Friday 8 July 2011

რელიგიურ მიმდინარეობათა რეგისტრაცია და ქართული საზოგადოება

სამოქალაქო კოდექსში შესულმა ცვლილებამ დიდი ვენბათაღელვა გამოიწვია ქართულ საზოგადოებაში. საპატრიარქომ მკვეთრად უარყოფითი პოზიცია გამოავლინა და გააკეთა განცხადება, რომ ეს არის ქვეყნისა და ეკლესიის ზიანის მომტანი კანონი. პატრიარქმა 2011წ. 7 ივლისის ქადაგებაში პრეზიდენტის პირადი პასუხისმგებლობის საკითხი დააყენა. კანონი მიღებულ იქნა სომხეთის პატრიარქის გარეგინ მეორის სტუმრობის შემდეგ. გადავწყვიტე მცირე ანალიზი გავუკეთო ამ მოვლენებს, რას აპროტესტებენ, რა ვნებათაღელვაა და როგორი შედეგები შესაძლოა მივიღოთ ამ მოვლენების უფრო დაძაბვის შემთხვევაში? ვბფიქრობ აუცილებელია ფაქტობრივი მასალის დახარისხება, რომელმაც ეს ვნებათაღელვა გამოიწვია. ამის შემდეგ თავისუფლად განვსაზღვრავთ ვნებათაღელვის საფუძვლებს, რამდენად ღრმაა ის.
პარლამენტმა დაამტკიცა კანონი, რომლითაც განისაზღვრა საქართველოში არსებული რელიგიური მიმდინარეობების რეგისტრაციის წესი.
საპატრიარქოს მხრიდან ამას მოჰყვა სერიოზული პროტესტი, გაკეთდა განცხადება რომ ეს არის ქვეყნისათვის და ეკლესიისათვის საზიანო.
საპატრიარქოს მიერ გაჟღერდა, რომ ის არ არის წინააღმდეგი რეგისტრაციის წესის შემოღების, მაგრამ არ უნდა გაკეთებულიყო ეს ასე სწრაფად.
საზოგადოების გარკვეული ნაწილი ასევე ფიქრობს, რომ გაკეთდა სწრაფად ყველაფერი და რატომ მოხდა ეს.
საზოგადოებაში იმძლავრა არმენოფობიურმა გამონათქვამებმა და დამოკიდებულებებმა.
ზოგიერთი ეკლესიის მოძღვრის მიერ, არმენოფობიური გამონათქვამები გაჟღერდა.

