რუსეთის დღევანდელი მდგომარეობა ძალიან მაგონებს გერმანიის მდგომარეობას 1918წ. პარიზის ზავის შემდეგ. სწორედ ეს გახდა ერთერთი საფუძველი გერმანიაში ფაშისტური მთავრობის წახალისების და ნაცისტური იდეოლოგიის გამარჯვების ძირითადი მამოძრავებელი.
1991წ. 12 დეკებრის შემდეგ (საბჭოთა კავშირის იურიდიული დაშლა)შეიძლება ითქვას, რომ რუსეთის ანალოგიურ მდგომარეობაში აღმოჩნდა. დაინგრა, რა მსოფლიოს ერთერთი უძლიერესი იმპერია, პრაქტიკულად ამან თავად რუსულ მენტალობაში საბჭოთა კომუნისტურ-ნომენკლატურული სისტემისგან განთავისუფლება და ამ განთავისუფლებით სიხარული კი არ გამოიწვია, არამედ რევანშის აღება განიძრახა, რომელიც დღეს შესულია თავის უმაღლეს ფაზაში და პრაქტიკულად 2008წ. საქართველო-რუსეთის აგვისტოს ომის შემდეგ ამ რევანშულ იდეაზე იმპერიის აღდგენა უკვე პრაქტიკული ნაბიჯების გადადგმით დაიწყო.
ამ იმპერიის აღდგენის მთავარი ფრაზა ვლადიმერ პუტინმა წარმოსთქვა 2000წ. ”საბჭოთა კავშირის დანგრევა, ეს იყო მე-20 საუკუნის დიდი გეოპოლიტიკური კატასტროფა”.
ალბათ გვახსოვს, საბჭოთა კავშირის დანგრევამდე დასავლეთის პოზიცია ამ საკითხზე. განსაკუთრებით ამერიკის შეერთებული შტატების, რომელიც მომხრე იყო დასავლეთის დამჯერი მოდერნიზებული იმპერიის შენარჩუნების და ახალი სამოკავშირეო ხელშეკრულების გაფორმებას მკაცრად უჭერდა მხარს, რამაც მაგალითად საქართველოში და აზერბაიჯანში ეროვნული მთავრობების დამხობას ხელი შეუწყო და რუსეთის უშუალო ხელდასხმით განხორციელდა.
ჩემის აზრით ეს დასავლეთის ილუზორული პოლიტიკის შედეგი იყო. არ იქნა განხილული ის შესაძლებლობა, რომ რუსეთში საბჭოთა კავშირის დანგრევით წარმოიშვა ახალი რევანშისტული მოძრაობა იმპერიის აღდგენის შესაძლებლობით, რომელმაც წლების განმავლობაში, ევროპის და ამერიკის წაყრუებით უდიდესი საფრთხე შეუქმნა მსოფლიო თანამეგობრობას. ეს საფრთხე ეხლა რეალურია, ხოლო დაახლოებით 10 წლის წინ დასავლეთს კიდევ ჰქონდა იმედი, რომ მოახერხებდა რუსეთის დემოკრატიზაციას და შეინარჩუნებდა იმ ბალანსს რაც 1991წ, 12 დეკემბრის შემდეგ წარმოიშვა. თუმცა ეს ხანა დასრულდა 1999წ. პუტინის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ. რუსეთმა ძალიან ფრთხილად დაიწყო თავისი რევანშისტული მიზნების განხორციელება და იმპერიის აღდგენისკენ მწყობრი ნაბიჯით წავიდა.
2008წ, აგვისტოს საქართველო-რუსეთის ომი იყო ის რუბიკონი, რომელიც რუსეთმა გადალახა და ეს საკმაოდ დიდი ფსიქოლოგიური მზადებით შეძლო. ჩვენს წერილში ”რა ხდება საქართველოში?! რუსული გემა საქართველოს ანექსიაზე”
http://joaoscorner.blogspot.com/2008/11/blog-post_2913.html გავაანალიზეთ ის სიტორიული ფაქტები, რომელმაც აგვისტოს ომის რუსეთის მიერ დაშვება და რუსეთის როგორც რევანშიზმის ფსიქოლოგიური საფუძვლები შექმნა.
