქართველომ დაიწყო. დიახ, ამას აღარ იტყვით და ეს არ იქნება სხვისი ომი, არამედ იქნება ჩვენი ომი და ჩვენ არ ვიქნებით განცალკევებული ბრძენები ამ ომისგან.

გაეცით პასუხი ამ ყველაფერს. მითხარით თქვენი პრიორიტეტები და ნუ მეტყვით, რომ თურმე რუსეთის და საქართველოს ინტერესების თანხვედრა მოხდება, როგორ? ფოკუზნიკები ხართ? როდესაც ამას მეუბნებით, სწორედ მაშინ ვრწმუნდები და მცემთ ჩემს შეკითხვებზე პასუხს, რომ თქვენ არ შეგიძლიათ გაუძლოთ რუსეთის ზეწოლას, რომელიც უფრო გაძლიერდება წლების განმავლობაში, რაც უფრო მოახლოვდება თავისდაძვრენის რეალობა. აი ამიტომ ამბობთ, რომ ომი საქართვერლომ დაიწყო, ხელისუფლებაში რომ მოხვალთ და პუტინი გეტყვით, კი მაგრამ ასე არ ამბობდითო? მერე რას აპირებთ? მერე რას ეუბნებით, სააკაშვილი რომ გადაგვეგდო მაგიტომ ვამბობდითო? როგორი სასაცილოა ეს "დიალოგი", ეს რუსეთთან ურთიერთობების დალაგება, და როგორი მწარე სიმართლე იქნება ჩემთვის. რომელსაც არ მინდა მოვესწრო.

ეს ლოგიკა, ძალიან საშიშია თქვენივე მომავლისათვის. ლოგიკა,. რომელიც მტრის ლოგიკას ემთხვევა, ეს ყველაზე ცუდი რამაა, ან შენ მტრად არ აღიარებ ამ ლოგიკის პატრონს. ასეა? მაშინ გვითხარით, ყველაფერი გვითხარით, ნუ ფარავთ, კარგად, გამოთქმით ჩამოაყალოიბეთ. გგონიათ ისე გამოგვაპარებთ? ვერ შეძლებთ ამას. ნუ გიყვართ იმპერიის გამზადებული პასუხები, შეიყვარეთ კითხვები, რომელიც ჩვენს სახელმწიფოებრიობას უზრუნველყოფს, რომელიც ჩვენს წინ ისმება, თუ როგორ დავაღწიოთ თავი ამ მოჯადოებულ წრეს. გაითვალისწინეთ, რომ კოსტანტინე მირზა არავის ახსოვს, ახსოვთ ის მმართველები რომლებმაც საქართველოს გეოპოლიტიკური მნიშვნელოვანება მიანიჭეს. რა თმა უნდა მაშინდელ ისტორიულ ჭრილში. როდესაც პოლიტიკოსი ხდები, აუცილებელია კარგად იცოდე და გაცნობიერებული გქონდეს, როგორ უნდა იცხოვროს დამოუკიდბელმა საქართველომ, ისე რომ ის საძოვარზე მიშვებულ ნახირს არ დაემსგავსოს.
პოლიტიკოსმა სწორედ ამისთვის არ უნდა გაწიროს თავისი ქვეყანა, რომ ნახირს დაამსგავსოს ერი. ეს მხოლოდ დიდი გეგმებით შეიძლება, რომელიც უნდა დაუსახო შენს ქვეყანას. პრიორიტეტები, რომელიც მხოლოდ იმპერიისკენ ასაქცევ გზას აჩვენებს შენს ხალხს და სწორედ ეს იქნება მთავარი ნიშანი იმისი, რომ შენს ქვეყანას აქვს მომავალი. სხვა შემთხვევაში ყველაფერი ტავტოლოგიაა, ისტორიული ტავტოლოგია, რომელსაც იმპერია ჩაგვძახოდა ყურში, თითქოს მოსაშინაურებელი ავაზა ვყოფილიყავით.
ჩვენ ვხედავთ, სამყაროს საშინელ სივრცეს, სადაც ვართ ჩაკეტილნი, მაგრამ არ ვიცით, რად გვხვდა წილად სწორედ ეს და არა რომელიმე სხვა წერტილი, ან რად გვებოძა სასიცოცხლოდ ერთი სწრაფმავალი წამი მარადისობის, სწორედ ამ და არა რომელიმე სხვა წერტილში, სასიცოცხლო წამი, რომელიც უკან ზდევს ჩვენს წარსულს და წინ უსწრებს ჩვენს მომავალს. ამ წერტილის გაცნობიერებაა საკმარისი, რათა დარწმუნდე იმაში, რომ ამ ქვეყანას მოცემულ წერტილში ტყუილად არ მოეძებნა ადგილი. ადგილი, რომელსაც შეუძლია უზარმაზარი თვითიდენტიფიკაციისა და ღირსების საფუძველი გახდეს, თუ მოვინდომებთ. არადა მჯერა, ეს შესაძლებელია, სულ ცოტაც მეგობრებო...
ნუთუ ასე ძნელია ჩამოყალიბდეს ქვეყნის განვითარების სტრატეგიული მიმართულებები და შევთანხმდეთ, დავიფიცოთ, დავიგინოთ, არ ვიცი, რაღაც გარანტიები შევძინოთ იმას, რომ არსებობს წითელი ხაზები, რომელსაც არ გადააბიჯებს არავინ, რომ არ იქნება საუბარი ქვეყნის განვითარების სტრატეგიების შეცვლაზე, ხოლო დანარჩენზე ვიმსჯელებთ, ვიპაექრებთ, ტექნიკურად უკეთ გავაკეთებთ. არ შეიძლება საზოგადოება გაიყოს, საზოგადოებას უნდა ჰქონდეს ერთი მიზანი. მან უნდა იცოდეს, რომ არსებობს მხოლოდ ერთი სტრატეგია, ამ ქვეყნის განვითარების ერთი კურსი, დასავლეთთან ინტეგრაცია და იმპერიისგან თავის დაღწევა. ამისთვის გავაკეთებთ ყველაფერს, ავირჩევთ, გადავირჩევთ... ესაა ჩემი მოთხოვნა, როგორც ამომრჩეველის, როგორც მოქალაქის. რატომ ცდილობთ, რომ მოსკოვში მაძებნინოთ ევროკავშირის გასაღები, როგორც ამას ბოდავს ალასანია. ნუ ცდილობთ დამაბოლოთ, რომ მგელს და კრავს შესაძლოა ერთი ინტერესი ჰქონდეს. არ მოხდება ეს და არის უაზრობა.

ირაკლი მარგველაშვილი

02-11-11

Friday 8 July 2011

რელიგიურ მიმდინარეობათა რეგისტრაცია და ქართული საზოგადოება

სამოქალაქო კოდექსში შესულმა ცვლილებამ დიდი ვენბათაღელვა გამოიწვია ქართულ საზოგადოებაში. საპატრიარქომ მკვეთრად უარყოფითი პოზიცია გამოავლინა და გააკეთა განცხადება, რომ ეს არის ქვეყნისა და ეკლესიის ზიანის მომტანი კანონი. პატრიარქმა 2011წ. 7 ივლისის ქადაგებაში პრეზიდენტის პირადი პასუხისმგებლობის საკითხი დააყენა. კანონი მიღებულ იქნა სომხეთის პატრიარქის გარეგინ მეორის სტუმრობის შემდეგ. გადავწყვიტე მცირე ანალიზი გავუკეთო ამ მოვლენებს, რას აპროტესტებენ, რა ვნებათაღელვაა და როგორი შედეგები შესაძლოა მივიღოთ ამ მოვლენების უფრო დაძაბვის შემთხვევაში? ვბფიქრობ აუცილებელია ფაქტობრივი მასალის დახარისხება, რომელმაც ეს ვნებათაღელვა გამოიწვია. ამის შემდეგ თავისუფლად განვსაზღვრავთ ვნებათაღელვის საფუძვლებს, რამდენად ღრმაა ის.
პარლამენტმა დაამტკიცა კანონი, რომლითაც განისაზღვრა საქართველოში არსებული რელიგიური მიმდინარეობების რეგისტრაციის წესი.
საპატრიარქოს მხრიდან ამას მოჰყვა სერიოზული პროტესტი, გაკეთდა განცხადება რომ ეს არის ქვეყნისათვის და ეკლესიისათვის საზიანო.
საპატრიარქოს მიერ გაჟღერდა, რომ ის არ არის წინააღმდეგი რეგისტრაციის წესის შემოღების, მაგრამ არ უნდა გაკეთებულიყო ეს ასე სწრაფად.
საზოგადოების გარკვეული ნაწილი ასევე ფიქრობს, რომ გაკეთდა სწრაფად ყველაფერი და რატომ მოხდა ეს.
საზოგადოებაში იმძლავრა არმენოფობიურმა გამონათქვამებმა და დამოკიდებულებებმა.
ზოგიერთი ეკლესიის მოძღვრის მიერ, არმენოფობიური გამონათქვამები გაჟღერდა.