ეს არის ის ფაქტობრივი მასალა, რომელიც ამ პროცესმა წარმოშვა. სწორედ ამის ანალიზს შევუდგებით. აქვე ვიტყვი, რომ არსებობს კიდევ დაფარული შრეები ამ პროცესების, რომელიც ყურადღების მიღმა ვერ დარჩება და იძულებული ვიქნები ყურადღება გავამახვილო.
რელიგიური მიმდინარეობების რეგისტრაციის წესზე საუბარი არის დაახლოებით 6 წელია. ეს ევროსაბჭოს ერთერთი ვალდებულებაცაა, რომელიც უნდა შევასრულოთ. გარდა ამისა, ამ კანონით პრაქტიკულად ყველა რელიგიური მიმდინარეობა მიიღებს შესაბამის სტატუსს, მოექცევა ქართულ იურიდიულ სივრცეში და მოხდება მათი რეგულაციაა საქართველოს კანომდებლობის მიერ. ეს ცუდი არაფრით არ არის. ვინაიდან თუ არსებობს სახელმწიფო, არსებობს საკანონმდებლო რეგულაციები და ეს რეგულაციები უნდა შეეხოს ყველა სუბიექტს, რომელიც სახელმწიფოში არსებობს, ან უნდა, რომ იარსებობს.
ამ ნაწილში გავაერთიანებთ მე-3-4 ნაწილებს ჩვენი ფაქტობრივი მასალისა. საპატრიარქოს პროტესტი ამ საკითხთან დაკავშირებით, რომ მოხდა ამ კანონის ფორსირებულად მიღება, რომ არ გაითვალისწინეს პატრიარქის აზრი... ასეთი ტიპის განცხადებებიდან ვერ მივიღე კონკრეტული ფაქტობრივი მასალა, რა პროექტი ჰქონდა საპატრიარქოს და რა არ გაითვალისწინეს. საუბარი იმაზე, რომ ეს არის საზიანო ქვეყნისთვის და ეკლესიისთვის არ უნდა იყოს მოკლებული კონკრეტიკას. ამაზე უნდა იმსჯელოს საზოგადოებამ. საკითხავია რა შეგვრჩება ხელში ამ პროტესტიდან? რატომ არის არის საზიანო ეს კანონი ქვეყნისთვის?. რა ზიანს მოიტანს რელიგიური ორგანიზაციის რეგისტრაცია? გამოკრთა მოსაზრებები, რომ თურმე სომხეთის ეკლესია მოითხოვს ტაძრებს. ამ კანონის მიღებამდეც ითხოვდნენ ტაძრებს, ან ვინ იტყვის, რომ რეგისტრაციის წესი ქონებრივ უფლებებს წარმოშობს? რით შეუწყობს ხელს ამ კანონის მიღება სომხეთის სურვილებს მიიღოს ეკლესიები საქართველოში? გადაჭრით ვიტყვი, რომ ვერ შეუწყობს ხელს, ვინაიდან ეკლესია მონასტრები, რომლებზეც დაობს სომხეთის ეკლესია საქართველოს საპატრიარქოს ეკუთვნის და სწორედ მისი ნებაა რას გადასცემენ ვინმეს. გარდა ამისა, საქართველოს კანონმდებლობა არ იცნობს რესტიტუციის წესს, თორემ ამ წესს რომ იცნობდეს, ყველაზე უკეთეს დღეში კათოლიკური თემი აღმოჩნდებოდა და დაიბრუნებდა ქუთაისში და ბათუმში არსებულ ტაძრებს. ქუთაისის ტაძარზე (ამჟამად ხარების ეკლესია) სოლომონ იმერთა მეფის სიგელიც კი აქვთ ხელთ. ასევე 2002წ. მიმდინარეობდა დავა სასამართლოში, რომ დაებრუნებინათ ტაძარი, რომელიც დასრულდა მორიგებით, რომ სხვაგან მისცემდნენ მიწის ნაკვეთს ტაძრის ასაშენებლად. რა შეგვრჩა ხელში ამ პროტესტიდან? რატომ მიიღეს კანონი ასე დაჩქარებულად? არ გაითვალისწინეს პატრიარქის აზრი, თუმცა საპატრიარქო რეგისტრაციის წინააღმდეგი სულაც არ არის. აბა კანონი მეტს არაფერს ითვალისწინებს. ხელში შეგვრჩა პროტესტი ყოველგვარი კონკრეტიკის გარეშე, რატომ? ეს კითხვა სწორედ იმ დაფარულ შრეებზე მიუთითებს, რომელზეც ქვემოთ ვისაუბრებ.
რაც შეეხება კანონის სიკეთეს, ეს ნამდვილად შეიძლება მოიტანოს ამ კანონმა და თავად საპატრიარქოს შეუქმნას სერიოზული ბერკეტი სომხეთის ეკლესიის მოთხოვნებზე. შესაბამისად ქართულმა ეკლესიამ და სახელმწიფომაც შეიძლება მოითხოვოს სომხეთის ხელისუფლებისგან საქართველოს ეკლესიის იგივე სტატუსი სასომხეთში, როგორიც მათ ექნებათ საქართველოში. ეს სერიოზული პირობა იქნება შემგომ მოლაპარაკებებში და დარწმუნებული ვარ გამოიყენებენ კიდევაც. ეხლა თანმიმდევრობა დავიცვათ.
ამ შემთხვევაშიც ფაქტობრივი მასალის 4-6 ნაწილებს გავაერთიანებ. ამ კანონის მიღება და საპატრიარქოს პროტესტი დაემთხვა სომხეთის პატრიარქის ვიზიტის დასასრულს. ასევე თავად ეკლესიის მსახურების, მეუფე ზენონის და დეკანოზ ელიზბარის ინტერვიუებმა მისცა ბიძგი არმენოფობიური მოსაზრებების გაჩენას. ეს ძალიან საშიში ტენდენციაა და ამ პირებმა ჩემის აზრით უნდა მოახდინოს განმარტებების გაცემა, რომ ეს განწყობილება განეიტრალდეს. პატრიარქის განცხადებაც, რომ პასუხისმგებლობა პრეზიდენტს ეკისრება მავანის თავში გარკვეულ ლოგიკურ ჯაჭვს შეკრავს. არმენოფობიური გამოხტომები ეს ძალიან საშიში ტენდენციაა და რელიგიური ორგანიზაციების რეგისტრაციის კანონის პროტესტს სცილდება. გახურებულ თავებს კიდე ვერზ მეუფე ზენონი და დეკანოზი ელიზბარი გააგრილებს იმ მავანის თავებში.