რუსული რევანშიზმის დასაწყისად უნდა ჩაითვალოს 1991წ. 22 დეკემბერს საქართველოში დაწყებული და განხორციელებული სახელმწიფო გადატრიალება. სწორედ აქედან დაიწყო რუსული რევანშიზმი. ვინაიდან რუსეთი ცდილობდა შეექმნა გადამწყვეტი მომენტისათვის ისეთი სივრცე, რომელიც მას საშუალებას მისცემდა დროში ღიად დაეფისირებინა ამ რევანშიზმის ძირითადი მიმართულებები. დასავლეთი ამ დროს დუმდა. სწორედ ამ რევანშიზმს ემსახურებოდა საქართველოში გაყინული კონფლიქტები და ამას ხელი იმანაც შეიწყო, რომ საქართველო როგორც სახელმწიფო პრაქტიკულად არ არსებობდა. ჩვენ მივეცით რუსეთს საშუალება გამოშუშებულიყო დიდ თბილ ფაშვში, რა თქმა უნდა ვგულისხმობ ჩვენს წილ აქტიურობას, თორემ დასავლეთმა რომ რუსეთს ამის საშუალება მისცა და ძალიან უღიმღამოდ მოიქცა ამაზე ვფიქრობ დიდი კამათი საჭირო არ არის.
არ და ვერ გამოვიყენეთ ელცინის პერიოდი, ჩეჩნეთის 2 ომი და განსაკუთრებით პირველი ომი, როდესაც ჩვენი აქტიურობის შემთხვევაში შევძლებდით ძალიან სერიოზული ნაბიჯების გადადგმას რუსეთის მიერ გაყინული კონფლიქტების გალღობის საკითხში. შემდეგ კი მათი დაბრუნების საკითხში. რუსეთმა შეძლო დროში გადაეწია ეს პრობლემა, რომელმაც საბოლოოდ ომამდე მიგვიყვანა. მაშინ, როდესაც იმ დროს, რომელზეც გვქონდა საუბარი, ამის გაკეთება ვფიქრობ გაცილებთ იოლად შეიძლებოდა. ამის მაგივრად რუსეთმა რამდენიმე წელი გვასაუბრა ჩარჩო ხელშეკრულებაზე, დაახლოებით 5 წელი აფხაზეთის ომის დასრულების შემდეგ. ასევე სხვადასხვა შეპირება-დაპირებებით თავის მიზანს მიაღწია. 2004 წლამდე გაყინა ეს კონფლიქტები. შესაბამისად მისი გალღობის პროცესს რუსეთი უკვე საკმაოდ მომზადებული შეხვდა. იმდენად მომზადებული, რომ პრაქტიკულად თავსი რევანშიზმის გაცხადება მოახერხა.
საკმაოდ საინტერესო უნდა იყოს რუსეთის რევანშიზმის საფუძვლები. რა არის მისი წარმოშობის მიზეზები, რა არის მისი ნამდვილი მიზანი, როგორ ხორციელდება ეს რევანშიზმი ....
თუ გავითვალისწინებთ იმ გარემოებას, რომ საბჭოთა კავშირის დაშლის დროს მთელი ფინანსური მაქინაციები მიმდინარეობდა პოსტსაბჭოთა სივრცეში უფრო დეტალურად შევძლებთ, განვიხილოთ ის საკითხები, თუ რა არის რუსული რევანშიზმის ძირითადი ასპექტები. როგორ ხორციელდება ის, რა განხორციელდა ამ რევანშიზმის აღორძინებისთვის და როგორ მომზადდა ეს ყოველივე.