ეს არის ის ფაქტობრივი მასალა, რომელიც ამ პროცესმა წარმოშვა. სწორედ ამის ანალიზს შევუდგებით. აქვე ვიტყვი, რომ არსებობს კიდევ დაფარული შრეები ამ პროცესების, რომელიც ყურადღების მიღმა ვერ დარჩება და იძულებული ვიქნები ყურადღება გავამახვილო.
რელიგიური მიმდინარეობების რეგისტრაციის წესზე საუბარი არის დაახლოებით 6 წელია. ეს ევროსაბჭოს ერთერთი ვალდებულებაცაა, რომელიც უნდა შევასრულოთ. გარდა ამისა, ამ კანონით პრაქტიკულად ყველა რელიგიური მიმდინარეობა მიიღებს შესაბამის სტატუსს, მოექცევა ქართულ იურიდიულ სივრცეში და მოხდება მათი რეგულაციაა საქართველოს კანომდებლობის მიერ. ეს ცუდი არაფრით არ არის. ვინაიდან თუ არსებობს სახელმწიფო, არსებობს საკანონმდებლო რეგულაციები და ეს რეგულაციები უნდა შეეხოს ყველა სუბიექტს, რომელიც სახელმწიფოში არსებობს, ან უნდა, რომ იარსებობს.
ამ ნაწილში გავაერთიანებთ მე-3-4 ნაწილებს ჩვენი ფაქტობრივი მასალისა. საპატრიარქოს პროტესტი ამ საკითხთან დაკავშირებით, რომ მოხდა ამ კანონის ფორსირებულად მიღება, რომ არ გაითვალისწინეს პატრიარქის აზრი... ასეთი ტიპის განცხადებებიდან ვერ მივიღე კონკრეტული ფაქტობრივი მასალა, რა პროექტი ჰქონდა საპატრიარქოს და რა არ გაითვალისწინეს. საუბარი იმაზე, რომ ეს არის საზიანო ქვეყნისთვის და ეკლესიისთვის არ უნდა იყოს მოკლებული კონკრეტიკას. ამაზე უნდა იმსჯელოს საზოგადოებამ. საკითხავია რა შეგვრჩება ხელში ამ პროტესტიდან? რატომ არის არის საზიანო ეს კანონი ქვეყნისთვის?. რა ზიანს მოიტანს რელიგიური ორგანიზაციის რეგისტრაცია? გამოკრთა მოსაზრებები, რომ თურმე სომხეთის ეკლესია მოითხოვს ტაძრებს. ამ კანონის მიღებამდეც ითხოვდნენ ტაძრებს, ან ვინ იტყვის, რომ რეგისტრაციის წესი ქონებრივ უფლებებს წარმოშობს? რით შეუწყობს ხელს ამ კანონის მიღება სომხეთის სურვილებს მიიღოს ეკლესიები საქართველოში? გადაჭრით ვიტყვი, რომ ვერ შეუწყობს ხელს, ვინაიდან ეკლესია მონასტრები, რომლებზეც დაობს სომხეთის ეკლესია საქართველოს საპატრიარქოს ეკუთვნის და სწორედ მისი ნებაა რას გადასცემენ ვინმეს. გარდა ამისა, საქართველოს კანონმდებლობა არ იცნობს რესტიტუციის წესს, თორემ ამ წესს რომ იცნობდეს, ყველაზე უკეთეს დღეში კათოლიკური თემი აღმოჩნდებოდა და დაიბრუნებდა ქუთაისში და ბათუმში არსებულ ტაძრებს. ქუთაისის ტაძარზე (ამჟამად ხარების ეკლესია) სოლომონ იმერთა მეფის სიგელიც კი აქვთ ხელთ. ასევე 2002წ. მიმდინარეობდა დავა სასამართლოში, რომ დაებრუნებინათ ტაძარი, რომელიც დასრულდა მორიგებით, რომ სხვაგან მისცემდნენ მიწის ნაკვეთს ტაძრის ასაშენებლად. რა შეგვრჩა ხელში ამ პროტესტიდან? რატომ მიიღეს კანონი ასე დაჩქარებულად? არ გაითვალისწინეს პატრიარქის აზრი, თუმცა საპატრიარქო რეგისტრაციის წინააღმდეგი სულაც არ არის. აბა კანონი მეტს არაფერს ითვალისწინებს. ხელში შეგვრჩა პროტესტი ყოველგვარი კონკრეტიკის გარეშე, რატომ? ეს კითხვა სწორედ იმ დაფარულ შრეებზე მიუთითებს, რომელზეც ქვემოთ ვისაუბრებ.
რაც შეეხება კანონის სიკეთეს, ეს ნამდვილად შეიძლება მოიტანოს ამ კანონმა და თავად საპატრიარქოს შეუქმნას სერიოზული ბერკეტი სომხეთის ეკლესიის მოთხოვნებზე. შესაბამისად ქართულმა ეკლესიამ და სახელმწიფომაც შეიძლება მოითხოვოს სომხეთის ხელისუფლებისგან საქართველოს ეკლესიის იგივე სტატუსი სასომხეთში, როგორიც მათ ექნებათ საქართველოში. ეს სერიოზული პირობა იქნება შემგომ მოლაპარაკებებში და დარწმუნებული ვარ გამოიყენებენ კიდევაც. ეხლა თანმიმდევრობა დავიცვათ.
ამ შემთხვევაშიც ფაქტობრივი მასალის 4-6 ნაწილებს გავაერთიანებ. ამ კანონის მიღება და საპატრიარქოს პროტესტი დაემთხვა სომხეთის პატრიარქის ვიზიტის დასასრულს. ასევე თავად ეკლესიის მსახურების, მეუფე ზენონის და დეკანოზ ელიზბარის ინტერვიუებმა მისცა ბიძგი არმენოფობიური მოსაზრებების გაჩენას. ეს ძალიან საშიში ტენდენციაა და ამ პირებმა ჩემის აზრით უნდა მოახდინოს განმარტებების გაცემა, რომ ეს განწყობილება განეიტრალდეს. პატრიარქის განცხადებაც, რომ პასუხისმგებლობა პრეზიდენტს ეკისრება მავანის თავში გარკვეულ ლოგიკურ ჯაჭვს შეკრავს. არმენოფობიური გამოხტომები ეს ძალიან საშიში ტენდენციაა და რელიგიური ორგანიზაციების რეგისტრაციის კანონის პროტესტს სცილდება. გახურებულ თავებს კიდე ვერზ მეუფე ზენონი და დეკანოზი ელიზბარი გააგრილებს იმ მავანის თავებში.

გადავიდეთ ჩვენი წერილის დასკვნით ნაწილზე. ანუ ფარულ შრეებზე, რომელიც ამ პროცესებში შესაძლოა გამნოიკვეთოს. რატომ არის საშიში არმენოფობიური გამოხტომები და რა შედეგები შესაძლოა მოჰყვეს ამას ამაზე მინდა მოვახსენო საზოგადოებას. პირველი კონფლიქტი კავკასიაში, სწორედ სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მოხდა. ეს იყო რუსეთის იმპერიის პირველი ნაბიჯი იმ ნაღმების ასამუშავებლად რომელიც 20 იან წლებში ჩაიდო კავკასიაში. ამას თანმიმდევრობით მოჰყვა აფხაზეთის და ცხინვალის კონფლიქტები. ეს არის ის საკითხები, რომელიც ამ კონტესტში უნდა იქნას განხილული. ეს ჩრდილო კავკასიაში დღემდე დაუმთავრებელი ომით გაგრძელდა. ამას კიდევ 2008წ. აგვისტოს ომი დაემატა, სადაც აშკარა იყო საქართველოსა და რუსეთის ინტერესების შეუთავსებლობა გეოპოლიტიკურ პლანში. სწორედ აქ არის ძაღლის თავიც და ფეხებიც ჩამარხული.

დღეს რა სივრცეს ვხედავთ კავკასიაში? ერთის მხრივ საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიებს რუსეთის მიერ და სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის საკმაოდ დაძაბულ სიტუაციას ყარაბახის კონფლიქტის გამო. მინდა ავღნიშნო, რომ სომხეთისთვის ეს კონფლიქტი დიდი თავის ტკივილია. ამ კონფლიქტმა სომხეთი რუსეთის ხელში სათამაშოდ აქცია და პრაქტიკულად ის თავის მეზობლებს (საქართველოს გარდა) აზერბაიჯანს და თურქეთს გადაჰკიდა. ის ბენეფიტი რაც სომხეთმა ყარაბაღის კონფლიქტით მიღო ვერაფრით გადააჭარბებდა იმ ბენეფიტს, რომელსაც ამის გარეშე მიიღებდა ამ ქვეყნებთან ურთიერთობით ეკონომიკურ პლანში. დღეს საქართველო სომხეთისთვის ერთადერთი სასუნთქი არტერიაა ეკონომიკური თვალსაზრისით. ხოლო რუსეთის ინტერესები დაწყვებული 90-იან წლებიდან მხოლოდ იმას ემსახურება, რომ კავკასიის ქვეყნები ერთმანეთს გადაემტეროს და მისი ინტერესები გამყარდეს, ამას არ ერიდება არც ომით და არც ჯაშუშური ქსელებით. არც ხელოვნური კონფლიქტებით და არც ტერიტორიების ოკუპაციით. რუსეთი ანგრევს კავკასიის მომავალს და უქვემდებარებს საკუთარს.