გადავიდეთ ჩვენი წერილის დასკვნით ნაწილზე. ანუ ფარულ შრეებზე, რომელიც ამ პროცესებში შესაძლოა გამნოიკვეთოს. რატომ არის საშიში არმენოფობიური გამოხტომები და რა შედეგები შესაძლოა მოჰყვეს ამას ამაზე მინდა მოვახსენო საზოგადოებას. პირველი კონფლიქტი კავკასიაში, სწორედ სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მოხდა. ეს იყო რუსეთის იმპერიის პირველი ნაბიჯი იმ ნაღმების ასამუშავებლად რომელიც 20 იან წლებში ჩაიდო კავკასიაში. ამას თანმიმდევრობით მოჰყვა აფხაზეთის და ცხინვალის კონფლიქტები. ეს არის ის საკითხები, რომელიც ამ კონტესტში უნდა იქნას განხილული. ეს ჩრდილო კავკასიაში დღემდე დაუმთავრებელი ომით გაგრძელდა. ამას კიდევ 2008წ. აგვისტოს ომი დაემატა, სადაც აშკარა იყო საქართველოსა და რუსეთის ინტერესების შეუთავსებლობა გეოპოლიტიკურ პლანში. სწორედ აქ არის ძაღლის თავიც და ფეხებიც ჩამარხული.

დღეს რა სივრცეს ვხედავთ კავკასიაში? ერთის მხრივ საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიებს რუსეთის მიერ და სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის საკმაოდ დაძაბულ სიტუაციას ყარაბახის კონფლიქტის გამო. მინდა ავღნიშნო, რომ სომხეთისთვის ეს კონფლიქტი დიდი თავის ტკივილია. ამ კონფლიქტმა სომხეთი რუსეთის ხელში სათამაშოდ აქცია და პრაქტიკულად ის თავის მეზობლებს (საქართველოს გარდა) აზერბაიჯანს და თურქეთს გადაჰკიდა. ის ბენეფიტი რაც სომხეთმა ყარაბაღის კონფლიქტით მიღო ვერაფრით გადააჭარბებდა იმ ბენეფიტს, რომელსაც ამის გარეშე მიიღებდა ამ ქვეყნებთან ურთიერთობით ეკონომიკურ პლანში. დღეს საქართველო სომხეთისთვის ერთადერთი სასუნთქი არტერიაა ეკონომიკური თვალსაზრისით. ხოლო რუსეთის ინტერესები დაწყვებული 90-იან წლებიდან მხოლოდ იმას ემსახურება, რომ კავკასიის ქვეყნები ერთმანეთს გადაემტეროს და მისი ინტერესები გამყარდეს, ამას არ ერიდება არც ომით და არც ჯაშუშური ქსელებით. არც ხელოვნური კონფლიქტებით და არც ტერიტორიების ოკუპაციით. რუსეთი ანგრევს კავკასიის მომავალს და უქვემდებარებს საკუთარს.

დიახ, უნდა შევეგუოთ იმ აზრს, რომ რუსეთი კავკასიაში მოქმედებს და ის წინააღმდეგია კავკასიაში სხვა გეოპოლიტიკური რეალობის ჩამოყალიბების, რომლის მცდელობაც არის. სწორედ ამის საწინააღმდეგოდ იქნა ყველა ქმედება მის მიერ ჩატარებული 2008წ. აგვისტოს ომის ჩათვლით. დღეს საქართველოში არმენოფობიური განწყობილების ხელშეწყობა პირდაპირი მნიშვნელობით არის დანაშაული. ამიტომ აუცილებელია პროტესტი, მაგრამ აუცილებელია კონკრეტიკა, რატომ გამოვხატავთ პროტესტს, რის გამო, რომ დიდ პროცესს არ შეეშალოს ხელი. არ მოხდეს იმ თამაშის ობიექტად ქცევა, რომლის სუბიექტი კავკასიაში ერთის მხრივ არის რუსეთი, რომლის ძირითად მიმართულება თავის გავლენის სფეროში კავკასიის შეყვანაა. ამიტომ ეს საფრთხე თავისთავად არსებობს და ასეთი ქმედებით უფრო გაღრმავდება. ამიტომ ჭირვეულობას, პროტესტს საგნობრივი ხასიათი თუ ექნება ეს საქმეს მხოლოდ წაადგება. კავკასიაში არ უნდა მოხდეს მეზობელ სახელმწიფოებთან სიტუაციის დაძაბვა, ეს თავისთავად არ გულისხმობს ჩვენს ინტერესებზე უარის თქმას, მაგრამ კავკასიის ქვეყნების ინტერესების დაახლოება, საიდანაც შესაძლოა ითქვას რომ სომხეთი ამოვარდნილია, სწორედ რუსეთის დიდი მეცადინეობით, აუცილებელია, რამეთუ ერთ მშვენიერ დღეს აღმოვაჩენთ, რომ კავკასიას ერთი ინტერესი აქ ვს, იცხოვროს უკეთ არარუსულ სივრცეში. ამიტომ ეს კონტექსტია ჩვენს ყველა პროტესტსა და ქმედებაში გასათვალისწინებელია.



ირაკლი მარგველაშვილი