1991წ. აპრილში გაზეთ ”სოვიეტ ენელისტში” გამოქვეყნდა შემდეგი ინფორმაცია. საბჭოთა კავშირის დაშლისას პარტიულმა ნომენკლატურამ მოახერხა და საბჭოთა კავშირიდან გაიტანა უზარმაზარი რაოდენობის თანხა, დაახლოებით 180 მილიარდი დოლარი. არნიშნული თანხები განთავსდა გერმანიის და მარსელის ბანკებში. დასავლეთისთვის ამხელა თანხის შედინება არ ყოფილა შეუმჩნეველი და ამ თანხებს ზოგადად ”სკკპ პაპიტალი” უწოდეს. აღნიშნული თანხების გატანა საბჭოთა კავშირიდან ხორციელდებოდა ძირითადად 1988-89 წლებში და მას ანხორციელებდა საბჭოთა კავშირის საგარეო საქმეთა სამინისტრო. ის ახერხებდა ამ ფულის დაბინავების, კავშირების მოპოვების და დახვედრა დაგეგმვის ოპერაციებს. აღნიშნულ საკითხზე ლინკი შემიძლია ვთხოვო ბატონ ბესარიონ გუგუშვილს, რომელსაც დიდი ინფორმაცია გააჩნია ამ დროის პარტოკრატიულ ნომენკლატურულ ქსელებზე. ჩემთვის ამ საკითხის შესახებ ცნობილი გახდა სწორედ მისი წერილებიდან რომელიც 1992-1993წწ. გამოქვეყნდა თუ ზუსტად მახსოვს გაზეთ ”საქართველოს სამრეკლოში”.
ეს ინფორმაციის სახით, უბრალოდ ჩემთვის ამ შემთხვევაში საინტერესოა ამ ოპერაციების ანალიზი და ამის შემდეგ რუსეთში ჩამოყალიბებული ეკონომიკურ-პოლიტიკური ოლიგარქიული სისტემა, რომელიც რუსული რევანშიზმის ერთერთი მკვებავია.
საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ რუსეთში ჩამოყალიბდა ოლიგარქთა საკმაოდ მოზრდილი ჯგუფი, რომლებიც გარკვეულ კასტად იქცნენ ელცინის პრეზიდენტობის ჟამს. სწორედ ამ ოლიგარქიულ და პოლიტიკურ ოლიგარქიულ კასტებში, ვინც დღეს წარმოადგენს რუსეთის ეკონომიკას და პოლიტიკურ ელიტას ხდებოდა რუსული რევანშიზმის ჩამოყალიბება. ელცინის გადადგომის შემდეგ და პუტინის პრეზიდენტად დადგომის შემდეგ, პრაქტიკულად მოხერხდა რუსული რევანშისტული სკოლის გამარჯვება და მასზე დაქვემდებარება ამ ოლიგარქიული კლანის. ის ოლიგარქები, რომლებმაც პუტინს წინააღმდეგობა გაუწიეს ზოგი ციხეში აღმოჩნდა (ხადარკოვსკი), ზოგიც რუსეთიდან გაიქცა (ბერეზოვსკი, აწ გარდაცვლილი პატარკაციშვილი).
რუსული რევანშიზმი, რომელიც ელცინის პრეზიდენტობის დროს გამოშუშდა პუტინის მეშვეობით ღია სცენაზე გამოვიდა. სცენაზე გამოსვლა მოხერხდა იმის გამო, რომ ეკონომიკურ ოლიგარქიული და პოლიტიკურ ოლიგარქიული სისტემის სინქრონიზაცია განხორციელდა პუტინის მიერ. პოლიტიკურ-ეკონომიკური ოლიგარქიული სისტემის კლასიკური ნიმუშია მედვედევის არჩევა პრეზიდენტად 2008წ.
ამაზე ყურადღების გამახვილება პირდაპირ კავშირშია რუსულ იმპერიულ რევანშიზმთან, რომელსაც აქვს მცდელობა, მოახდინოს საბჭოთა კავშირის პოლიტიკური მემკვიდრეობის აღდგენა.
შეიძლება დავასახელოთ რამდენიმე ასპექტი, თუ როგორ მოხდა რუსული იმპერიული რევანშიზმის განვითარება.
1. გაზის და ნავთობის ოლიგარქიულ (ეკონომიკურ პოლიტიკური) ინტერესებში ჩართვა.