დიახ, უნდა შევეგუოთ იმ აზრს, რომ რუსეთი კავკასიაში მოქმედებს და ის წინააღმდეგია კავკასიაში სხვა გეოპოლიტიკური რეალობის ჩამოყალიბების, რომლის მცდელობაც არის. სწორედ ამის საწინააღმდეგოდ იქნა ყველა ქმედება მის მიერ ჩატარებული 2008წ. აგვისტოს ომის ჩათვლით. დღეს საქართველოში არმენოფობიური განწყობილების ხელშეწყობა პირდაპირი მნიშვნელობით არის დანაშაული. ამიტომ აუცილებელია პროტესტი, მაგრამ აუცილებელია კონკრეტიკა, რატომ გამოვხატავთ პროტესტს, რის გამო, რომ დიდ პროცესს არ შეეშალოს ხელი. არ მოხდეს იმ თამაშის ობიექტად ქცევა, რომლის სუბიექტი კავკასიაში ერთის მხრივ არის რუსეთი, რომლის ძირითად მიმართულება თავის გავლენის სფეროში კავკასიის შეყვანაა. ამიტომ ეს საფრთხე თავისთავად არსებობს და ასეთი ქმედებით უფრო გაღრმავდება. ამიტომ ჭირვეულობას, პროტესტს საგნობრივი ხასიათი თუ ექნება ეს საქმეს მხოლოდ წაადგება. კავკასიაში არ უნდა მოხდეს მეზობელ სახელმწიფოებთან სიტუაციის დაძაბვა, ეს თავისთავად არ გულისხმობს ჩვენს ინტერესებზე უარის თქმას, მაგრამ კავკასიის ქვეყნების ინტერესების დაახლოება, საიდანაც შესაძლოა ითქვას რომ სომხეთი ამოვარდნილია, სწორედ რუსეთის დიდი მეცადინეობით, აუცილებელია, რამეთუ ერთ მშვენიერ დღეს აღმოვაჩენთ, რომ კავკასიას ერთი ინტერესი აქ ვს, იცხოვროს უკეთ არარუსულ სივრცეში. ამიტომ ეს კონტექსტია ჩვენს ყველა პროტესტსა და ქმედებაში გასათვალისწინებელია.



ირაკლი მარგველაშვილი

Saturday 7 May 2011

გაზაფხულის აქციები და საქართველოს სახელმწიფო

საქართველოში ტრადიცია ჩამოყალიბდა, რომ ოპოზიციური პარტიები გაზაფხულზე აქციებს აანონსებენ და რევოლუციით იმუქრებიან. ტექსტები, გამონათქვამები და ლოგიკა არაფრით განსხვავდება წინა წლების დაანონსებული რევოლუციებისგან. გამოვალთ და დავამთავრებთ, მოვდივართ, უმოკლეს ვადაში დავამთავრებთ... მინდა ვისაუბრო იმ საკითხზე, თუ რატომ ვერ მოხდება ეს ყოველივე. რატომაა ეს ფრაზები ცარიელი და არაფრისმთქმელი.
რევოლუციურ სიტუაციას რამენიმე მნიშვნელოვანი და აუცილებელი ნიშანი აქვს, რომ ის წარმატებით გასნხორციელდეს.
1. ხალხის კრიტიკული მასის უკმაყოფილება
2. ხელისუფლების შიგნით განხეთქილება
3. ძალოვან სტრუქტურებში განხეთქილება და მიმხრობა
4. საგარეო მხარდაჭერა
ვისაუბროთ თითოეულ მათგანზე.
1. ხალხში უკმაყოფილება არის, თუმცა არა კრიტიკული მასის უკმაყოფილება. ბევრი მიზეზია, რის გამოც ადამიანი უარს იტყვის მონაწილეობა მიიღოს სახელმწიფო გადატრიალებაში. უმთავრესი ამ მიზეზთაგანი არის ძალიან ცუდი გამოცდილება 1991-1992წწ. ბევრი ვალდებულებები, ფინანსური ინსტიტუტების მიმართ, და მისი გასტუმრება დამოკიდებულია შემოსავლებზე, რომელიც არეულობის ნიადაგზე შესაძლოა აღარ იყოს, ხოლო საბანკო ვალდებულებები არ მოითმენს მის გაუსტუმრებლობას. გზავნილი, რომელიც მათ გაანთავისუფლებს ამ ვალდებულებისგან ტყუილი და ბლეფია. ეს ყველამ იცის. ასევე არის კრიმინალის ზრდის შიში, რომელიც მსგავს სიტუაციებს ახლავს თან. აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ 1991-1992წ. გადატრიალების ერთერთი მთავარი მოტივაცია ქონების პირველადი დაგროვება იყო, რაც დღეს არ არსებობს. დღეს მთავარი მოტივაცია ამ ქონების შენარჩუნება და განვითარებაა. მიუხედავად იმისა, რომ ხალხში უკმაყოფილებაა, ეს არ არის ის კრიტიკული მასა, რომელიც მსგავსი რევოლუციისთვის საკმარისია. ასევე ამაში მოიაზრება ისიც რომ მიუხედავად ოპოზიციურად განწყობილი საზოგადოებისა, დღევანდელ ოპოზიციურ პოლიტიკურ ველზე ძნელია დაინახო ისეთი პოლიტიკური ძალა, რომელსაც რაიმე მომავლის პერსპექტივებზე აქვს გათვლილი თავისი მოღვაწეობა. ასევე დიდა ოპოზიციის მიმართ უნდობლობა მათ მიერ წინა მარცხებისა გამო. კიდევ არის ბევრი მიზეზი რის გამოც ეს გამოსვლა არ განხორციელდება.
2. ხელისუფლების შიგნით განხეთქილება, ერთერთი უმნიშვნელოვანესი ფაქტორია რევოლუციისათვის. ეს ნიშანი დღეს საქართველოს პოლიტიკურ ველზე არ არსებობს. ხელისუფლება მონოლითურია და მისი გახლეჩა მოკლე დროში წარმოუდგენელია. დროის პერსპექტივაში შესაძლოა მოხდეს ხელისუფლების გახლეჩა, მაგრამ ეს მოხდება ორგანიზებულად და კონტროლირებულად. სხვათა შორის უნდა აღინიშნოს, რომ ხელისუფლებამ წინასწარ მოახდინა სახელმწიფო საბოტაჟის შეუძლებლობის პრევენცირება და დღეს მას ეს საფრთხე არ ემუქრება. ასევე შეიძლება საუბარი მმართველი პარტიის სტრუქტურაზე, რომელიც ისეა მოწყობილი, რომ არ იძლევა საშუალებას დაიყოს ფრაქციებად. 2 ასეთი მცდელობა ერთი ოქრუაშვილის და მეორე ბურჯანაძის კრახით დასრულდა. ორივე გაძევებულ იქნენ პარტიიდან. ამიტომ თავად მმართველი პარტიის გახლეჩის შესაძლებლობა ნულის ტოლია.
3. რა თქმა უნდა არ არსებობს ძალოვანი სტრუქტურების გახლეჩის შესაძლებლობაც. სახელმწიფოს ყველა ზომა აქვს მიღებული, რომ ეს არ დაუშვას. შესაბამისად რევოლუციის უმნიშვნელოვანესი ბერკეტი, არ არსებობს. ეს ფაქტორიც გამორიცხულია. ასევე მაქსიმალურად გაკონტროლებულია იარაღის არალეგალურად შემოტანის გზები. თვითნაკეთი მოლოტოვის კოქტეილების იმედზე ბარეორი დაიღუპავს თავს.
4. რაც შეეხება საგარეო მხარდაჭერას, პოლიტიკური პარტიები ცდილობენ ეს მოიპოვონ რუსეთის მხრიდან. არაერთი მათი მივლინება იქნა დაგეგმილი მოსკოვში. არაერთი საზღვარგარეთული შეხვედრა მოხდა რუსე ფსბ-ს რეზიდენტებთან, თუმცა რუსეთის დახმარება შესაძლოა შემოიფარგლოს რევოლუციამდე ფულით და დაფინანსებით, რითაც მოეწყობა მხარდაჭერილი ოპო პარტიის სტრუქტურული ერთეულები მთელ საქართველოში, ხოლო რევოლუციის შემდეგ საგარეო მხარდაჭერით. რაც შეეხება რუსეთის პირდაპირ ინტერვენციას ე.წ. რევოლუციონერების მხარდასაჭერად ნაკლებ სავარაუდოა, ვინაიდან დასავლეთი აქ მსგავს რევოლუციას არ დაუჭერს მხარს, ხოლო რუსეთს არ აქვს იმის შესაძლებლობა, რომ მოახდინოს პირდაპირი ინტერვენცია. ეს მან 2008წ. ვერ შეძლო და შანსიც გაუშვა.
დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, რომ დაანონსებული რევოლუციები არის მარგინალური ჯგუფების კიდევ ერთი გაფართხალება. მათი ყველაზე დიდი მიღწევა 2009წ. იყო. ამის შემდეგ სულ დაღმართია. ჩემი აზრით საქართველოს ევოლუციურ განვითარებას დღეს ალტერნატივა არა აქვს.
ირაკლი მარგველაშვილი
07.05.2011წ.

