საქართველოს საშინაო პოლიტიკა

ვფიქრობ დადგა დრო, გავაანალიზოთ ის შედეგები და სიტუაციები, რაც 2003წ. ვარდების რევოლუციის შემდეგ მოხდა. მინდა დავყო ეს პერიოდებად. პირველ პერიოდად მოვიაზრებ 2004წ. დან 2007წ-მდე პერიოდს და შევეხებით კიდევაც.

რა მემკვიდრეობა დაგვრჩა შევარდნაძის ხელისუფლებიდან? ვფიქრობ აუცილებელია ამ ყველაფრის გაანალიზება, რომ უფრო ნათლად დავინახოთ ის შეცდომები და წარმატებები, რომელიც ახალი ხელისუფლების მოსვლის შემდეგ მოხდა.

მე დავწერე რამდენიმე წერილი, რომელიც ეხებოდა ადამიანურ თავისუფლებებს, ჩვენს პირად არჩევანს და ამ არჩევანის ერთგულებას. ვთვლი, რომ ეს საზოგადოების საკმაო დიდი პრობლემაა და ამის შესახებ ვისაუბრე ჩემს წერილში, რომელიც ჩემს ბლოგზეა განთავსებული.

http://joaoscorner.blogspot.com/2009/07/blog-post_08.html

http://joaoscorner.blogspot.com/2009/06/blog-post_30.html

დღემდე ვრჩები იმ აზრზე, რომ საზოგადოებას ეს პრობლემა დღემდე უდგას, ისინი ვერ ხდებიან თავიანთი არჩევანის ერთგულნი.

რევოლუციის შემდეგ, რომლის მომხრეც არ ვიყავი და დღესაც ვფიქრობ, რომ სახელმწიფოებრივი აზროვნების სრულყოფილად ჩამოყალიბებისთვის ეს გაცილებით ცუდი ფაქტი იყო, ვიდრე შევარდნაძის აბსოლუტურად უნიათო, კორუმპირებული და ამორალური ხელისუფლების გაშვება დროზე ადრე.

მსგავსი მოვლენები, ყოველნაირად უშლიან ხელს პოლიტიკური კულტურის, პოლიტიკური შიდა თამაშის წესების ჩამოყალიბებას. დღეს თუ გვაქვს ამის პრობლემა, ეს არის სწორედ იმ მოვლენების ბრალი, რაც მოხდა 1992წ. 6 იანვარს და 2003წ. 23 ნოემბერს. მიმაჩნია, რომ ეს საკმაოდ უხეში ფაქტები იყო, რომელმაც სახელმწიფოებრივ ცნობიერებას ძალიან დიდი ზიანი მიაყენა. ამაზე ჩვენს შემდეგ წერილებში აუცილებლად ვისაუბრებთ.

ხელისუფლების პირველი ნაბიჯები, და შეიძლება ითქვას პრეზიდენტის პირველი ვადა, გაცილებით პოზიტიურად გამოიყურება, ვიდრე მისი შემდეგი ნაბიჯები, ანუ პრეზიდენტობის მეორე ვადა. პრაქტიკულად მოხდა ფორსირებულად დაწყებული რეფორმების შუა გზაში მიტოვება. ამის ნათელი მაგალითია განათლების რეფორმა, რომელიც ნამდვილად ვერ დასრულდა და დღეს ვერ ვხედავ მისი გაგრძელების პერსპექტივასაც კი. გამოცხადებული ”ბოლონიის პროცესზე” მიერთება, რომელიც ნამდვილად უმნიშვნელოვანესი გადაწყვეტილება იყო შუა გზაშიც კი არ გაჩერდა. მცირე კომენტარს გავაკეთებ ამ პროცესზე. ბოლონიის პროცესი არის განათლების სისტემა, რომელიც საერთაშორისო განათლების ინტეგრაციას გულისხმობს. ეს პროცესი ძირითადად ორიენტირებულია პროდუქტზე, თუ რა პროდუქტს უშვებს განათლების ცენტრები. თავიდან სწორედ ამაზე იქნა ორიენტაცია აღებული. ეს გზა არ გაგრძელდა. ხელისუფლება იძულებული გახდა წასულიყო კომპრომისებზე, დათმობებზე, რომელმაც განათლების ეს სისტემა შუა გზაში გააჩერა და დღეს სახეზე გვაქვს აბსოლუტური დომხალი განათლების სიტემაში. პრაქტიკულად მოხდა მხოლოდ შიდა აკრედიტაცია სასწავლებლების, ხოლო გარე აკრეტიზაციის შესაძლებლობა რა ვადით გადაიდო ჩემთვის უცნობია.