2. სახელმწიფო სისტემის ავტორიტარულ სისტემად გარდაქმნა.
3. სახელმწიფოს ფედერალური პოლიტიკის მაქსიმალური ცერნტრალიზაცია.
4. სახელმწიფო ორგანოების კორუფციული სისტემის არაღმოფხვრა, რაც სახელმწიფო პოლიტიკური ოლიგარქიის მართვის და დაქვემდებარების შესანიშნავი ბერკეტია.
5. პოლიციის, ჯარის სამოქალაქო ინსტიტუტების სპეციალურად არარეფორმირება და პოსტსაბჭოთა სისტემაზე დატოვება, რაც ასევე ოლიგარქიულ პოლიტიკურ ეკონომიკურ გუნდს აძლევს საშუალებას გავლენა იქონიოს სახელმწიფოზე და საზოგაროება ჰყავდეს მორჩილებაში.
6. ელცინის დროინდელი ოლიგარქების გაცხრილვა და პოლიტიკური ოლიგარქიის ახალ ელიტარულ სისტემასთან დაქვემდებარება.
ეს არის ის ძირითადი ასპექტები, რასაც დღეს ეყრდნობა რუსული იმპერიული რევანშიზმი. ძალიან საინტერესოა რა იმალება ამ რევანშიზმის უკან, რატომ ხდება ამ ყველაფრის სახელმწიფო პოლიტიკად ქცევა და არის თუ არა ეს საკმარისი, საბჭოთა კავშირის პოლიტიკური მემკვიდრეობის მოსაპოვებლად, რაც რუსეთმა დაკარგა საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ?
პირდაპირ ვიტყვი რაომ არა. ეს არის გზა, რომლითაც რუსეთის პოლიტიკური ამბიცია დამარცხდება. თუ რატომ ამაზე მინდა მოგახსენოთ.
მე-20 საუკუნის 20 იან წლებში ბოლშევიკების მიერ, სტალინის მეთაურობით შეიქმნა ახალი მოდერნიზებული იმპერია ”საბჭოთა კავშირი”, რომლის გაფართოების და საბოლოოდ ფორმირების ეტაპი მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ დასრულდა. ომის შემდეგ ამ იმპერიამ დაახლოებით 46 წელი იარსება. მაშინდელი იმპერიის შექმნის სტრუქტურაც დიქტატორული და ტოტალიტარული იყო, მაგრამ ის ძალიან განსხვავდებოდა რუსეთის დღევანდელი რევანშისტული იმპერიული პოლიტიკისაგან. სტალინის დროინდელი ბოლშევიკური პარტიის ძირითადი სწორება სახელმწიფოზე იყო. იმ დროს არ არსებობდა ის გახრწნილი სისტემა, რომელიც მოქმედებს დღეს. მაშინდელმა სახელმწიფოს ცენტრალიზებულმა მართვამ თავისი შედეგი გამოიღო და რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში გარდა 15 სახელმწიფოსი მოექცა აღმოსავლეთ ევროპა სრულად, რომლითაც შეიქმნა სამხედრო-პოლიტიკური უძლიერესი ბლოკი, რომლითაც საბჭოთა კავშირი თავის გეოპოლიტიკას წარმარტავდა. მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფო წყობა ტოტალიტარული იყო, მიმართულება პოლიტიკის იყო არა ოლიგარქიული, არამედ სახელმწიფოებრივი.
დღევანდელი სისტემა დღე და ღამესავეთ განსხვავდება მაშინდელი სისტემისაგან. უფრო მეტიც, დღევანდელი იმპერიული რევანშიზმი დამოკიდებულია ოლიგარქიულ ეკონომიკურ-პოლიტიკურ სისტემაზე და არ არის სახელმწიფოებრივი. ის ინდივიდუალურ (პიროვნულ) ნიშნებს ატარებს. სწორედ ეს არის ის სუსტი წერტილი და აქილევსის ქუსლი, რისი გადატანაც ახალ რევანშიზმს ძალიან უნდა გაუჭირდეს.