Thursday 7 April 2011

ახლო აღმოსავლეთის კრიზისი

ნაწილი მეორე

შესაძლოა ბევრისთვის გასაკვირი იყოს ის ფაქტი, რომ ახლო აღმოსავლეთში და კერძოდ ლიბიაში მიმდინარე პროცესებში საფრანგეთის პოზიცია წამყვანი იყო. შესაბამისად მისი ინიციატივით დაიწყო პრაქტიკულად სამხედრო მოქმედებები კადაფის რეჟიმის წინააღმდეგ. ეხლა სამხედრო ოპერაციის ხელმძღვანელობა მთლიანად ნატოს სარდლობამ ჩაიბარა, რაც სწორედ იმის გამოვლინებაა, რომ ნატოს ახალ მსოფლიო წესრიგში უმნიშვნელოვანესი როლი აკისრია.





მიუხედავად იმისა, რომ სარკოზის ამის დიდი სურვილი არ ჰქონდა მისი გართულებულკი შიდა პოლიტიკური სიტუაციების ფონზე ის იძულებულიმ იყო ამ ყველაფერს სათავეში ჩადგომოდა. ძველ გეოპოლიტიკურ წესრიგში საფრანგეთი იყო ის ქვეყანა, რომელიც ახლო აღმოსავლეთის სახელმწიფოებში დომინირებდა, ესაა ალჟირი, ბურკინა ფასო, ლიბია, ტუნისი... შესაბამისად ლიბიაში წარმოქმნილი კრიზისის დაძლევის პირველი პირი სწორედ საფრანგეთი უნდა ყოფილიყო. საინტერესოა ზოგადად ამ რეჟიმების წარმოშობა. მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, გამარჯვებული საბჭოთა კავშირის ყელყელაობის ხანა დადგა. ამას მოწმობს ლათინურ ამერიკაში განხორციელებული კომუნისტური რეჟიმების ექსპორტი, კუბაში და დროებით ჩილეში.

ასევე ახლო აღმოსავლეთში საკმაო საშიშროება იყო, რომ მომხდარიყო კომუნისტური რეჟიმების ექსპორტი. რითაც დასავლეთი საშინელ სიტუაციაში აღმოჩნდებოდა და მთელი ახლო აღმოსავლეთის რესურსების (პოლიტიკური და ეკონომიკური) კონტროლს საბჭოთა კავშირი შეძლებდა. სწორედ ამისგან თავდასაცავად მოხდა ისეთი რეჟიმების მხარდაჭერა, როგორიცაა ლიბიის რეჟიმი, ასევე ტუნისის და ეგვიპტის რეჟიმი, ხოლო სამხრეთ ამერიკაში იყო ჩილეს რეჟიმი.

შესაბამისად მოხდა ამ რეჟიმების შენარჩუნება. ამით შენარჩუნებულ იქნა მეორე მსოფლიო ომის შემდგომი გეოპოლიტიკური წესრიგი, რის დარღვევაზეც რუსეთი უარს არ იტყოდა და ეს მისმა მეორე მსოფლიო ომის შემდეგომმა ქმედებებმა გამოაჩინა. მიუხედავად ამისა რუსეთმა პოსტ-ფაქტუმ სიტუაციის გამოყენებით მაინც შეძლო ახლო აღმოსავლეთში მისდამი საკმაოდ ლოიალურად განეწყო ეს დიქტატორული რეჟიმები. ორი მიმართულება მუშაობდა, იარაღით ვაჭრობა და გეოპოლიტიკური კავშირების აღდგენა, რიუსი მაგალითია სირია. ჩვენი წერილის პირველ ნაწილში ამ საკითხზე ვისაუბრეთ, რომ სირია თანახმა იყო რუსეთისთვის დაეთმო თავისი პორტები სადაც შავი ზღვის ფლოტის განათავსებდა 2017 წ. იმ შემთხვევაში თუ ის სევასტოპოლს დასტოვებდა.

როგორც წინა წერილში ავღნიშნეთ ამ დომინოს პრინციპით შეცვლილი და შესაცვლელი რეჟიმების პარადიგმაში ახალი გეოპოლიტიკური წესრიგის ნიშნები იკვეთება და საბოლოოდ დასასრულს მიაღწევს, როდესაც საკითხი ირანსაც შეეხება. თუმცა არანაკლები თემაა ახლო აღმოსავლეთი, სადაც პრაქტიკულად უამრავი ინტერესია გადაჯაჭვული. ისრაელის, დასავლეთის, რუსეთის. წინა წერილში ჩვენ ვისაუბრეთ ამ საკითხის გეოპოლიტიკურ მნიშვნელობაზე, მაგრამ ასევე საინტერესოა საკითხის ეკონომიკური კუთხე. რას წარმოადგენს ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნები? ეს არის ოპეკის ძირითადი სახელმწიფოები, რომლევბიც განსაზღვრავენ მსოფლიო ენერგეტიკულ ფასებს. შეიძლება ითქვას ამერიკის მიერ ნავთობზე ფასების კონტროლი უკვე ნაკლებად ეფექტურად ხერხდება. ამ მხრივ საინტერესოა არა მხოლოდ ნავთობის ექსპორტი და მისი ფასები, არამედ ალტერნატიული ენერგო რესურსები, უფრო სწორად ენერგო ნოუ-ჰაუ, რომელის განვითარების საშუალება ასეთი მონოპოლისტური ფასების გამო ნავთობზე გაქანება არ ეძლევა. შესაბამისად ეს ქვეყნები, რომლებიც მსოფლიო ეკონომიკაზე უზარმაზარ მანიპულაციების საშუალება გააჩნიათ, ყოველნაირად ბლოკავენ ახალი ენერგო ნოუ-ჰაუს მასიურ ექსპორტს მსოფლიოში. შესაბამისად კონტროლიდან გამოვიდნენ და უკვე საკმაო საფრთხეს წარმოადგენენ მსოფლიო ეკონომიკისთვის. სხვათა შორის ახალ ენერგო ტექნოლოგიების განვითარებაზე განცხადება ამერიკის პრეზიდენტმა ბარაკ ობამამ გააკეთა, რომ ამერიკა უახლოეს წლებში საგრძნობლად შეამცირებს ნავთობის მოხმარებას, რომელიც ფასებს ნავთობზე 20 დოლარის ფარგლებამდე დაწევს და ეს მოხდება ახალი ენერგო წყაროების და პროექტების დანერგვის ხარჯზე.

იმის ფონზე, რომ მეორე მსოფლიო ომის შემდეგომი პარადიგმის რღვევა უკვე გადამწყვეტ ფაზაშია შესული, ასეთი რეჟიმების მიერ მსოფლიო ეკონომიკაში მანიპულირებით სერიოზული პრობლემები იქმნება გეოპოლიტიკური წესრიგის თვალსაზრისით.

ახალი გეოპოლიტიკური წესრიგის და ძველი გეოპოლიტიკური პარადიგმის კლასიკური შეჯახება იყო რუსეთ-საქართველოს 2008წ. ომი. როგორც ცნობილია მაშინ, საუბარი იყო ერთის მხრივ იმაზე, რომ რუსეთი ცდილობდა ძველი გეოპოლიტიკური წესების განახლებას, ხოლო დასავლეთი სასტიკი წინააღმდეგი იყო ამისი და სწორედ ეს არის ის ოქროს შუალედი, რაშიც საქართველოს დამოუკიდებლობა უნდა გაიზარდოს და იქნეს განმტკიცებული. ვინაიდან კავკასია ახალი მსოფლიო წესრიგის ნაწილია და ძალიან ნუ დავაკნინებთ ამაში ჩვენს წვლილს, ეს საქართველოს პოზიციამაც განსაზღვრა.