რა არისა ამის გამომწვევი მიზეზები? ვფიქრობ ეს ყველაზე მნიშვნელ;ოვანი კითხვააა, რომელიც უნდა დაისვას. ვფიქრობ რამდენიმე მოვლენა:

1. განათლების რეფორმის ამორფულობა და არა ინფორმაციული უზრუნველყოფა.
2. კომპრომისები საარჩევნო კომპანიისთვის, რომ არ დაკარგულიყო მასწავლებლების რესურსი, რომელიც ხელისუფლებას გააჩნდა.
3. მხოლოდ მიღწეულის (ეროვნული გამოცდები, სასწავლებლების აკრედიტაცია) პროპაგანდირება, რამაც პრაქტიკულად მოახდინა რეფორმის წელში გაწყვეტა და აწარმოა არასწორიო პრ აქცია, რომელმაც პრაქტიკულად განათლების სიტემის დღევანდელი ყოვლად უმიზნო სიტუაცია მოგვცა.

საბოლოო ჯამში, განათლების რეფორმის პრაქტიკული ჩავარდნა, ან შუა გზაში გაჩერება ქვეყანას მიაყენებს უდიდეს დარტყმას დროში, შეიძლება ითქვას გამოუსწორებელ დარტყმას. ეს ალბათ ერთერთი უმნიშვნელოვანესი სფეროა, რაზედაც სახელმწიფოს ხერხემალია აწყობილი. ამიტომ ვფიქრობ, შესაბამისი საინფორმაციო უზრუნველყოფის წარმოებით რეფორმა ბოლომდე უნდა განხორციელდეს, აუცილებლად უნდა იქნეს გათვალისწინებული ის ხარვეზები, რაც ამ პროცესს თან სდევდა, რომელთა გამოსწორება გვიან არასოდეს არ არის. აქ არ შეიძლება თავის მართლების რეჟიმში ყოფნა და უაზრო, პრ აქციის წარმოება. ქვეყანას ამით უდიდესი ზიანი მიადგება. ეს არის ხელისუფლების ერთერთი ძირითადი შეცდომა. საზოგადოებამ უნდა მოახდინოს ზეწოლა ხელისუფლებაზე, რომ ეს პროცესი გახდეს შეუქცევადი. საკითხზე მსჯელობა უნდა იყოს პროფესიონალური, სისტემური და არა კონკრეტული ფაქტების კონტექსტიდან ამოგლეჯვის სახით მოცემული.

ძალიან ბევრი საუბარია სასამართლო რეფორმაზე, სასამართლო სისტემის ჩამოყალიბებაზე. უნდა გავიაზროთ რამდენი საფეხურისგან შედგება ეს სისტემა:

1. სამართლადამცავი ორგანოების (პატრულის, პროკურატურის) რეფორმირება.
2. სასამართლო ინფრასტრუქტურის შექმნა
3. საგამოძიებო ექსპერტიზის ჩამოყალიბება, რომელიც უმნიშვნელოვანესია სისტემის გამართულად მუშაობისათვის.
4. მოსამართლეთა კორპუსის თავისუფლება, რომელიც უმნიშვნელოვანესია სასამართლო პრაქტრიკის სრულყოფისათვის.
5. საადვოკატო სისტემის დახვეწა.
6. სასჯელაღსრულებითი სამსახურების ღიაობა.
7. სამოქალაქო კონტროლი ამ სამსახურებზე, რომელიც ქვაკუთხედია მთელი ამ სისტემის ნორმალურ ფუნქციონირებისათვის.

შეიძლება ითქვას, რომ ყველა ეს საკითხები თითქოს დაიძრა. პატრულის რეფორმა წარმატებულად ჩატარდა და საკმაოდ ფორსირებულადაც, თუმცა მისი დახვეწა, მისი შემდგომი განვითარება აუციელებლია. არსებობს კერძო შემთხვევები, რომელიც მთლიანად სისტემას აყენებს ზიანს. ამ შემთხვევაში აუცილებელია პატრულის თანამშრომელთა ფსიქოლოგიური სატრენინგო მომზადების სერიოზული გაზრდა. საბოლოო ჯამში უნდა მივიღოთ ისეთი სისტემა, რომელიც ქვეყნის განვითარების, პატრულზე საზოგადოების ნდობის აუცილებელ წინაპირობებს შექმნის. კერძო შემთხვევებმა მოახდინა გარკვეულწილად სისტემისადმი ნდობის დაკარგვა, რაც დაუშვებელია იმ სტარტის პირობებში, რაც პატრულმა მისი შექმნის დღიდან საზოგადოებაში დაიბრუნა. ეს იქნება გამოუსწორებელი შეცდომა და იმ უფსკრულის გაჩენა, რასაც საბჭოთა მილიციის სახით თავი დავაღწიეთ. აუცილებელია მუდმივი რეფორმა, მუდმივი დახვეწა აღნიშნული სამსახურის.