სრულიადაც არაა საკმარისი გაცხადებული რევანშისტული პოლიტიკის წარმატებისათვის ის მექანიზმები, რაც პუტინის პოლიტიკურმა ელიტამ შექმნა. მე ვფიქრობ, რომ ამ ელიტის რევანშისტულ იმპერიული პოლიტიკა უფრო ფსევდო იმპერიულია და გათვლილია სწორედ იმ ინდივიდუალურ ოლიგარქიული ფულის შენარჩუნებაზე, რაც ამ წრემ მოიპოვა პუტინის მეთაურობით. მარტივად ამას ეკონომიკურ პოლიტიკური ძალაუფლების შენარჩუნება ჰქვია.
ჩემის აზრით, რომელიც შესაძლოა საკამათოც იყოს პუტინის რევანშისტული პოლიტიკის წარმოება ფასადია იმ ძალაუფლების შენარჩუნებისკენ რაც მან ხელში ჩაიგდო. ნებისმიერი გეოპოლიტიკური საკითხის განჭვრეტა სწორედ ოლიგარქიული ძალაუფლების შენარჩუნება-განმტკიცებას ემსახურება და პრაქტიკულად პუტინის მიერ ნათქვამია დიდი ტყუილი რუსეთის ძლევამოსილების აღდგენის კუთხით. რუსული რევანშისტულ იმპერიული პოლიტიკა ეს არის ფასადი ოლიგარქიულ ძალაუფლების შენარჩუნების და არა რუსეთის დიდების მიღწევისათვის. ამ ყველაფრის ნათელი მაგალითია ”გაზპრომის” საქმიანობა, რომელიც ამ პოლიტიკურ-ეკონომიკური ოლიგარქიის უნიკუმია. მაშინ როდესაც სტალინის დროს ეს აბსოლუტურად სხვაგვარად მიმდინარეობდა და წარმატებაც გარანტირებული იყო. ”გაზპრომის” სახელმწიფოებრივი პოლიტიკა ისევ ამ ოლიგარქიული წრის ინტერესებს ემსახურება უბრალოდ გეოპოლიტიკურ მასშტაბებში, რომლის წარმატებებს ხელს სახელმწიფოებრივი ცნობიერება არ უწყობს. ეს არის მშრალი რევანში, თუმცა ის, საკმაოდ სერიოზულ ზიანს აყენებს მსოფლიო გეოპოლიტიკურ განლაგებას და ძალიან სერიოზულ ძალად არის წარმოჩენილი.
დღევანდელი რუსული რევანშისტულ იმპერიული პოლიტიკის მარცხი მხოლოდ დროის საკითხია. თუ ამ საკითხს დეტალურად მივუდგებით მსგავსი პოლიტიკის წარმოებაში პუტინს ხელს არაფერი არ უწყობს. არც მეზობელ სახელმწიფოებთან ურთიერთობა, არც შიდა პოლიტიკურ- სახელმწიფოებრივ- სამხედრო სტრუქტურა, რომელიც გახრწნილია და არც ეკონომიკურ ოლიგარქიული სტრუქტურის დაცვის მექანიზმი, რომელიც ქურდულ-მაფიოზური წრეებიდან ხორციელდება. სწორედ ეს გვაფირებინებს, რომ რუსული იმპერიულ რევანშისტული პოლიტიკის ბაზისი არის გახრწნილი და მას ძნელად შეუძლია დაუპირისპირდეს ისეთ მწყობრ, ლეგალურ დასავლურ სტრუქტურას რომელსაც ასე თავგამოდებით ებრძვის. ამიტომ ეს რევანშისტული იმპერიული პოლიტიკა სწორედ ამ გახრწნილი სისტემის დაცვას ემსახურება, რომელიც მკაცრად ინდივიდუალურია და სახელმწიფოს ინტერესები ძალიან ქვედა ხარისხზეა გათვალისწინებული.