გამომდინარე აქედან, საბოლოო ჯამში სახეზე გვაქვს ახლო აღმოსავლეთში ძველი გეოპოლიტიკური პარადიგმის რღვევა და ახლიც ჩამოყალიბება, რომელიც მოიცავს რამდენიმე საკითხს:

რა თქმა უნდა რუსეთი ამის წინააღმდეგია და შესაბამის განცხადებები ვრცელდება, ვინაიდან რუსეთის შესაძლებლობები ახალი ტექნოლოგიების და ნავთობის ექსპორტის გარეშე ბიუჯეტის შევსების სააკითხში საკმაოდ მწირია. ასევე სუსტდება მისი გეოპოლიტიკური ინტერესები და შანსი იმისი, რომ ის მსოფლიო დერჟავა გახდება. რუსეთიც იძულებული გახდება მოახდინოის ახალი თამნაშის წესებით თამაში, რაც მის მიზნებში არ შედის, თუმცა გაეროს რეზოლუციას, რომელიც ლიბიის საკითხს ეხებოდა ბლოკირება არ მოახდინა. ამაზეც ვისაუბრეთ წინა წერილში.

აქვე მინდა გამოვეხმაურო იმ ქართული პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლებს, რომლებსაც ელანდებათ ეგვიპტე და ლიბია საქართველოში და რევოლუციწებზე აკეთებენ აქცენტებს. ახლო აღმოსავლეთის რევოლუციამდე განხორციელდა ეს პროცესი საქართველოში და უკვე ახალი გეოპოლიტიკური წესრიგის ნაწილი ვართ. შესაბამისად ჩვენი ადგილი გაგვაჩნია ამ ყოველივეში და ამ ადგილის მოპოვება ქვეყანას საკმაოდ დიდი სისხლის ფასად დაუჯდა. თუ ეს გაცნობიერებული არ არის მაშინ ძნელია პოლიტიკოსობა დააბრალო ასეთი პირებს. ამიტომ ნურავის გაუკვირდება, რომ აღინიშნოს, ნებისმიერი რევოლუცია ეხლა საქართველოში მხოლოდ რუსული იდეების ექსპორტი იქნება.

აქვე მინდა ავღნიშნო, ნუ ავურევთ ამ ყველაფერს იმაში, რომ ხელისუფლება ვაკრიტიკოთ. ხელისუფლებას უნდა მოვსთხოვოთ განამტკიცოს საქართველოს ადგილი ახალ გეოპოლიტიკურ რეალობაში, რაც გულისხმობს დემოკრატიული ინსტიტუტების განმტკიცებას, საარჩევნო გარემოს შეცვლას, ადამიანის უფლებების განუხრელ დაცვას და მეგობარი სახელმწიფოების რეკომენდაციების გათვალისწინებას.

ირაკლი მარგველაშვილი

04.04.2011

სახელმწიფო, როგორც არქიტექტურული ნაწარმოები

სახელმწიფოსა და არქიტექტურის ცნება საკმაოდ მჭიდროდ უკავშირდება ერთმანეთს. შესაძლოა ითქვას ერთ პარადიგმაში მოიაზრება. ამიტომ გვსურს ვისაუბროთ სახელმწიფოზე, როგორც არქიტეტურულ ნაწარმოებზე. როდესაც ვამბობთ პარადიგმას ვგულისხმობთ იმ ონტოლოგიურ მეთოდოლოგიებს, რომელიც სახელმწიფოს, როგორც არქიტექტურული ნაწარმოების სიცოცხლის უნარიანობას უზრუნველყოფს. მის წარსულსა და მომავალს განსაზღვრავს. ეს სახელმწიფოსა და არქიტექტურის დამახასიათებელი ნიშნებია, რომლის გათვალისწინების გარეშეც სახელმწიფო მმართველსაც და არქიტექტორსაც გაუჭირდება მიიღოს ის შედეგი, რომელიც ჩაფიქრებული აქვს.

განსაკუთრებით ძალუმად ჩნდება ეს საკითხები, ჩვენნაირი სახელმწიფოს მშენებლობაში. სადაც ბუნდოვანია ნონკონფორმისტული და სამოქალაქო საზოგადოებისათვის დამახასიათებელი აქტივობები, რომელიც ახალი სახელმწიფო არქიტექტურის საფუძველი უნდა გახდეს. მცდელობა იმისა, რომ ამ აქტივობების, ამ ჩართულობის გარეშე რაიმე გამოვა შეცდომაა. სახელმწიფოც და არქიტეტურული ნაწარმოები სწორედ ერთნაირი დაგეგმარებით სრულდება. მათ ერთიდაიგივე ონტოლოგიური მისწრაფებები გააჩნიათ. ორთავეს გააჩნია ჩანაფიქრის, ინტერიერის, ექსტერიერის გეგმარების მეთოდოლოგიები. თუ არქიტექტურული ნაწარმოების სიცოცხლისუნარიანობა დამოკიდებულია მისი ინტერიერში და ესტერიერში ჰარმონიულ გეგმარებაში, სახელმწიფოს სიცოცხლისუნარიანობა დამოკიდებულია გეოსტრატეგიულ არქიტექტურულ სხეულში დამკვიდრებაზე. რამდენად სწრაფად მოახერხებს სახელმწიფო ეს გააკეთოს, მით უფრო მეტადაა მისი წარმატების შანსი. რამდენად უფრო ჯიუტი იქნება სახელმწიფო ამისკენ ისწრაფვოს მით უფრო დიდია წარმატების შანსი.

სწორედ აქ იბადება, როგორც სახელმწიფოს, ასევე არქიტექტურის ენა. რას საუბრობს ეს ენა? არ შეიძლება ამ საკითხზე მსჯელობა, თუ არ გავიაზრებთ ერთ მარტივ რამეს. უნდა ვიცოდეთ როგორ სახელმწიფოს, ვაშენებთ. უნდა ვიცოდეთ სად ვაშენებთ, როგორ მოხვდება ეს ყველაფერი ზოგად არქიტეტურულ ბადეში, რომელიც არსებობს და რომლის ნაწილიც უნდა გახდეს სახელმწიფო, როგორც არქიტექტურული ნაწარმოები.

შესაძლოა ეს საკმაოდ მარტივი კითხვაა, მაგრამ უმნიშვნელოვანესი. სახელმწოფომ უნდა მოახერხოს იმ ენაზე საუბარი, რომელზეც მსოფლიო გეოპოლიტიკური არქიტექტურა საუბრობს. რამდენად შეძლო ეს საქართველოს სახელმწიფომ. შესაძლოა ითქვას რომ მეტნაკლებად შეძლო. ამ ენაზე საუბარი გულისხმობს, როგორც საგარეო ასევე საშინაო პოლიტიური არქიტექტურის შესაბამისობას ზოგად გეოპოლიტიკურ ბადესთან. დღეს შიდაპოლიტიკურ კონსტრუქციებზე ვისაუბრებთ. საკმაო წარუმატებლობაა საშინაო პოლიტიკურ კონსტრუქციებში. ვეცდები გადმოვცე ის, მიზეზები რომელიც ამ წარუმატებლობას განსაზღვრავს.

ჩემი აზრით ეს არის ასაშენებელი არქიტექტურის წინასწარ გაპიარება ზედმეტად, რომელიც არ იძლევა იმ ეფექტს, რომელსაც მავანი ფიქრობს. დიდად განსხვავდება ერთმანეთისგან აქრიტექტურული მაკეტი და რეალური წინაღობები, რომელიც ამ მაკეტის აშენების დროს დადგება. შესაბამისად აქრიტეტურული მაკეტი არ ემთხვევა რეალურ შენობას. რაც შესაბამისად იწვევს საკმაოდ ნეგატიურ მოვლენებს.


მაგალითის სახით საკმაოდ საინტერესოა 100 საავადმყოფოს მაგალითი, რომლის გაპიარება 2008წ. დასაწყისში მოხდა და ჯანდაცვის სისტემის რეფორმირების ქვაკუთხედი უნდა გამხდარიყო. თუმცა რიგმა ბუნებრივმა გარემოებებმა პროცესი შეაჩერა, რამაც თავად ეს უმნიშვნელოვანესი თემა ირონიად აქცია. მიუხედავად იმისა, რომ დღეს საკმაოდ სერიოზულად მიმდინარეობს ეს პროექტი თემა ირონიულია, ვინაიდან აბსოლუტურად დარღვეული იყო გაპიარებულ არქიტეტურულ მაკეტსა და შექმნილ რეალობას შორის ბალანსი. რამაც თემის ირონიულ საკითხად ქცევა გამოიწვია. მიუხედავად იმისა, რომ იმ 100 საავადმყოფოს, ყველა არაირონიულად მიმართავს როდესაც ექსპლუატაციაში შევა.