შეიძლება ითქვას კატასტროფული სიტაციაა სისხლის სამართლის კოლეგიებში, რომელთა თავისუფლების არა გარანტირებულობა ქმნის უზარმაზარ უფსკრულს საზოგადოების სამართლის განცდის კუთხით. მოსამართლეთა თავისუფლება ეს არის საგამოძიებო და ადვოკატურის სამსახურების დახვეწის, მათი პროფესიონალებად ჩამოყალიბების უმნიშვნელოვანესი საფუძველი. რას მოიცავს მოსამართლეთა თავისუფლება:

1. მოსამართლეთა მუდმივ დანიშვნას თანამდებობაზე;
2. მყარ სოციალურ გარანტიებს (ხელფასი, პენსია, დაზღვევა...)
3. მათ საქმიანობაში ჩაურევლობა, რომელიც აჩენს უფსკრულს საზოგადოებასა და სასამართლოს შორის.
4. მოსამართლის ფუნქციების გაზრდა წინასწარი გამოძიების ეტაპზე.

როგორც მაქვს ინფორმაცია, ახალი სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსი ბევრ ამ საკითხს უზრუნველყოფს. თუმცა ერთია კანონი და მეორეა მისი შესრულება. პირადად ვერ მივესალმები ნაფიც მსაჯულთა სასამართლოს, რომელიც იმდენად რთული ინსტიტუტია, რომ საკმაო დრო დასჭირდება ქვეყანას ჩამოყალიბდეს ნორმალური სასამართლო. ეს იქნება საკმაოდ ხანგძივი პროცესი და ბევრ ისეთ საკითხებს ამოატივტივებს, რომელზედაც ამჟამად წარმოდგენა არა აქვს საზოგადოებას და ვფიქრობ საკმაოდ მარტივად უყურებს ამ საკითხებს. მაგალითად არ იქნება გამორიცხული ისეთი ფაქტები, რომელიც ნაფიც მსაჯულთა მოსყიდვას, ამის საფუძველზე ადვოკატების ან პროკურორების დაპატიმრება- დაკავებას, ასევე ნაფიც მსაჯულთა დაპატიმრება-დაკავებას გამოიწვევს, რასაც საზოგადოებაში სხვადასხვაგვარი რეაქციები მოჰყვება. სახელმწიფო იძულებეული იქნება აკონტროლოს ეს ფაქტები, რაც თვალყურის გაძლიერებას.... გამოიწვევს. ვფიქრობ უფრო მარტივი და სწრაფეფექტიანია მოსამართლის სოციალური გარანტიების, თავისუფლების, მის საქმიანობაში ჩაურევლობის ფუნქციების უზრუნველყოფა, ვიდრე 12 კაცის და უფრო მეტის კონტროლი, ისეთ ნეპოტურ ქვეყანაში, როგორიც საქართველოა. შესაბამისად ნაფიც მსაჯულთა ინსტიტუტს მხარს არ ვუჭერ, მე ვფიქრობ ეს მოკლევადაში ეფექტს არ გამოიღებს, ხოლო გრძელვადიან პერსპექტივაში შესაძლოა წარმატებულიც აღმოჩნდეს.

სასამართლოს თავისუფლება, მის საქმიანობაში ნებისმიერი სახით ჩაურევლობა არის იმის გარანტია, რომ მივიღებთ პროფესიონალურ საგსამოძიებო სისტემას, მაღალკვალიფიციურ საადვოკატო სისტემას. იმ შემთხვევაში, თუ ახალი საპროცესო კოდექსი, მოსამართლის უფლებების გაზრდას უზრუნველყოფს, ვფიქრობ ნაფიც მსაჯულთა ინსტიტუტი საკმაო პრობლემებს შექმნის, რაზედაც ზემოთ მაგალითის სახით ვისაუბრეთ.

სახელმწიფომ სასამართლო რეფორმა სასამართლოს ინფრასტრუქტურის მოწესრიგებით თითქოს დაასრულა, რაც რათქმაუნდა არსობრივად არ ცვლის იმ დრომოჭმულ სისტემას, რასაც საბჭოთა სასამართლო ჰქვიოდა, რომლის ტრადიცები, აბსოლუტურად არ პასუხობდა თანამედროვე მოთხოვნებს, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფოსთვის, ასევე საერთაშორისო ურთიერთობებში ინტეგრაციის კუთხით. სახელმწიფომ ამის უზრუნველყოფა არ გააკეთა, რაშიდაც აბსოლუტურად ნეგატიურია ჩემი პირადი დამოკიდებულება. ეს რა თქმა უნდა არის ზოგადი ანალიზი იმ პრობლემების, რომელზედაც შემდეგ წერილებში ვისაუბრებთ.

ეს შეეხება სასჯელაღსრულების, ჯანდაცვის, საპენსიო რეფორმის, თავდაცვის, და სხვა სამსახურების მუშაობას.

გაგრძელება იქნება.

16.10.2009წ.