თუნდაც საქართველოს წინააღმდეგ ბრძოლა რუსეთის იმპერიული პოლიტიკის მიერ სწორედ ამ ოლიგარქიული სისტემის შენარჩუნება განმტკიცებას ემსახურება. ეს არის რუსული ღირებულებები, რაც ზოგადად სახელმწიფოს ღირებულებებთან კორელაციაში ვერ მოდის. ამიტომ მისი მარცხი გარდაუვალია, ისევე როგორც სტალინის იმპერიის მარცხი იყო გარდაუვალი, რომელიც მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფო ინტერესს გაცილებით მაღალ ხარისხში განიხილავდა უსისტემობამ, ან არასწორმა სისტემამ გამოიწვია სწორედ ის, რაც გამოიწვია 1991წ. 22 დეკემბერს სსრკ-ს დაშლა.
სტალინის პოლიტიკურ სისტემაშიც სჭარბობდა ინდივიდუალიზმი. პიროვნების სიძლიერეზე და ნებაზე იყო დამოკიდებული წარმატებები და ის ვერ მოექცა ისეთ სისტემაში, რომელსაც შეეძლო ამ ინდივიდუალური პოლიტიკური პერსონის ჩანაცვლება, რამაც სსრკ-ს დაშლა გამოიწვია პოლიტიკურად, ხოლო ეკონომიკური კოლაფსი გეგმიური ეკონომიკის პროდუქტი იყო, რომელსაც არ ჰქნოდა საშუალება ყოფილიყო მოქნილი და ელემენტარულად არ გააჩნდა შესაძლებლობა კრიზისიდან გამოსულიყო, ისევე როგორც დღევანდელ რუსეთს ამის ნაკლები შანსი აქვს, თუ არ მოხდა რუსეთში სისტემური ცვლილებები და არ შეიცვალა ის ოლიგარქიული სისტემა, რომელმაც საბჭოთას კავშირის პარტიული ნომენკლატურა ჩაანაცვლა.
ამ ინდივიდუალიზმის ფორმით სტალინის და პუტინის რუსეთი ერთმანეთს ძალიან ჰგავს. სხვათა შორის ვფიქრობ, რომ ამერიკული პოლიტიკის ძირითადი დარტყმა, სწორედ ამ ინდივიდუალიზმზე მოხდება, რაც რუსულ პოლიტიკურ აქტიურობას საგრძნობლად შეაჩერებს. ობამას გუშინდელი ინტერვიუ ამის ნიშნებს შეიცავს. რუსებმა წითელი ღილაკის ”გადატვირთვის” სახით სერიოზული გაფრთხილება მიიღეს, რომელიც ობამას გუშინდელ ინტერვიუშიც გამოჩნდა.
რუსეთმა განაცხადა, რომ მას გადასატვირთი არაფერი არა აქვს, ამერიკელებს მიაჩნიათ რომ უნდა გადაიტვირთოს. ამაზე აქტიურად მიმდინარეობს განცხადებების გაკეთება. ობამას მიერ პუტინის მისამართით ნათქვამმა ორაზროვანმა ფრაზამ, რომ მას ერთი ფეხი ძველ რუსეთში აქვს და მეორე ახალ რუსეთში სერიოზულ მინიშნებად უნდა ჩაითვალოს. როგორც ეტყობა ამერიკული პოლტიკა სწორედ რუსულ ოლიგარქიულ ხერხემალზე დარტყმას აპირებს და ეს დროში გამოჩნდება. რუსული ოლიგარქიულ-რევანშისტული სისტემის დანგრევა პირდაპირ შეიძლება იყოს დამოკიდებული პუტინის პერსონასთან, რომლის განეიტრალებაც შესაძლოა საკმარისი აღმოჩნდეს ამ სისტემის რღვევის. ამიტომ ვფიქრობ ამ მიმართულებით მუშაობა გაგრძელდფება და შესაძლოა მედვედევმა ამ თამსაშში გორბა ჩოვის როლი შეასრულოს. ვნახოთ, დავაკვირდეთ მოვლენების განვითარებას და უფრო ნათლად გამოჩნდება ამ ყველაფრის ნიშნები.
3.07.2009წ.