ბევრი ასეთი თემის მაგალითად მოყვანა შეიძლება, ასევე შესაძლოა გავიხსენოთ თბილისი, გომბორი, თელავის გზა, რომლის უმნიშვნელოვანესი დანიშნულება გადაფარა პრ კომპანიამ და რეალურად ირონიის სფეროდ აქცია, ვინაიდან ორ თუ სამ მონაკვეთზე დაიძრა გრუნტი და გზა ჩავარდა, მიუხედავად იმისა, რომ გზა 80 კმ-ია ეს რამდენიმე მონაკვეთი საკმარისია იმისათვის, რომ თემა ირონიად იქცეს. აქაც დარღვეულია ბალანსი პრ კომპანიასა და რეალურ არქიტეტურულ ნაწარმოებს შორის.

აუცილებლად უნდა მოვიყვანოთ განათლების რეფორმის მაგალითი. რამდენიმეწლიანი რეფორმა უცებ გახდა ცუდი, გარდა ერთიანი ეროვნული გამოცდებისა და დაიწყო ახალი რეფორმა საშუალო განათლების კუთხით. აქაც სიჩქარე და სწრაფი ეფექტის მიღება გამოიწვევს საკმაოდ ცუდ შედეგებს. თავი რომ დავანებოთ იმას, რომ დღევანდელმა მე-12 კლასელებმა საშინელი განათლების პერიოდი გაიარეს, 2003 წლამდე, ხოლო შემდეგ 3 წლიანმა რეფორმამ თურმე ცუდად ჩაიარა, ვის მოეკითხება ამაზე პასუხი? რატომ უნდა აგონ ამაზე პასუხი ბავშვებმა, რომლებმაც 12 წელიწადი სრულ აბსურდში გაატარეს, ან რატომ ითხოვს სახელმწიფო იმ მოსავალს, რომელზეც არ უზრუნია და არ დაუთესავს. აქ საუბარი არ გვაქვს როგორია ეს რეფორმა, კარგია თუ ცუდი. ჩემის აზრით კარგია, მაგრამ ამ მეთოდოლოგიის გამოცდას ერთი წელი არ ეყოფა. მინიმუმ 3 წელი მაინც უნდა და შესაბამისად შედეგებიც იქნება ადეკვატური. შორს ვართ იმ აზრისგან, რომ საუნივერსიტეტო განათლება მარტივად მოსაპოვებელი იყოს. რთული უნდა იყოს, მითუმეტეს ჩვენნაირ ქვეყანაში, სადაც შესაძლოა გარკვეულ დარგებში რამდენიმე წელიწადში ელემენტარული სპეციალისტიც კი გაქრეს. რისი ბრალია ეს? ისევ პრ კამპანიასა და არქიტეტურულ ნაწარმოებს შორის უბალანსობით.







ასეთი მაგალითებთ სავსეა ჩვენი სახელმწიფოს არქიტეტურული ბადე, თუმცა შეგვიძლია შევადაროთ ეს მაგალითები სხვა მაგალითებს, სადაც დაცული იყო ბალანსი პრ კამპანიასა და ჩატარებულ რეფორმას შორის. ასეთი არის იუსტიციის დაწესებულებების რეფორმა, რომელმაც ისე მიაღწია თავის კეთილშობილურ მიზნებს, რომ ეს თემა იქცა საერთო მოწონების თემად, როგორიცაა მაგალითად საჯარო რეესტრის და სამოქალაქო რეესტრის ინსტიტუტები. ასევე პოლიციის შიდა რეფორმა, რომელიც გულისხმობდა ბევრ სფეროს, კერძოდ ბაზების შექმნას, პოლიციის თანამედროვე ტექნოლოგიებით აღჭურვას, რომელსაც შეუძლია ჩვენი სტილის ქვეყანაში კრიმინალის მინიმუმამდე დაყვანა.







არ შეიძლება არ აღინიშნოს საშინლად მტკივნეული პროცესი, რომელიც ახალი გადამხდელის Seqmnas ემსახურებოდა. სახელმწიფოს ეს კეთილშობილური ჩანაფიქრი, პრატიკულად მისი, როგორც ბიზნესის დატერორების მექანიზმად იქცა, რომელმაც დასაბამი ბევრ ფანტაზიასაც დაუდო. ამ ქმედებებმა გამოიწვია დიდი გაღიზიანება საზოგადოებაში. აქაც მოხდა ძალის გადაჭარბება და პრატიკულად კომუნიკაციის შეწყვეტა სახელმწიფოსა და საზოგადოებას შორის. ამ ყოველივემ სამართლიანობასა და კანონიერებას შორის დიდი ბზარი გააჩინა, რაც საკმაოდ მტკივნეულია. მისი დაკარგვა მარტივია, ხოლო აღდგენა ძნელი.







ელემენტარული მარტივი მეთოდით შესაძლებელი იყო ამ საკითხების დარეგულირება, თუ კანონი გაითვალისწინებდა გადასახადის გადამხდელის ერთჯერად გაფრთხილებას ადმინისტრაციულ დარღვევაზე, რაზედაც გაფორმდებოდა გაფრთხილების ოქმი. ეს შექმნიდა სახელმწიფოს მორალურ უპირატესობას ურჩი გადამხდელის წინაშე. რაც იქნებოდა როგორც რეფორმისთვის უკეთესი, ასევე მისი შედეგები იქნებოდა გაცილებით ეფექტური და ეს არ გააჩნედა უნდობლობას ბიზნესსა და სახელმწიფოს შორის, რაზედაც ეხლა საკმაოდ ბევრს მუშაობენ რომ აღმოფხვრან, რომელსაც ვფიქრობ ფინანსური ამინისტიაც არ უშველის.

ეს მაგალითები მოვიყვანეთ იმისათვის, რომ ნათელი გავხადოთ რამდენად დაცული უნდა იყოს სახელმწიფოს, როგორც არქიტეტურული ნაწარმოების ადგილი და როლი ინტერიერსა თუ ექსტერიერში. რამდენად ფრთხილად უნდა განხორციელდეს მტკივნეული რეფორმა, რომელიც საბოლოო ჯამში ქვეყნის ზოგადსაკაცობრიო გეოპოლიტიკურ არქიტეტურაში მოხვედრას ემსახურება. რომელიც გულისხმობს საკაცობრიო ენაზე საუბარს და ქვეყნის სიცოცხლის უნარიაონობასთან პირდაპირპროპორციულია. ამაზე მოგვიანებით დაწვრილებით ვისაუბრებთ.



ირაკლი მარგველაშვილი



07.04.2011წ.

Tuesday 22 March 2011

ახლო აღმოსავლეთის კრიზისი, ნაწილი პირველი

შესაძლოა ითქვას მყარად ჩამოყალიბდა აზრი, რომ ახლო აღმოსავლეთის კრიზისი ნავთობის საკითხს ეხება და სხვას არაფერს. დასავლეთის ქვეყნები მხოლოდ ნავთობის საკითხით არიან შეწუხებული და ამიტომ მიადგნენ ლიბიას. მიუხედავად იმისა, რომ ამ ყველაფერში არის სიმართლის მარცვალი, არ ვფიქრობ რომ მთელი ახლო აღმოსავლეთის კრიზისი, რომელიც ტუნისის კრიზისიდან დაიწყო მხოლოდ ნავთობს ეხებოდეს. ამ ყოველივემ მოიცვა მთელი ახლო აღმოსავლეთის არაბული ქვეყნები და ჩრდილო აფრიკის ქვეყნები, სადაც ნავთობი არ არის. არ ვფიქრობ, რომ ეს ქვეყნები დასავლეთის ყურადღების მიღმა დარჩება, ვინაიდან საკითხი მთელს რეგიონს ეხება და ამ უმნიშვნელოვანესი რეგიონის სტაბილურობა იგივე ნავთობის ფასებზე ძალიან მოქმედებს. საინტერესოა რა საკითხები შესაძლოა იყოს დასავლეთის მოტივაციაში ჩაერიოს სამხედრო ძალით ვთქვათ ლიბიის საკითხში, ხოლო პოლიტიკური აქტიურობით დანარჩენი ქვეყნების საკითხში.

ამ ყოველივეს პასუხისთვის აუცილებელია მოვახდინოთ იმ ტენდენციების გააზრება, რომელიც ამ საკითხებისადმი სხვადასხვა ქვეყნებს აქვთ. შეიძლება ითქვას, რომ მსოფლიო ერთიანია და გაერომაც შესაბამისი რეზოლუცია მიიღო, რომ შეჩერებულიყო კადაფის აგრესია ლიბიელ ხალხზე. როდესაც დასავლეთის ქვეყნებმა და ნატომ შესაბამისი ზომების მიღება დაიწყო იმ სახელმწიფოებმა და სახელმწიფოთაშორისმა კავშირებმა ,რომლებიც ითხოვდნენ კადაფის აგრესდიის შეჩერებას, ასევე რუსეთის პრემიერმა დასავლეთის და ნატოს ქმედებები გააკრიტიკეს. რის გამო გააკრიტიკეს? აქ რამდენიმე მიმართულება შესაძლოა იყოს, ასევე იმ პრეცენდენტისადმი შიში, რომელიც ლიბიაში მიმდინარეობს.

ვერ გამოვრიცხავთ რუსეთის სურვილს, გაგრძელებულიყო ლიბიაში ის დაპირისპირება რაც არსებობდა ქვეყნის შიგნით. ეს დაპირისპირება და არასტაბილურობა ნავთობის ფასების ზრდას იწვევდა მსოფლიო ბაზარზე, რითაც რუსეთიც საკმაოდ სარგებლობდა. უნდა აღინიშნოს ის, რომ ვლ. პუტინის და სერგეი ლავროვის განცხადებები, არ ემთხვევა რუსეთის პრეზიდენტის განცხადებებს.

პუტინის მიერ გამოთქმული კრიტიკა ლიბიაში მიმდინარე დასავლეთის სამხედრო ოპერაციისადმი და მედვედევის პასუხი, მიუთითებს იმას, რომ გაეროს რეზოლუციის მიღების დროს რუსეთის პოლიტისტებლიშმენტში ამ საკითხზე სხვადასხვა მოსაზრებები არსებობდა, რომელიც არ გახმაურდა. სავარაუდოდ პუტინის ფრთა მოითხოვდა გაეროს რეზოლუციის დაბლოკვას, ხოლო მედვედევის ფრთამ უარი განაცხადა მის ბლოკირებაზე, რამაც საბოლოოდ გაიმარჯვა. თუმცა ეს უთანხმოება პოსტფაქტუმ მაინც გაჟღერდა.

პუტინის წინააღმდეგობა ბევრი რამითაა მოტივირებული. მისი სურვილი მოეხდინა სსრკ-ს გეოპოლიტიური რეანიმაცია რა თქმა უნდა გულისხმობდა ახლო აღმოსავლეთში იმ სიტუაციის არსებობას, რომელიც ამ ზოგად კრიზისამდე იყო. ამ რეგიონში არის ქვეყნები, რომლებიც რუსეთის კეთილგანწყობით სარგებლობენ. ერთიერთი ასეთი ქვეყანა არის სირია, სადაც ასევე საპროტესტო მოძრაობაა არსებული რეჟიმის წინააღმდეგ. სირია უშუალოდ ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროზე მდებარეობს და რუსეთის ფლოტიც ხშირად სტუმრობდა სირიის ნავსადგურებს.

2008წ. რუსეთ საქართველოს აგვისტოს ომის შემდეგ, როდესაც რუსეთმა წარმოიდგინა რომ ცხინვალის დაკავებით მან მიინიჭა იმხელა გეოპოლიტიკური მნიშვნელობა, რაც ბერლინის აღებას უდრიდა 1945წ. რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრო აცხადებდა, რომ 2017 წლისათვის, თუ უკრაინიდან გამოვიდოდა შავი ზღვის ფლოტი ის სირიის პორტებში დაიდებდა ბინას. ანუ სირიის პორტებს აიღებდნენ იჯარით, რისთვისაც სირიის მთავრობაც მზად იყო. ამ განცხადებაში სწორედ პუტინის სურვილები იკვეთებოდა. ხმელთაშუა ზღვაზე რუსეთის საზღვაო ფლოტის არსებობა ევროკავშირის ქვეყნებისათვის ვერ იქნებოდა საინტერესო. ამიტომ ამ მართვადი ახლო აღმოსავლეთის კრიზისის წარმოშობა არ უკავშირდება მხოლოდ ნავთობთან დაკავშირებულ საკითხებს.

მიუხედავად იმისა, რომ ახლო აღმოსავლეთში მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ უამრავი სამხედრო დაპირისპირება და კრიზისი იყო, უნდა აღინიშნოს, რომ 2011 წლის ახლო აღმოსავლეთის კრიზისამდე ამ რეგიონში გეოპოლიტიკურად მეორე მსოფლი ომის შემდგომი გეოპოლიტიკური პარადიგმა მოქმედებდა. რაც შეეხება მეორე მსოფლი ომის შედეგებს და მის შემდეგ ჩამოყალიბებულ გეოპოლიტიკურ პარადიგმას, წამყვან სახელმწიფოებად სსრკ (იგივე რუსეთი) და აშშ მოიაზრებოდა. ამ პარადიგმის ნარჩენები ინერციით დღემდე გრძელდებოდა, მიუხედავად სსრკ-ს იურიდიული დემონტაჟისა და ბევრი რამის შეცვლისა. ინერციით რომ გრძელდებოდა და სურვილიც დიდი იყო, ამის გაგრძელების, ეს 2008წ. აგვისტოს ომმაც დაადასტურა და ვლ.პუტინის ფორმულა სსრკ-ს დანგრევა დიდი გეოპოლიტიური კატასტროფის შესახებ მოქმედებაში მოვიდა.

მეორე მსოფლიო ომის შემდგომი გეოპოლიტიკის პარადიგმის რღვევაში რამდენიმე ეტაპი იყო. ეს იყო აღმოსავლეთ ევროპის საკითხი, ბალტიისპირეთის საკითხი, ბალკანეთის საკითხი, რომლებიც დასრულებულია. პოსტსაბჭოთა სივრცეში ამ პარადიგმის დასრულების საკითხი ეხება კავკასიას, კონკრეტულად საქართველო-აზერბაიჯანს. ამ კონტექსტში ახლო აღმოსავლეთში მიმდინარე კრიზისიც და მასში დასავლეთის ჩარევაც გულისხმობს სწორედ მეორე მსოფლიო ომის შემდგომი გეოპოლიტიკური პარადიგმის რღვევას, ვინაიდან ის რეჟიმები, რომელთა დემონტაჟიც ეხლა, ამ კრიზისის დროს მიმდინარეობს სათავეს სწორედ მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ გეოპოლიტიურ რეალობაში იღებდა. შესაბამისად მათი დემონტაჟი ნიშნავს იმ გეოპოლიტიკური პარადიგმის, კერძოდ ახლო აღმოსავლეთის ნაწილის რღვევას. ამიტომ ცალსახად თქმა იმისი, რომ ყველაფერი ხდება ნავთობის გამო სწორი არ არის. ნავთობი გეოპოლიტიკური განლაგების მნიშვნელოვანი ერთეულია ეკონომიკური კუთხით, მაგრამ არანაკლებ მნიშვნელოვანია პოლიტიური კუთხე ამ ყველაფრის. აქ შედის იარაღით ვაჭრობის, გავლენის სფეროების, საზღვაო ფლოტების განლაგების საკითხები, რაც გეოპოლიტიური განლაგების უმნიშვნელოვანესი ფაქტორებია.

დასკვნა აქედან, ჩვენ მომსწრენი ვართ ახალი წესრიგის ფარგლებში ახალი გეოპოლიტიკური პარადიგმის ჩამოყალიბებისა, რომელიც სსრკ-ს დაშლის შემდეგ მიმდინარეობს, მაგრამ მას ჯერ სრულყოფილი სახე არა აქვს, როგორიც ეს მიეცა მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ. საქართველოს საკითხიც სწორედ ამ ახალ გეოპოლიტიკურ პარადიგმაში მოიაზრება. სწორედ ეს არის ჩვენი თავდაცვის ყველაზე დიდი ბერკეტი. თუ 2008წ. რუსეთმა ყოველგვარი საერთაშორისო სანქციის გარეშე მოინდომა მიეთვისებინა რაღაც გეოპოლიტიკური ტერიტორია საქართველოს სახით, დღეს ის იძულებულია, მისთვის არცთუ სასიამოვნო ფაქტზე თანხმობა მისცეს დასავლეთს და არ გამოიყენოს ვეტოს უფლება გაეროს უშიშროების საბჭოზე. მითუმეტეს, როგორც ავღნიშნეთ, რუსეთში ამ საკითხე ერთი აზრი არ არსებობდა. ამ არაერთგავროვანი დამოკიდებულებიდან ჩანს, რომ რუსეთისათვის არაფერი დაუთმიათ ამ ყველაფრის სანაცვლოდ, წინააღმდეგ შემთხვევაში რეაქციები და განცხადებებიც სხვანაირი იქნებოდა. ის ფაქტი, რომ რუსეთი იძულებულია მიიღოს დასავლური თამაშის წესები, იმ ფონზე, რომ რუსეთის პოლიტისტებლიშმენტში ამაზე სხვადასხვა მოსაზრებებია ბევრ რამეზე მეტყველებს. დასავლური თამაშის წესების მიღება კარგი პრეცენდენტია, ვინაიდან დასავლური თამაშის წესებში საქართველოსაც აქვს თავისი ადგილი და თუ ამ ადგილს შევინარჩუნებთ ჩვენს მოკავშირეებთან ერთად, ეს ჩვენი იტორიული ფუნქციის განხორციელების გასაღები გახდება.







ირაკლი მარგველაშვილი

გაგრძელება იქნება.

Monday 7 March 2011

ახლო აღმოსავლეთი, რეგიონული ტენდენციები

წინამდებარე წერილში რამდენიმე საკითხს შევეხებით, რომელიც ძალიან აქტუალურია მსოფლიოში დღეს.
საკმაოდ რთული ვითარებაა შექმნილი მსოფლიო პოლიტიკაში. ვგულისხმობ ახლო აღმოსავლეთში მიმდინარე რევოლუციურ მოვლენებს. საინტერესოა როგორ განვითარდება მოვლენები, როგორ შეეხება ეს ყველაფერი ჩვენს რეგიონს, რომელშიც რუსეთიც მოიაზრება. ლიბიაში შექმნილმა სიტუაციამ დასავლეთი არჩევანის ზღვარზე დააყენა. საუბარი იმაზე, რომ განიხილება ყველა ვერსია, სავარაუდოდ მოვლენების განვითარების შესაბამისად ჩამოყალიბდება თუ რა ვერსიაზე შეჩერდება საბოლოოდ დასავლეთი. ვფიქრობ, ლიბიაში შექმნილი დღევანდელი სიტუაცია, როდესაც ძალთა თანაფარდობა კადაფისა და მისი მოწინაღმდეგების თანაბარია, აუცილებლად საჭიროებს საკითხის დახურვას, მაგრამ ფაქტია, რომ კადაფი ხელისუფლებაში ვეღარ დარჩება. ამას წერტილი დაუსვა საერთაშორისო გამოძიებამ, რომელიც კადაფის წინააღმდეგ მიმდინარეობს. იმ შემთხვევაში, თუ თავად ლიბიაში არ გადაწყდა საკითხი, დასავლეთს ჩარევა მოუწევს. ეს როგორი ფორმით მოხდება ძნელი სათქმელია, მაგრამ სამხედრო ჩარევა არ არის გამორიცხული, მითუმეტეს ხმელთაშუა ზღვაში ამერიკის მეექვსე ფლოტი ცურვაშია ლიბიის სანაპიროსკენ.
ძალიან მნიშვნელოვანია ახლო აღმოსავლეთის საკითხი და ევროპის ენერგო უსაფრთხოების თემა. რამდენიმე დღის უკან საფრანგეთის მთავრობამ გააჟღერა შემდეგი აზრი, რომ მიეღოთ ტუნისი ევროკავშირში, რაც ენერგეტიკული უსაფრთხოებისკენ გადადგმული ნაბიჯი იქნებოდა და ასევე ტუნისის წახალისება, რომ შედგეს, როგორც დემოკრატიული სახელმწიფო. ჩემის აზრით ეს არის პასუხი ამერიკის პოზიციაზე, რომელიც სავარაუდოდ კულუარულად შეახსენეს ევროკავშირს, რომ დასავლეთმა სწრაფად მოახდინოს კასპ[იის ენერგომატარებლების მობილიზაცია და ევროპაში ინტეგრაცია. ანუ, აქედან შეიძლება მივხვდეთ დასავლეთის პოზიციის ტენდენციას კავკასიის რეგიონის მიმართ. ის არ არის მაინცდამაინც მყარი და ეს ალბათ რუსეთის გამოცაა. ამიტომაც რუსეთის თემა ამ ახლო აღმოსავლეთის თემასთან კავშირში არის მინიშნებების და ტენდენციების დონეზე.
მაგალითად დღეს გავრცელებული ინფორმაცია, რომ ვლ. პუტინს შესაძლოა საერთაშორისო ოლიმპიური კომიტეტის თავმჯდომარის პოსტი შესთავაზონ მოიაზრებს სწორედ იმას, რომ ახლო აღმოსავლეთის თემა არ არის მხოლოდ იმ რეგიონის. გავრცელებული ინფორმაციას აბსურდული უწოდა თავად პუტინის პრესსამსახურმა. ჩემი აზრით ყურადღება უნდა მივაქციოთ ერთ მეტად მნიშვნელოვან გარემოებას. რა ბერკეტები იქნა გამოყენებული ახლო აღმოსავლეთში მუბარაქის და კადაფის წინააღმდეგ? დასავლეთში გაიყინა მათი აქტივები. მუბარაქს უკვე ეგვიპტის პროკურატურაში იწვევენ. ანუ აქ საუბარი არის იმაზე, რომ დასავლეთს გარკვეულ მომენტში შეუძლია მოახდინოს ისეთი პერსონალურტი ბერკეტების გამოყენება, რომელიც პირს კანონგარეშე აცხადებს. ვფიქრობ სწორედ ამის მინიშნება იყო გავრცელებული ინფორმაცია პუტინის ოლიმპიური კომიტეტის თავმჯდომარეობის შეთავაზების შესახებ. პუტინის პრესსამსახურის განცხადება ამ ყველაფრის აბსურდულობაზე არ ნიშნავს, რომ ეს შეთავაზება არ მომხდარა. უფრო შეთავაზების უარყოფად უნდა მივიღოთ.
როგორც ცნობილია, არსებობს თემა, რომელიც გულისხმობს, იმის მიღწევას, რომ პუტინს უარი ათქმევინონ საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილეობაზე. იმ შემთხვევაში, თუ პუტინი გაჯიუტდება არ არის გამორიცხული გამეორებულ იქნეს ის ბერკეტები, რომელიც გამოყენებულ იქნა ახლო აღმოსავლეთის ლიდერთა წინააღმდეგ. ამიტომ პუტინმა გაფრთხილება მიიღო. მითუმეტეს თუ გავითვალისწინებთ იმ გარემოებებს, რომ პუტინმა ლიბიას სსრკ-ს დროინდელი ვალები ჩამოაწერა, ხოლო თავის მხრივ კადაფმა პუტინის ოლიგარქიული კომპანიებისგან დიდი ოდენობით აქტივები შეიძინა, რომელზეც ინფორმაცია გავრცერლდა. თანხა გათეთრდა და სახელმწიფო თანხები დაილექა კერძო პირების ანგარიშებზე. ეს უკვე კრიმინალია. სავარაუდოდ ეს არ იქნება ერთადერთი ოპერაცია და პუტინს მსგავსი ოპერაციები გაკეთებული კიდე ექნება.
ოლიმპიურ კომიტეტზე მინიშნება სწორედ სპეციალურად მოხდა, ვინაიდან როგორც ცნობილია მსოფლიო ოლიმპიურ კომიტეტში არაერთხელ მომხდარა კორუფციული სკანდალები. რაც შეეხება პუტინის პრესსამსახურის მიერ ამ ფაქტის უარყოფას, ჩემის აზრით, პუტინი არაფრით მოინდომებს გასცდეს რუსეთის სამართლებრივ სივრცეს და გახდეს საერთაშორისო ორგანიზაციის მეთაური. რუსეთის სამართლებრივ სივრცეში ის ყველაფერს ფლობს. შესაძლოა მან საერთოდ არ იყაროს კენჭი საპრეზიდენტო არჩევნებში, მაგრამ რუსეთის რეალურ მმართველობას არ დასთმობს, თუნდაც არაპრემიერის რანგში და სავარაუდოდ პუტინის სურვილი ესაა, ვინაიდან თუ გავითვალისწინებთ იმ გარემოებებს, რაზედაც ზემოთ ვსაუბრობდით, პუტინი მოერიდება დასავლეთის გაღიზიანებას, მაგრამ არც იმას მოინდომებს, რომ ძალაუფლება დათმოს. თამაშის წესები ასეთია, ის ფული, რომელიც შესაძლოა ჯიბეში გქონდეს შენი არ არის.
საინტერესოა ახლო აღმოსავლეთის რევოლუციური ტალღის გავრცელების პერსპექტივები პოსტსაბჭოთა სივრცეზე. მაგალითად საქართველოში პრესა უკვე სერიოზულად მიმოიხილავს რევოლუციურ ტალღებს. პარტიის ლიდერები ერთმსანეთს ასწრებენ რევოლუციის დაანონსებაში, მაგრამ ეს უფრო ქარიშხალი ჭიქაშია, ვიდრე რეალური შესაძლებლობები. ამის თქმის საფუძველს გვაძლევს ის გარემოება, რომ ცალკე აღებულ არცერთ პოლიტიკურ ძალას საქართველოში რეალურად არ შეუძლია ხელისუფლების კონკურენცია გასწიოს. რაც შეეხება ერთიანი ფრონტით გამოსვლას, ამის შესაძლებლობები იმ გადატანილი ურთიერთქიშპის ფონზე თუ არის ნამდვილად ძნელი წარმოსადგენია.თუმცა სცენა არ გრილდება, იქ მარადიულად ანთია რევოლუციის ვირტუალური ცეცხლი და ამ ცეცხლს სული ახლო აღმოსავლეთის რევოლუციურმა ტალღამ შთაბერა. ვნახოთ რას შეძლებენ რევოლუციონერები, დარჩებიან ინტერნეტ გვერდებზე, თუ რეალურ ქმედებებს დაიწყებენ.

ირაკლი მარგველაშვილი
04.03.11წ.